احیاگر پیاده‌روی اربعین دوران – یومیر

آیت الله سید محمد سعید حکیم مرجع تقلید در سن 87 سالگی بر اثر عارضه قلبی در روز جمعه 12 شهریور 1400 شاسمی مصادف با 25 محرم الحرام 1443 هجری قمری درگذشت. این عالم بزرگ پس از گذراندن حوزه و تحصیل معارف دینی و حوزوی و رسیدن به مقام اجتهاد، هرگز با خانه نشینی و برداشتن قلم و کتاب الگوی خود را قرار نداد! بلکه در دوران صدام جزو فعالان ضد استبداد بود. فعالیت هایی که منجر به سال ها حبس در عراق شد. علت زندانی شدن وی تلاش جوانان دانشگاهی برای تحکیم مبانی دینی و رشد نسل جوان مسلمان در عراق در آن زمان بود. مرحوم آیت الله حکیم در راستای این تفکر و اندیشه از هیچ کوششی فروگذار نکرد و با برگزاری جلسات قرآن و تفسیر و تاریخ اسلام و احیای شعائر دینی سعی در دستیابی به وسعت خود داشت. و اهداف عالی
بنابر سخنان معصوم (علیه السلام) سعی کرد پیام اسلام راستین را که پیام مکتب اهل بیت علیهم السلام است به همگان به ویژه نسل جوان و دانشگاهی برساند.

نکته مهم این است که تا آخرین لحظات حیات این مرجع بزرگ، در سخنرانی و دیدار با حوزویان، دانشگاهیان، دانشگاهیان و بزرگان اجتماعی چه در داخل عراق و چه هنگام اعزام مبلغان به اقصی نقاط جهان از مسلمان گرفته تا غیرمسلمان. . – مسلمانان مسلمانان به آن اهمیت زیادی می دادند. در این میان احیای شعائر حسینی و شرکت در مجالس و موکب های شهدا و تشویق به عزاداری امام حسین (ع) از جمله فعالیت های ویژه این شخصیت بزرگ بود.

به همین دلیل آیت الله حکیم در جریان خفه شدن دولت بعث به عنوان تلاشی برای آغاز و تقویت زیارت اربعین در عراق تلقی شد. در اثر فشار حکومت، این شعار مذهبی که در هر عصری به عنوان اجتماع عظیم شیعیان مطرح می شد، ضعیف و ضعیف شده بود! از این رو او از فقهای شیعه عصر بود که به جرم احیای زیارت اربعین به زندان افتادند.
پس از وفات آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی در سال 1371، آیت الله سید محمد سعید حکیم مرجعیت خود را اعلام کرد. اعلام مرجعیت ایشان با اقبال شیعیان عراق و جهان به الگوبرداری از ایشان و آیت الله العظمی سیستانی همراه بود.
او اقتدار خود را در عراق تنها به تدریس اصول دینی و حوزوی محدود نکرد. برعکس، با اعزام هیئت های مذهبی- مردمی به مناطق آسیب پذیر و قبایل دورافتاده عراق، سعی در حل مشکلات دنیوی و عقیدتی شیعیان دوردست داشت.
آیت الله محمد سعید حکیم در برخی مسائل حقوقی نظرات جدیدی داشت. از جمله مجازات مرتد در این دنیا را خارج از وظیفه مسلمانان می داند.

وی همچنین در خصوص موضوع رؤیت هلال ماه، افق قاره های آسیا، آفریقا و اقیانوسیه را یکسان دانست و بر اساس این فتوا در صورت رؤیت هلال ماه در یکی از شهرهای این مناطق، سایر مناطق نیز حکم شرعی خود را خواهند داشت.
داشته است
مرحوم آیت الله حکیم از مراجع بزرگوار نجف اشرف و نوه مرحوم آیت الله سید محسن حکیم بزرگ به شمار می رفتند. آیت الله تواضع، اخلاق، بزرگواری و بسیاری از خصوصیات شخصیتی دیگر را در کنار علم حوزوی و اطلاعات اجتماعی، سیاسی و تاریخی و موارد دیگر در هم آمیخت. او در عراق و خارج از کشور دست از نویسندگی و نویسندگی برنداشت و از این نظر بی نظیر بود. بیش از 20 عنوان کتاب در فقه و اصول، عقاید، تاریخ و تحلیل واقعه کربلا از وی حفظ شده است.
وی حدود 9 سال در زندان های صدام تحت شکنجه قرار گرفت، اما هرگز از آموختن دست برنداشت و در زندان تمامی دروس حوزوی را از مقدمات تا جامعه کفایت به فرزندان و دیگر روحانیون خود آموخت. او در مسائل اجتماعی بسیار فعال بود و با وجود کهولت سن و آثار شکنجه، روزانه حدود سه تا چهار جلسه با گروه های مختلف مردم داشت، این جدای از دیدارهای خصوصی او با شخصیت های سیاسی، اجتماعی و مذهبی بود. .

این علاوه بر دروس روزانه او در خارج بود که هر روز ده ها ستارگان حوزه علمیه در کنار سفره گسترده علمی او ظاهر می شدند و اکنون هر یک از این ستارگان از علمای ممتاز حوزه علمیه نجف اشرف به شمار می روند.
در روز عاشورا مراسم مرده خوانی را انجام می دادند، سنتی که از قرن ها پیش ادامه دارد.
یادم هست در دهه اول عاشورا بعد از سقوط رژیم بعث برای تشویق و تقویت عزاداری ها و موکب های حسینی در نجف اشرف سعی کردند در هر یک از این مجالس حسینی لحظاتی حضور پیدا کنند و به عزاداری بپردازند!
در اربعین هر سال می رفتند با وجود اینکه آثار شکنجه و حبس در انگشتان دست و پایشان نمایان بود و در اربعین حسینی مسافت زیادی را مجبور می کردند روی چرخ دستی بنشینند و چه زیباست که گاهی کالسکه بچه. یا چرخ دستی زائر به پیری رسیدند و خود را در این شاهکار بعدی شریک کردند.

بی شک می توان او را احیاگر سنت والای پیاده روی اربعین حسینی در نیم قرن اخیر دانست. بی شک عروج این استوانه فقاهت در حوزه علمیه نجف اشرف خلأ جبران ناپذیری است و خدمات ارزنده ایشان در راه اعتلای مکتب پربرکت تشیع و نقش برجسته ایشان در احیای زیارت اربعین، حمایت از موکب ها و کمک به نیازمندان. از حافظه تاریخ پاک نخواهد شد این عالم فرزانه با تحمل زندان و شکنجه توسط رژیم بعث عراق، هرگز دست از مبارزه برنداشت و همواره جان خود را وقف نشر معارف ناب ثقلین کرد و آثار علمی و حقوقی فراوانی از خود به جای گذاشت.
او که از پیشگامان جهاد با دشمنان اسلام بود، در راه اعتلای کلمه حق و تبلیغ معارف ناب و طهارت و طهارت اهل بیت و تحمل زندان و شکنجه در عراقی ها از هیچ کوششی فروگذار نکرد. رژيم بعث گواه شهادت اين فقيه است، او مجاهد بود و آثار علمي و حقوقي فراواني از وي به يادگار مانده و ذخيره سمينارها محسوب مي شود.

او که از خاندان بزرگ علم، فقاهت، اجتهاد، جهاد، شهادت و تقوا بود، برای طلاب و طلاب در حوزه‌های علمیه جهان شیعه و جهان اسلام نمونه والای صبر و مقاومت به شمار می‌رفت.
نوآوری های علمی و حقوقی در کنار خدمات دینی و تبلیغی این مرجع عالیقدر و به ویژه سهم به یادماندنی ایشان در احیای مراسم پیاده روی اربعین و خدمات اجتماعی و فرهنگی به سرزمین و ملت عراق از جمله شخصیتی کم نظیر از ایشان ساخته است. ..
در زمان صدام همه چیز در زندان ممنوع بود، حتی خواندن قرآن، اما او توانست یک قرآن قدیمی و کوچک که صفحات آن در حال خراب شدن بود، به دست آورد و دست به کار شد و کلاس تفسیر را شروع کرد.

به گفته فرزندش آیت الله سید ریاض حکیم، تفسیر ایشان از سوره جمعه شروع شده است. البته کلاس مترجمی او کاملاً مخفی و به گونه ای بود که زندانبان ها متوجه نمی شدند. در اتاق پذیرایی یک ستون بود که آقا کنار آن به عبادت و نماز می نشستند و ما هم پراکنده می نشستیم. بعضی ها با هم صحبت می کردند و بعضی ها راه می رفتند و بعضی ها خواب بودند تا کسی متوجه کلاس نشود. . “
آری، مردان بزرگ مانند آب به حرکت و فعالیت در هر جایی ادامه می دهند و از هر روزنه ای نفوذ می کنند و آبراهه ای ایجاد می کنند! کم کم تبدیل به دریای خروشان می شوند!
یکی از ویژگی های او توصیه هایی بود که به گروه های مختلف مردم می کرد. به یاد دارم که در دی ماه 1394 با حضور رئیس فرهنگستان علوم پزشکی ایران و جمعی از اعضای محترم آن قبل از صرف شام در 11.
این دیدار به قدری برای آیت الله و پزشکان جذاب بود که تمام جلسات معظم له در آن روز لغو شد و نصایح و سخنان زیبا و دقیق ایشان به گونه ای بود که همگان به مضمون و دقت نظرات ایشان گوش فرا دادند.

به یاد دارم که او از تأثیر یک شیعه که در یکی از بنادر آفریقا کار بارگیری داشت بر اطرافیانش صحبت کرد، سپس رو به پزشکان و دانشگاهیان برجسته دانشکده کرد و گفت: امروز سخنان و نصایح شما شما هستید. بیشترین تأثیر را در گسترش فرهنگ اهل بیت علیهم السلام دارد.
باید قدردان وحدت عظمت الهی بود! زیرا درمان مردم در اختیار شماست که خود جایگاه والایی بر عرش خدا و جامعه دارد و از سوی دیگر نفوذ کلام شما مانند دارو وارد بدن و سلول های مراجعین و بیماران می شود. و سایر طبقات مردم.
پس ضمن اینکه برای این جایگاه ارزش قائل هستید، موظف هستید با آگاهی از دستورات مکتب اهل بیت(ع) به گسترش آن کمک کنید. بدانید که این وظیفه ای است که به شما محول شده است و باید از هر فرصتی در این زمینه نهایت استفاده را ببرید.

این دیدار زیبا و فراموش نشدنی بیش از یک ساعت ادامه داشت و در پایان موفق به اقامه نماز جماعت با ایشان شدند و سپس به تک تک حاضرین تسبیح به احترام حضرت سیدالشهدا علیه السلام اهداء کردند.
شیرینی و جذابیت جلسه به یاد ماندنی هرگز از خاطره شرکت کنندگان محو نخواهد شد. همواره کوشیده ام در زیارت عتب مقدسه و نجف اشرف، لحظات این مرجع بزرگ را درک کنم و از نصایح و نصایح ایشان بهره ببرم. جلسات او در شب های ماه رمضان فراموش نشود.

این جلسات که با حضور شخصیت های دانشگاهی منطقه، اساتید دانشگاه، مشاهیر و شاعران، نویسندگان و گاه پزشکان برگزار می شد، سرشار از آگاهی از معظم له و حاضران در تاریخ و سنت های زیبای گذشتگان و بحث های علمی بود. در فروع مختلف فقه و اصول و کلام دانشمندان بود و غیر از آن، شخص حاضر گذر زمان را در آن احساس نمی کرد. نویسندگان و شاعران نجف مانند دکتر. محمد حسین صغیر و حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ محمد خاقانی و دیگر شخصیت‌های نجف که با کلام و گاه اشعار خود در وصف امیرالمومنین (ع) و سایر معصومین (علیه السلام) همواره از شهرت فراوانی برخوردار بوده‌اند. معنویت و صفای خاصی در این انجمن ایجاد کرد.

او به راستی سخنور فصیح دفاع از حق و احکام الهی و نشر دهنده اسلام راستین که اوامر و دستورات اهل بیت علیهم السلام است بود. کارنامه باشکوه خدمت به همه اسلام و شفقت و عطوفت برای همه بندگان الهی بود که پیکرش در نهایت به عنوان بیش از 9 دهه از زندگی زمینی خود که در حمایت از مکتب امیرالمومنین علیه السلام سپری کرد. با او باش و فرزندان معصومش در آخرت خواهند بود. او به عنوان پاسدار ابدی بر دروازه بارگاه علوی آرام گرفت.

درود بر شما در روز میلاد و مرگ و قیامت

*عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران