رافائل گروسی در گزارش خود به نشست فصلی 35 عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پاسخ تهران به سوال وی در مورد سه سوال مشکوک از نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را ناکافی خواند و از استانداران خواست تا تصمیم بگیرند. گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی متاثر از اقدامات اسرائیل و سوء استفاده دولت بایدن برای برآورده کردن خواسته‌های تهران برای بازگشت به تعهدات هسته‌ای خود بود.
آیا رایزنی فعلی منجر به ایجاد تعادل بین هر یک از خواسته های متضاد در یک موقعیت برابر خواهد شد؟ یا اینکه برتری یک طرف بر طرف دیگر شرایطی را ایجاد می کند که در نهایت طرف دیگر مجبور به عقب نشینی از موقعیت حداکثری خود می شود؟ در حالی که نشانه‌های نگران‌کننده‌ای از تشدید مواضع سخت‌گیرانه علیه تهران با احتمال تصمیم‌گیری جدید درباره ظرفیت هسته‌ای ایران وجود دارد، پیش‌بینی می‌شود که شدت آن به اندازه‌ای نباشد که واکنش فوری و تند تهران را برانگیزد.
ایالات متحده و سه کشور عضو ترویکای اروپایی پیش از آغاز نشست شورای حاکم قطعنامه های خود را صادر کرده اند. متن قطعنامه ها چیزی نیست که تل آویو و تندروهای آمریکایی و برخی از متحدان منطقه ای آنها به دنبال تحقق فوری امیدهای خود به تهران و به تبع آن ایران هستند. این پیشنهادات برای قطعنامه‌ها، که احتمالاً در متن قطعنامه نهایی شورای حاکم منعکس می‌شوند، در بدترین حالت به هشدارها و نکات برجسته‌ای محدود می‌شوند که ماهیت احتمالی بازگشت احتمالی موضوع هسته‌ای به شورای امنیت سازمان ملل را برجسته می‌کنند. دور از انتظار نیست که ادبیات کنونی در متن قطعنامه رویکرد قاطعی را نسبت به تهران نشان دهد.
انتظار می رود متن تصمیم نهایی یا بهتر بگوییم «بیانیه نهایی» از جلسه هیئت مدیره که با مفهوم «مصوبه» فاصله دارد، همان چیزی باشد که در بالا ذکر شد. در این صورت می توان این گونه تفسیر کرد که آژانس همچنان امیدوار است تهران را برای دستیابی به توافق متقاعد کند یا نمی خواهد آخرین امید خود را در این زمینه از دست بدهد. شورای حاکم در بیانیه خود سعی خواهد کرد مواضع خود را در مرز تهدید حفظ کند تا لبه “نقطه جوش” را حفظ کند، اما آن را کلید نزند. دلایل مختلفی را می توان برای موضع ناهنجار شورای حاکم، به ویژه ایالات متحده و ترویکای اروپایی بیان کرد. اما آیا چنین فرصتی می تواند تهران را مجبور به عقب نشینی کند؟ علاوه بر این، آیا تهران باید با توجه به عمق هشدارها، توصیه ها و تهدیدهای یافت شده و پنهان در تصمیم گیری نهایی، به پیامدهای وضعیت فعلی نگاه کند؟ آیا موضع اخیر آژانس در تهران فرصتی برای یافتن راه بهتری برای خروج از بن بست کنونی از طریق ابتکارات جدید دیپلماتیک فراهم می کند؟
چیزی که شکی نیست این است که موضوع هسته ای ایران از زمان مذاکرات وین گام به گام به آژانس بین المللی انرژی اتمی نزدیک شده و سپس خطر بازگشت به برجام را تهدید می کند. این روند که با توقف برجام و تحمیل شرایط سخت تر و دشوارتر بر اقتصاد کشور همراه است، بدون ابتکارات لازم برای عبور از پیامدهای این وضعیت نمی تواند برای تهران آسان باشد. تجربه گفتگوهای طولانی مدت با نمایندگان جامعه بین المللی در وین، چه مذاکراتی که به توافق شورای امنیت سازمان ملل در سال 2015 انجامید و چه سال های پس از احیای این توافق، به خوبی نکات کلیدی را در این زمینه نشان داده است. بنابراین، اگر تهران اراده ای برای دستیابی به توافق داشته باشد، باید ابتکارات خود را برای بازکردن مهمترین و حیاتی ترین نقاط کانونی ارائه کند. عبور از نقطه جوش برای هیچ یک از طرفین ایده آل نخواهد بود.