میراث پیامبر برای بشر – یومیر

پیامبر بنیانگذار اسلام است و امام ششم را پیشوای مذهب جعفری می نامند زیرا در جمع آوری میراث جدش نقش بسزایی داشت. ما علاوه بر اعتقاد به نبوت حضرت محمد (ص) به تمام پیامبران قبل از او نیز ایمان داریم و او را آخرین سلسله رسولان الهی می دانیم و کتاب او، قرآن، معجزه ای جاودانه است. قانون او آخرین قانون است. اعتقاد به نبوت او برای ما دشوار نبود، زیرا آنچه در مورد زندگی نامه او می خوانیم نشان می دهد که او الهی است. او مادر نبود و به مدرسه نرفت، اما با تعالیم الهی معلم همه علمای تاریخ شد. سند نبوت او هم قرآن بود که هیچکس نتوانست آن را انجام دهد. در طول این چهارده قرن مَثَل خود را – و حتی یک سوره از آن – آورد. می گویند از این طریق خود را در پریشانی و رنج می اندازد. اخلاق او به قدری خوب بود که خداوند او را الگوی همه مؤمنان معرفی کرد. نام مبارکش در قرآن چهار بار محمد و یک بار احمد و با اوصافی چون نبی، رسول، امی، مبشر، نذیر، منادی الی الله، سراج منیر و… آمده است و سوره ای نیز در قرآن آمده است. به نام محمد، و باید گفت که قطب خطاب کل قرآن شخص اوست.

بنابر شناخت خدای مهربانش، او شریف ترین موجودات و فرصت ها بود و خدایش او را با این وصف که با دیگران این گونه رفتار نمی کرد، ستوده است: «پیامبری از جانب خودت به سوی تو آمد که رنج هایت سخت است. برای اوست و بر هدایت شما اصرار می ورزد و نسبت به مؤمنان سخاوتمند و مهربان است 1»; «رسول خدا برای شما الگو است 2»; «به راستی تو اخلاق عالی داری 3»; «کلام او جز وحی نیست و از نفس ۴ سخن نمی گوید». «روح الامین که او فرستاده خدا و خاتم پیامبران است. و ما تو را جز رحمت برای جهانیان نفرستادیم. شرک و تفرقه) به سوی نور ایمان»8; «تلاوت آیات الهی و تزکیه و تربیت مردم»9; «امّت را بیامرز و برایشان آمرزش بخواه»10; «استقامت در راه رسالت»11; «التزام به عدل در قضا» 12; «امر به معروف و نهی از منکر»13; دریافت زکات برای تطهیر مال و رفع نیازهای ضروری جامعه»14؛ «دعوت مردم به توحید با حکمت و موعظه نیکو»15 و…

برکت وجود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به حدی است که خداوندی که بشر را به همه نعمت های دنیا برکت نداده است، اما به مؤمنان برای فرستادن چنین پیامبری برکت داده است. 16. این نعمت بزرگ بسیار مهربان بود. به مردم و طمع به هدایت آنها که جانش را تا آخر عمر به آنها داد.خداوند از این صفت پیامبرش چنین می گوید: «گویا – اگر ایمان نیاورند – خود را از اندوه اعمالشان هلاک می کنی! ” 17; در جای دیگر می فرماید: «ما قرآن را به خاطر کثرت عبادت خدا و تلاش برای هدایت مردم بر تو نازل نکردیم»! آری همین است که فرمود: «خداوند بر مؤمنان برانگیخت که رسولی در میان آنان برانگیخت تا آیات الهی را بر آنان بخواند و آنان را از گزند تاریکی و فساد پاک کند و آنان را از کتاب و حکمت آگاه سازد، هر چند پیش از آن. به وضوح در خطای 19 …

او پیامبر و الگوی ما در زندگی است. شما می‌پرسید: کسی که چهارده قرن پیش می‌زیست چگونه می‌تواند الگوی مردم امروز باشد؟ می گویم: بسیاری از صفات انسانی ثابت است و زمان در آنها تأثیری ندارد، مانند ایمان، اخلاق و رفتار با دیگران. مطالعه سیره پیامبر ما نشان می دهد که او بهترین الگو برای کسانی است که می خواهند در راه خدا قدم بردارند و به سعادت برسند. او تمام صفات خوبی را که یک انسان می تواند داشته باشد داشت و در سه بعد ایمان و عمل و کمالات اخلاقی الگوی همه مردم بود. اندیشه توحیدی معظم له، ایمان، توکل، اخلاص، شجاعت، پاکی، صداقت، کار و تلاش، نظم و نظافت، زهد و تقوا، محبت و مهربانی، گذشت و گذشت، تلاش فراوان، استقامت و صبر، هوشیاری و درایت، توجه. به خدا، تسلط بر حوادث، تحمل سختی ها و… از جمله مواردی است که مسلمانان باید از پیامبرشان بیاموزند.

بله، الگوی شخصیتی ما پیامبر اکرم (ص) است، مرد با اخلاقش مرد است وگرنه اگر چهره انسانی داشته باشد اما نشانی از انسانیت نداشته باشد، مرد نیست. صفات درونی و بیرونی انسان که در او نهادینه شده و شخصیت او را می سازد، اخلاق نامیده می شود; هم صفات خوب و پسندیده مانند جوانمردی و شجاعت و هم صفات زشت و ناخوشایند مانند فروتنی و بزدلی; اخلاق فردی مانند صبر و شجاعت و اخلاق اجتماعی مانند فروتنی و تمایل به فداکاری. هدف انبیا اصلاح اخلاق مردم است تا آنان را به فضایل اخلاقی آراسته کنند. و در داستان های اهل بیت علیهم السلام نیز به فضایل اخلاق اشاره شده است21; از این رو اخلاق جایگاه بسیار والایی یافته است. اصولاً اخلاق با سیره و عمل پیامبر(ص) کامل شد، به طوری که وقتی می خواهند اخلاق شخصی را تغییر دهند اگر تعریف کنند، می گویند: اخلاقش محمدی است! خصاله/ درود خدا بر او 22: همه صفاتش زیبا و نیکو بود، درود بر او و اهل بیتش!

بخشی از خصوصیات اخلاقی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: کار شخصی خود را به تنهایی انجام می داد: کفش هایش را خودش می دوخت و لباس هایش را خودش می دوشید. او غذا را با غلامان تقسیم کرد. روی زمین نشست؛ حیا مانع از آن نمی شد که مایحتاج خود را از بازار تهیه کند; با غنی و فقیر دست داد و دستش را دراز نکرد تا با او دست بدهد. به همه اعم از بزرگ و کوچک سلام می کرد، اگر چیزی به او تقدیم می کردند، آن را تحقیر نمی کرد، حتی اگر آن خرمای فاسد باشد; او صرفه جو، خوش قلب و اجتماعی بود. بدون اینکه بخندد همیشه لبخند بر لب داشت، بدون صورت چروکیده همیشه غمگین به نظر می رسید. بدون تحقیر، همیشه متواضع بود. او سخاوتمند بود بدون اینکه زیاده روی کند. او بسیار مهربان و مهربان بود. طمع هرگز چیزی به دست نیاورد. وقتی از خانه بیرون می رفت، خود را در آینه نگاه می کرد. او هرگز به دنبال انتقام ظلمی که در حق او شده بود، نبود.

راز اخلاق الهي، توجه به خداست; انسان همواره در معرض غفلت و فراموشی خداوند است، هشداری به او هشدار می دهد که مراقب خدا باشد (راقب الله). بدان که در پیشگاه خدا هستی و او تو را می بیند. نزدیک او دراز نکش. ریا ماوارز; اشتباه کن تعقیب نشو! آگاه باش که خدای تو تو را به تزکیه نفس فرا خوانده و فرموده است: «قد الحکمة من قد عاقل و اوج خواب من اوج رغبت»24; هر کس نفس خود را تزکیه کند و ناامید و محروم شود همان است که نفس خود را به گناه و گناه آلوده کرده است. حسن خلق آنقدر مهم است که گاه در تعریف دین نیز گنجانده می شود. آمد و پرسید: یا رسول الله! دین چیست گفت: حالت خوبه. از سمت راست آمد و پرسید: دین چیست؟ گفت: حالت خوبه. سپس از سمت چپ و از پشت آمد و همان سؤال را تکرار کرد و حضرت همان پاسخ را فرمودند25. و در حديث ديگر فرمود: حسن خلق نصف دين است (الخلق الحسن نصف دين).

نگریستن به نمادها و نمادهای اخلاقی عالی و الگو گرفتن از آنها یکی از بهترین روش های تربیت اخلاقی است. به همین دلیل خداوند همه چشم ها را به پیامبر(ص) معطوف می کند و می فرماید: «در اخلاق با او مشورت کنید که او بهترین الگو است» اگر کسی از نظر اخلاقی صلاحیت منشی را نداشت و در سطح وسیع دارای حسن خلق بود، می توانست چنین تحول عظیمی را در جهان ایجاد کند و دین او پانزده قرن استمرار یافته و اکنون نزدیک به دو میلیارد پیرو دارد؟! بیخود نیست که خدایش او را اینگونه ستایش می کند: «انک لعل خلقی عظیم» 28. این نشان دهنده جایگاه محوری اخلاق حسنه در اسلام است. چنان که امام حسن مجتبی علیه السلام فرمود: «بهترین نیکی، اخلاق نیک است»29. گاهی حسن خلق در تعریف ایمان گنجانده می شود. امام باقر (علیه السلام) فرمود: کاملترین مؤمنان در ایمان بهترین اخلاق هستند. اگر در کسى باشد ایمانش کامل مى شود، اگر چه سر تا پا گناه داشته باشد، این گناهان از او کم نمى کند، فرمود: و چهار چیز عبارتند از: راستى، وفاى، حیا و حسن خلق. پشت سر گذاشته است، آنقدر عالی است که قابل توصیف نیست.

———————-

1. توبه/.128 2. احزاب/21. 3. قلم/4. 4. نجم/3 و 4. 5. شعرا/193. 6. احزاب/40. 7. پیامبران/107. 8. ابراهیم/1. 9. جمعه/2. 10. آل عمران/159. 11. هود/112. 12. مائده/42. 13. اعراف/157. 14. توبه/103. 15. نحل/125. 16. آل عمران/164. 17. شاعران/. 18. طه/2. 19. آل عمران/164. 20. قلم/4. 21. مجمع البیان طبرسی 10/333. 22. سعدی، گلستان. 23. طباطبایی، سیره النبی (علیه السلام). 24. شمس/9-10. 25. میزان الحکمه، ح50. 26. خصال 1/17. 27. احزاب/33. 28. قلم/4. 29. خصال/29. 30. کافی 2/99، باب حسن خلق. 31. همان

6565