شرق یا غرب؟ مسئله این است

اما کسانی که برای نشان دادن نقاط ضعف بالقوه منعکس شده اند، می خواهند دلسوزانه تصمیم گیرندگان را به مسیرهای بهتر معرفی کنند. بستن باب انتقاد علاوه بر مغایرت با اصل 24 قانون اساسی و آزادی بیان، ممکن است سیاستمداران را از مشاوره رایگان و مفید با کارشناسان محروم کند.

دوستی و برادری در سیاست خارجی

دیپلمات ها تعبیری دارند که می گوید در سیاست خارجی دوست و دشمن دائمی وجود ندارد. از این نظر، اتحادهای استراتژیک و حتی دوستی تنها در جایی شکل می گیرد که منافع ملی اقتضا کند. در این زمینه موارد زیادی از رفتار کشورهایی که ما آنها را دوست و برادر می نامیدیم بوده است، اما زمانی که منافع آنها با منافع ملی ما تضاد پیدا کرد، منطقاً منافع خود را به آنچه ما می خواستیم ترجیح دادند.

در علوم سیاسی تعاریف مختلفی از دیپلماسی ارائه شده است، اما مفهوم «تامین منافع ملی» رایج ترین در میان این تعاریف است. پیگیری منافع ملی بالاترین وظیفه دولت هاست و به همین دلیل دیپلماسی باید در خدمت آن باشد. منافع ملی قطب نما نشان دهنده جهت گیری اقدامات است و از بدو شکل گیری علوم سیاسی همواره عامل اصلی و تعیین کننده سیاست دولت بوده است. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که عدم تامین منافع ملی می تواند منجر به نابودی یک ملت شود. بنابراین تأمین حداکثری منافع ملی، حتی اگر به ضرر منافع دیگران باشد، عالی ترین اصل اخلاقی است. زیرا در نهایت از بزرگترین شر که نابودی کامل یک ملت است جلوگیری می کند.

به همین دلیل، سیاست خارجی کشورمان نیز باید در جهت دادن عزت، حکمت و مصلحت به سه مقوله بکوشد و به گونه ای تنظیم شود که هیچ اصل ثابت دیگری بر این سه مقوله برتری نداشته باشد، به ویژه اگر منافع دیگران به جای آن قرار گیرد. از منافع مردم، خواه به عده معدودی در داخل و یا سایر کشورها مربوط باشد. دنیای سیاست در عرصه بین المللی دنیای رقابت است و برنده کسی است که استراتژی بهتری در رقابت داشته باشد. به نظر می رسد اگر کشورهای بزرگ شرقی که پیش از این در شعار اصلی انقلاب به عنوان مبنای استعمار غرب تلقی می شدند، اکنون با تغییر رویکرد خود و متناسب با مقتضیات شرایط کنونی کشور از دایره خارج شده اند. دشمنان، به این معنا نیست که این اتحاد استراتژیک به اصول تبدیل شده است. به یک سیستم اساسی و استراتژیک تبدیل شده است.

اگر قرار بود دوستی و برادری رویه فعلی دیپلماسی و غیرانتقادی باشد، نباید از تغییر رفتار دیپلماتیک کشورهای همسایه و همگرایی آنها با رقبا و گاه با دشمنانمان و نیز واگرایی آنها با اهداف ملی انتقاد کرد. و علایق هنوز یک سال از سخنان معروف الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان نگذشته است که ایران دوست و برادر ماست، همانطور که نخست وزیر ترکیه قبلاً گفته بود ایران دوست و همسایه ما است و سخنگوی ایران. . وزارت خارجه پاکستان همچنین گفت که عینا در مورد سه کشور که بعداً تمرین مشترکی را در نزدیکی مرزهای شمال غربی ما برگزار کردند، همین را گفته است، رزمایشی که برگزاری آن در هزاران کیلومتر دورتر از اسلام‌آباد و آنکارا برای ما راحت نبود. حتما شنیده اید که علی اف در مورد قطعات آذری مام میهن چه گفته است که این روزها تحلیلگران مستقل را بر آن داشته تا به الهام علی اف پاسخ دهند.

تنش زدایی در روابط با همسایگان با نادیده گرفتن رفتار آنها در منطقه و منفعل بودن نسبت به حرکات آنها متفاوت است. حتی دوستی ها و برادری های راهبردی نیز نمی تواند باعث شود منافع ملی درازمدت قربانی اشتباهات احتمالی یا سودمندی شود.

مذاکرات دیپلماتیک

یکی از ابزارهای موفق و مؤثر در تعاملات بین المللی، استفاده از ابزارهای مذاکره دیپلماتیک است. دولت ها گاه از این ابزار برای کسب امتیازات بیشتر در مذاکرات بین المللی استفاده می کنند و با نشان دادن مقاومت داخلی در برابر تصمیمات بین المللی خود، با مانورهای سیاسی سعی در کسب دستاوردهای بیشتر در مذاکرات بین المللی دارند.

منطقاً اینطور نیست که همه کارشناسان و تحلیلگران لزوماً آنگونه فکر کنند که نظام دیپلماتیک می اندیشد. اگرچه معمولاً باید از حضور اندیشمندان و صاحب نظران و نخبگان و افراد با تجربه و سوابق در نظام دیپلماسی استفاده شود، اما اگر از این ظرفیت در حد ضرورت استفاده نشود، کارشناسان و دیدگاه های تحلیلی در موضوعات مختلف که همان الزامات است، لازم است. . استفاده نمی شود بیان عقاید مختلف در حوزه علم سیاست خارجی تا زمانی که به استراتژی سیاسی و روابط دیپلماتیک کشور لطمه ای وارد نکند و در نتیجه منافع ملی نه تنها حرام باشد بلکه فواید بیشماری به همراه داشته باشد.

از رسانه‌های مرتبط با دولت، طبق ماهیتشان، انتظار می‌رود که خارج از دایره راهبرد دیپلماتیک صحبت نکنند، که اگر این اتفاق بیفتد مضر است زیرا ممکن است:

• یا شبهه چندصدایی بودن نظام دیپلماتیک و فاقد انسجام و در نتیجه ناکارآمد و غیر قابل اعتماد بودن.
• یا ممکن است طرح ها قبل از حصول نتیجه کشف و رمزگشایی شوند

این در حالی است که رسانه های غیردولتی و غیروابسته در صورت داشتن دیدگاه های متفاوت اما تمرکز بر تحلیل، نه تنها دستگاه دیپلماسی را دچار مشکل و ضرر می کنند، بلکه می توانند ابزار چانه زنی دیپلماتیک را نیز در اختیار دولت قرار دهند. نظام دیپلماسی و سیاستمداران آن علاوه بر بهره مندی از مشاوره رایگان و غیرکلیشه ای می توانند از این ابزار برای تدوین استراتژی و دستیابی به نتایج پربارتر استفاده کنند و البته در نهایت تصمیم خود را بگیرند.

مشارکت کارشناسان، مشارکت مردم

خرد جمعی بهترین مرجع برای شناسایی منافع ملی است. حضور کارشناسان در مباحثی که مستقیماً به منافع ملی می پردازد، مصداق بارز مشارکت غیرمستقیم مردم در تصمیم گیری است. اگر دایره اظهارنظرها به دلایلی کوچک شود، ممکن است به سمت فاصله بین خواست مردم و تصمیمات حاکمیت ملی گرایش پیدا کند که با رکن بی بدیل و خدشه ناپذیر نظام جمهوری سازگاری ندارد.

می دانیم که سیاست خارجی به مسائلی می پردازد که نه تنها در زندگی مردم مؤثر است بلکه گاه می تواند سرنوشت کشور را برای سال ها، دهه ها و حتی قرن ها تحت تأثیر قرار دهد. این موضوع به قدری از نظر قانونگذار اهمیت داشته که در قانون اساسی به آن پرداخته شده است و اصل هفتاد و هفتم آن می گوید که معاهدات، مقاوله نامه ها، قراردادها و قراردادهای بین المللی باید به تصویب شورای اسلامی برسد. باید با رای مستقیم مردم انتخاب شود و به نوعی نماد مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خود باشد. بنابراین باید کارشناسان مستقل را جزئی از اراده مردم جدی گرفت و با محدود ساختن بحث های دلسوزانه و کارشناسی و تحلیلی، اجازه داد منافع ملی نادیده گرفته شود و یا سهواً منافع رقبا و گاه دشمنان در اختیار مردم قرار گیرد. یا عمدا

بنابراین، آیا آنها که منتقدان آن را جنبش طرفدار ژرما می‌خوانند و غربی‌ها با خط‌مشی از سرویس‌های جاسوسی آمریکا و غرب، که می‌خواهند مردم را برای پذیرش نظام JJR خسته کنند، موظف به بلند کردن کشور هستند؟ اگر منتقدانی که بر شعار اصلی و اساسی انقلاب (نه شرقی و نه غربی) تاکید می کنند را وابسته به غرب دانست، نمی توان گفت کسانی که اکنون به دنبال برادری با شرق و کشور هستند وارد می شوند. جنگ روسیه به روش اول آیا می دانید مزدور شرق با اوکراین قرارداد بسته است؟ جنگی که جهان آن را اشغالی بی‌ثمر می‌داند، جنگی که امنیت جهان را در معرض آسیب‌های بزرگی قرار داده و نقش ایران در آن بر اساس استراتژی رسمی دیپلماسی بی‌طرف مشخص شده است.

با این توضیح، سوال این است که آیا منتقدان در پیوستن به اردوگاه شرق مقصر هستند یا کسانی که با تلاش خود می توانند کشور را به عضویت شورای امنیت سازمان ملل متحد درآورند، بیشتر مشکوک به این اتهام هستند؟

6565