ربودن و تعرض به زن جوان به بهانه جابه‌جایی مسافر و زورگیری بلوار نیایش؛ تکالیف ارکان حاکمیت چیست؟

کنار خیابون منتظر تاکسی بودم که یه پراید سفید با دو سرنشین خانم و یه مرد عقب نشستن بوق زد، هوا داشت تاریک میشد ترسیدم تاکسی نخواد. منو بگیر وقتی دیدم یه خانم مسافری توی ماشین نشسته، قلبم فرو رفت و در چند صد متری محل قرار گرفتم. همینطور که داشتیم می رفتیم راننده از جاده اصلی خارج شد و من می خواستم چیزی بگویم، خانمی که پشت سر نشسته بود گفت: «ببخشید مامانم مریض است، او را از خانه اش می بریم و برمی گردیم. اجازه بدهید کرایه شما را هم حساب کنم تا لطف شما جبران شود.» با حرف اون خانم دلم آروم شد چند دقیقه با جاده اصلی فاصله داشتیم که راننده ترمز زد و مردی که کنار خیابون ایستاده بود سوار شد. در همین حین راننده ماشین را قفل کرد. درها، مردی که تازه وارد شده بود، وقتی نشست، یک چیز تیز در پهلوی من گذاشت، خواستم برگردم، که راننده گفت: باید چاقو را داخلش کنی! ساکت باش و حرف نزن تازه متوجه شده بودم که شیشه های ماشین پر از دود شده و از ترس چیزی به ذهنم نمی رسید. راننده نیم ساعت در جاده فرعی رانندگی کرد تا به خرابه ای رسیدیم تا اینکه با تهدید چاقو و قمه لباس من و زن را گرفتند و آنجا بودند تا از لباس مادرش به من بگویند. بیماری، تا مجبور نباشم در شهر جیغ و داد بزنم. من نفهمیدم بعد از گذشت تقریباً یک ساعت از دردسری که می خواستند سر ما بیاورند چه اتفاقی افتاد. دو ساعت راه رفتم تا به شهر رسیدم و به خواهرم زنگ زدم. یک تلفن عمومی

این خلاصه ای از درد و رنج زنی 30 ساله است که چندی پیش مورد تعرض سه مرد جوان قرار گرفت و هیچ اطلاعات و آماری از راننده یا ماشینی که در آن بود نداشت و او را در خانه حبس کرد. و حالا با اصرار خواهرش که تنها کسی است که از وضعیت او باخبر است برای پیگیری موضوع به دفتر مراجعه کردند.

با توجه به اهمیت آگاهی از مسائل حاکمیت اجتماعی و پیدایش چنین مسائلی، من در این مورد تردید داشتم که خاطرات یک وکیل این هفته را با هدف اطلاع رسانی و پیشگیری از این قبیل موضوعات از جمله خبر زورگیری اجباری نمازگزاران تهران و واکنش رئیس پلیس به تیتر خبرها و … این هفته را متفاوت از سایر مطالب قبلی برگزار می کنم. اخبار آنلاین همزمانی این خبر با اتفاقی که برای ارباب رجوع در دفترم رخ داد، شبهه را برطرف کرد و تصمیم گرفتم به این گونه موارد اشاره کنم و چند خطی از وظایف تعریف شده دستگاه های حاکمیتی و لزوم توجه نیروی انتظامی و قضاییه بنویسم. مقامات و دلایل ایمنی که چرا چنین مشکلاتی رخ می دهد.

مهمترین معیار و راه مقابله با هنجارشکنی ها و رفتار مجرمانه، شناسایی ظرفیت های جامعه و رفتاری است که امکان وقوع جرم را فراهم می کند که یکی از پیش نیازهای این امر، سنجش هویت و شخصیت اعضای انجمن است.در جوامع مهاجرپذیر، پلیس و مقامات امنیتی موظفند ورود و سبک زندگی و تجارت مهاجران را به نحو مطلوب زیر نظر داشته و راه مؤثری برای کنترل روابط اجتماعی و زندگی شخصی این افراد ارائه دهند. از اتباع کشورهای همسایه به ایران، همچنان با مقوله ورود و اقامت غیرقانونی این گونه افراد مواجه هستیم، این نشان از کوتاهی نهادهای ذیربط در انجام وظایف سازمانی خود و یا تعریف تدابیر امنیتی برای رفع نیازهای جامعه است. در مقوله امنیتی زیاد نبوده است.

تا زمانی که طرح و برنامه مدون و عملیاتی مبتنی بر آموزه های دانشگاهی و تحقیقات میدانی ( جرم شناسی و جامعه شناسی … ) برای جلوگیری از وقوع و بروز خشونت به اشکال مختلف در جامعه، هشدارها و اقدامات مقامات انتظامی و … ارائه شود. صرف داشتن دستور مسکن موقت نمی توان انتظار داشت که از وقوع چنین رفتاری جلوگیری کند.

در پرونده زورگیری از بزرگراه نیایش، متهم در سخنان خود به اصلاح رفتار اجتماعی شهروندان اشاره کرد که افراد دیگری که در بزرگراه دیده و حضور داشتند به جای کمک و دفاع از هموطن خود اقدام به فیلمبرداری کردند. یا اینکه هیچ شهروند موثر دیگری برای مقابله با متهم اقدامی انجام نداده است که نشان دهنده گسست فرهنگی و نهادینه شدن برخی رفتارهای ناقض زندگی اجتماعی است.

شناسایی علل این گونه رفتارها علاوه بر ارائه راهکارهای منطقی و مؤثر برای رفع عامل این حجم از خشونت در جامعه بر عهده دولت است که در تعامل و همفکری با نهادهای مدنی و دانشگاهی مانند کانون وکلا ضروری است. انجمن جرم شناسان و دانش پژوهان جامعه و… باید جدی گرفته شود. بدیهی و بدیهی است که در صورت اراده مصمم برای از بین بردن این گونه رفتارها در جامعه، با یک کار فرهنگی مبتنی بر مطالعه و تداوم طولانی مدت، می توان امیدوار بود که پس از فرهنگ سازی صحیح، آمار وقوع حوادثی مانند . مانند آدم ربایی، اخاذی، تجاوز جنسی. خشونت و … باید کاهش یابد وگرنه بی شک شاهد افزایش این گونه رفتارها خواهیم بود.

نکته مهم در مواردی از این دست این است که بسیاری از این افراد از ترس آبرو یا تهدید و مشکلات احتمالی حتی حاضر به شکایت و گزارش مشکل نیستند. همانطور که بانوی سی ساله پس از سه هفته با حمایت خواهرش حاضر به توضیح ماجرا شد، اما زمانی که برخی از اقدامات لازم برای تشکیل پرونده و اقدامات لازم قضایی برای شناسایی عاملان را برای او توضیح دادم. رنگ از صورتش بیرون رفت و لکنت زد. و سرانجام به بهانه مشورت با خانواده دفتر را ترک کرد، در نگاه مستأصل و نگران ترس از تهدید متجاوزان مشهود بود و مطمئنم حاضر است سالها با این درد زندگی کند، اما نمی کند. حاضر به طرح شکایت باشد.

به عبارت دیگر، به جای مصاحبه و اقدامات عاطفی خارج از ضوابط و اصول قانونی، مانند برچسب زدن متهم به اراذل و اوباش و تردد آنها در سطح شهر و سایر اقدامات مشابه، لازم است مسئولان نهادهای ذیربط به دنبال آن باشند. راه های صحیح ایجاد امنیت شهری در این راستا تغییرات ساختاری قابل توجهی بر اساس ایده های پیشگیری از جرم ضروری است. در دنیای امروز الگوهای سیاست جنایی با محوریت فراهم کردن بسترهای فرهنگی برای افزایش امنیت شهروندان در قالب های مختلف قابل تحلیل و انطباق با شرایط جامعه ایران است، بنابراین لازم است پلیس به عنوان متولی ایجاد نظم باشد. و امنیت در شهرستان، دارای امکانات سخت افزاری کافی و نیروی انسانی متخصص می باشد.

تجربه این سال ها نشان می دهد که هشدارهای پیشگیرانه پلیس در جهت آگاه سازی شهروندان از مواقع مجرمانه موثر نبوده، از بروز مجرمان و تهدید امنیت شهروندان جلوگیری نکرده است. و عملیاتی که منجر به ایجاد نهاد پلیس 110 شد، برای غلبه بر مشکلات فوق الذکر در شرایط فعلی ضروری است.

اتفاقات یکی دو ماه اخیر نشان می دهد که میزان خشونت و اعمال مجرمانه در جامعه رو به افزایش است، نکته مهم و موثر برای شناسایی روش های پیشگیری، غلبه بر روش های سنتی ارتکاب جرم با روش های نوین است. موارد آدم ربایی با وسیله نقلیه شخصی به بهانه بردن مسافر/ قاپ و تهدید با قمه و سلاح سرد/ سرقت از بانک ها و منازل/ درگیری های گروهی و درگیری های طایفه ای و محله ای و غیره از جمله جرایمی است که می توان به عنوان مدلی برای شناسایی علل وقوع جرم، شرایط و نحوه وقوع جرم را در این گونه موارد مشاهده کرد.

بنابراین قانونمندسازی جامعه جز با اقدامات عملی و مبتنی بر آموزه های علمی-تجربی امکان پذیر نیست، شناسایی راه های تحقق این آرمان قانونی مستلزم برنامه ریزی مدون است نه مصاحبه احساسی و ….

وکیل-شیراز