اولین وزیر اطلاعات ایران که کشته شد چه کسی بود؟

ایسناپلاس: میرزا محمدتقی خان فراهانی فرزند کربلایی محمد قربان است. پدرش میرزا عیسی قائم مقام فراهانی سرآشپز بود و سپس در شرکت پسرش میرزا ابوالقاسم قائم مقام سرآشپز شد. او به واسطه هوش و ذکاوت خود توانست نظر معاونت فراهانی را جلب کند و از شاگردی پدرش در آشپزخانه به شاگردی استاد و همکلاسی اشراف دربار تبدیل شود.

میرزا تقی خان پس از مرگ محمدشاه قاجار، ولیعهد را از تبریز به تهران آورد و بر تخت سلطنت نشاند. ناصرالدین شاه نیز او را به صدارت منصوب کرد تا به میرزا محمدتقی خان القاب اتابک اعظم و امیرکبیر داده شود. پس از این حکم، امیرکبیر به پیشنهاد ناصرالدین شاه با خواهر تانی شاه ازدواج کرد. وی با صدارت خود خدمات مهمی به ایران ارائه کرد و با اینکه تنها سه سال و سه ماه صدراعظم ایران بود، در این مدت کوتاه گام های مهمی برای پیشرفت و بهبود زندگی مردم برداشت. اصلاحاتی که در زمینه های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی انجام داد از اولین اقدامات او بود. اصلاحاتی که مورد پسند درباریان نبود. از مهم ترین اقدامات فرهنگی امیرکبیر می توان به تأسیس مدرسه دارالفنون، تأسیس چاپخانه، ترجمه کتاب های اروپایی، اعزام طلاب به اروپا و تأسیس روزنامه «وقع» اشاره کرد. در التماقیه”. همچنین با توسعه کشت نیشکر در مازندران و خوزستان، توسعه کشت زعفران در خراسان، راه اندازی کارخانه کاغذسازی در تهران و راه اندازی ابریشم بافی، چینی سازی، ابریشم بافی و بلورسازی. کارخانجات، تحولاتی در زمینه اقتصادی به وجود آمد.تدوین قانون نظام وظیفه، ایجاد کارخانه های تولید لوازم نظامی و سلاح های ساده، پوشیدن لباس سربازان، ایجاد امنیت در راه ها و ایجاد پادگان ها و پادگان ها در نزدیکی شهرها نیز از جمله کارهای وی بود. اقدامات اصلاحی در حوزه نظامی همچنین می توان به ترویج ریشه کنی آبله و احداث اولین بیمارستان دولتی، نقشه برداری و نقشه برداری تهران و سایر موارد اشاره کرد. جاده‌ها و جاده‌های کشور، کوتاه کردن دست قدرت‌های خارجی از دخالت در امور داخلی و… از دیگر لطف‌های امیرکبیر به ایران.

اما یکی از خدمات او که زیاد به آن اشاره نشده، ایجاد اولین شبکه اطلاعاتی ایران برای مقابله با جاسوسی بود.

جاسوس ها ریشه دوانده بودند

در دوره قاجاریه به ویژه پس از شکست ایران در جنگ ها با روسیه، نفوذ سفارتخانه های خارجی در ایران به اوج خود رسید. در این دوره سفارتخانه های خارجی نفوذ زیادی بر دربار قاجار داشتند و توانستند منابع اطلاعاتی خوبی را در بین شاهزادگان و درباریان به خود جلب کنند. کار به جایی رسیده بود که رشوه گرفتن از سفارتخانه های روسیه، انگلیس و عثمانی به رویه فعلی آنها تبدیل شده بود. به همین دلیل بود که گاهی شاه و صدراعظم مجبور بودند برای انجام برخی کارها با نمایندگان سیاسی دولت های انگلیس و روسیه مشورت و هماهنگی کنند.

حداقل الزامات

امیرکبیر که اوضاع را نامساعد می دید تصمیم به اصلاحاتی گرفت. او برای انجام این اصلاحات باید در میان درباریان و مقامات رسوخ می کرد. از این رو یک سازمان جاسوسی و ضد جاسوسی تشکیل داد که افسران آن «مانحیان امیر» نام داشتند. آنها از میان افراد امین و درستکار انتخاب می شدند تا از درباریان، نظامیان، سربازان و افراد دارای نفوذ داخلی اطلاعات کسب کنند و بر امور آنها نظارت کنند. میرزا تقی خان برای این کار شبکه ای از «راز نویسان» داشت که بین پایتخت و ولایات رفت و آمد داشتند. برخی از آنها حتی در شهرهای مهم زندگی می کردند. آنچه در تاریخ آمده البته این است که قبل از امیرکبیر سیستم نظارتی بر استان ها و مسئولان وجود داشت، اما ناکارآمد بود. علاوه بر این، تشکیل یک سازمان ضد جاسوسی برای کنترل سفارتخانه ها، سفیران کشور و دیگر دیپلمات های خارجی از ابتکارات امیرکبیر بود.

امیرکبیر غیب می گفت

کارآمدی و دقت افراد منتخب امیرکبیر به حدی بود که بسیاری از مردم به ارتباط با دنیای غیبی و غیبت میرزا تقی خان اعتقاد داشتند و حتی برخی معتقد بودند که او با شیاطین و «از ما بهتر» و از آنها ارتباط دارد. به اطلاع کسب می رساند.

دژخیمان امیر با نفوذی که در میان فرقه ها و مذاهب مختلف داشتند به امیرکبیر کمک کردند تا نقشه های شوم آنها عملی نشود. مثلاً وقتی یکی از سران بابیه قصد کشتن میرزا ابوالقاسم امام جمعه را داشت و می خواست به کاخ سلطنتی حمله کند، این دسیسه به گوش منهیان رسید و امیرکبیر خنثی شد.

نفوذ بین خارجی ها

از آنجایی که امیرکبیر با دخالت بیگانگان به ویژه دولت های انگلیس و روسیه در ایران مخالف بود و این دخالت ها را عامل بسیاری از خرابکاری ها می دانست، تصمیم گرفت تعدادی از اعضای تیم ضد جاسوسی خود را به داخل سفارتخانه ها نفوذ کند. حتی تعدادی از کارکنان سفارتخانه ها را برای این کار جذب کرده بود.

در آن زمان هند مستعمره بریتانیا بود. «سرهنگ شیل» سفیر انگلیس در تهران در نامه ای به نایب السلطنه انگلیس در هند در 11 اوت 1849 می نویسد: «برای شناسایی جاسوسان امیر، چه در تهران و چه در تهران، مبلغی در حدود 300 لیره برای هیئت مورد نیاز است. استان ها.” صرف چنین مبلغی مناسب و ضروری تلقی می شود.» اما تیم ضد جاسوسی امیرکبیر آنقدر ماهر بودند که با همه این تلاش ها، سرهنگ شیل موفق به شناسایی شبکه منحیان امیر نشد.

نفوذ شبکه منهیان در سفارت روسیه، سفیر و کارکنان آن سفارت را نیز متحیر کرده بود. در کتاب نوادرالامیر آمده است: «یکی از افراد سفارت روسیه گفت ایرانیان به وجود جن بی دلیل اعتقاد ندارند و امیر نظام باید وجود داشته باشد. [امیرکبیر] جن زده بود و به همین دلیل بود که وقتی سفیر روس می خواست با ایرانیان به نفع دولت زیردست خود مذاکره کند، زیرا شب بود با چند نفر از خواجه ها که یکی از آنها «نایب» بود. -فرماندار” بردگان “، چراغ ها را تصرف کرد اماکن سفارت و پشت مغازه را گرفت. [زیرپای چارپایان] و شیروانی ها و گوشه های عمارت، حتی خانه خالی [دستشویی] به طور کامل مورد بررسی قرار گرفت. بعد از اطمینان از ایران چیزی گفتند و فردای آن روز نامه ای از امیر نظام [امیرکبیر] به نزد سفیر رسید و از او اطلاعات امیرنظام در مورد مذاکرات شب را فهمید. ماجرا از این قرار بود که امیرکبیر یک بار نایب غلامان را دیده بود و وقتی فهمید او هم مسلمان و ایرانی است به او گفت چرا به روس ها خدمت می کنی؟ به جای اینکه نوکر آنها باشید، نوکر ما باشید. سپس با وعده حقوق محرمانه بیشتر از او خواست که در سفارت بماند و هر آنچه را که بین سفیر و اعضای سفارت مربوط به ایران می گذرد با واسطه به او منتقل کند. او همچنین از او قول گرفت که اگر کسی جز خودشان از این قضیه بویی برد، دستور قتل او را خواهد داد.

در نهایت پس از برکناری و ترور امیرکبیر، سازمان جاسوسی و ضد جاسوسی وی به کلی منهدم شد و اثری از شبکه منحیان امیر باقی نماند. سفارتخانه های خارجی نیز از دست عوامل جاسوسی و ضد جاسوسی امیرکبیر آزاد شدند. حالا که کسی نبود که به خصوصی ترین و محرمانه ترین اسرار آنها برسد و نقشه های آنها را خنثی کند، با خیالی آسوده به توطئه های خود ادامه دادند.

انتهای پیام