فعال شدن مکانیسم ماشه علیه ایران تا چه حد جدی است؟

مهسا مژدهی: حسین امیرعبداللهیان وزیرخارجه کشورمان این هفته را در ژنو گذراند و ضمن سخنرانی در اجلاس حقوق بشر، با برخی از همتایان اروپایی خود هم دیدار کرد. این سفر در وضعیتی که کشورهای غربی و به ویژه اروپایی‌ها تمایل خود را برای بازگشت به گفتگوهای احیای برجام کمتر کرده‌اند، صورت گرفته است. در همین حال آژانس بین المللی انرژی اتمی مدعی شده که تهران به غنی‌سازی ۸۰ درصدی دست پیدا کرده است. اما ایا حضور امیرعبداللهیان در نشست ژنو می‌تواند به بازگشت بر سر میز گفتگوها کمک کند؟

در یومیر با کوروش احمدی کارشناس مسائل بین الملل در مورد این سفر به گفتگو نشسته ایم:

بیشتر بخوانید:

ادامه دیدارهای امیرعبداللهیان در ژنو/هیچ سندی درباره کمک نظامی ایران به روسیه علیه اوکراین وجود ندارد

دعوای ایران با آژانس بین المللی انرژی هسته ای چه وقت تمام می شود؟

امیرعبداللهیان: آیا آلمانی‌ها می‌پذیرند فرزند هیتلر امروز صدراعظم شود؟

کوروش احمدی کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که احتمال تحول در مورد احیای برجام در جریان سفر وزیر خارجه به ژنو وجود دارد یا نه می‌گوید: آقای امیرعبداللهیان تا آنجا که من می دانم، در نروژ با مقامات فنلاند و بلژیک دیدار کرده و سفر در ارتباط با کمیسیون حقوق بشر و کنفرانس خلع سلاح بوده است. ترکیب هیات ایشان هم به نوعی است که افراد مرتبط با برجام به همراه او نبوده اند. همراهان او ارتباطی با برجام نداشته‌اند و سفر هم در ارتباط با موضوعات دیگر است. بعلاوه، ژنو محل مناسبی برای اینکه در مورد توافق هسته‌ای گفتگویی انجام شود، نیست. مثلا آقای بورل در این شهر نبوده تا بشود این تصور را کرد که موضوع برجام در حال پیگیری است. فنلاند و بلژیک هم ربط زیادی به این مساله ندارند و اگر موضوع پیغام دادن باشد، کانال‌های متعدد دیگری برای انتقال پیام بین ایران و آمریکا وجود دارد.

مساله دیگر بحثی است که آقای امیرعبداللهیان در مصاحبه با العالم به آن پرداخت و گفت که پیام‌هایی از سوی امریکا و از طریق بغداد دریافت کرده‌ایم. ند پرایس گویا این موضوع را تکذیب کرده است. در نتیجه نمی‌شود نشانه‌ای پیدا کرد که در جریان سفر به ژنو بحثی جدی در مورد برجام رخ داده باشد؛ حداقل من ندیده‌ام. احتمالا در صحبت‌هایی که با وزرای خارجه اروپایی انجام گرفته سوالات و توضیحاتی مطرح شده که در حد تبادل اطلاعات و خبردهی و مانند اینها است. اما بحثی که کاربردی باشد من ندیده‌ام که انجام شده باشد. تکذیب صحبت‌های آقای امیرعبداللهیان توسط سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در این مقطع زمانی مقداری هم تاثیر منفی گذاشته است. البته وزیرخارجه کشورمان وقتی در مورد پیام دریافتی صحبتی قریب به این مضمون کرد که آمریکایی ها که پیام می دهند خوب است در رسانه طور دیگری حرف نزنند. اما این اتفاق به هر حال افتاده و آمریکایی‌ها در رسانه‌ طور دیگری حرف زدند و این موضوع را رد کردند.

احمدی در مورد امکان پیگیری اسنپ بک از سوی امریکا و اروپا توضیح داد: مساله این است که در شش مارس شورای حکام آژانس جلسه دوره ای خود را خواهد داشت و این تاریخ مهمی در این روند است. مساله دیگر این است که در ارتباط با مشکلات پادمانی بین ایران و آژانس، رافائل گروسی قرار است ظرف چند روز آینده به ایران بیاید. این که در شش مارس شورای حکام چه تصمیمی بگیرد؛ به این بستگی دارد که در سفر گروسی به تهران پیشرفتی حاصل بشود یا نه. حتی یک پیشرفت ناقص اما معنادار هم می تواند باعث شود تا طرفین بپذیرند که پیشرفتی بوده و در آن صورت بعید است که شورا در ششم مارس تصمیمی برای ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت بگیرد. اما اگر پیشرفتی حاصل نشود، علی الاصول احتمال اینکه شورای حکام تصمیمی برای ارجاع موضوع به شورای امنیت بگیرد، وجود دارد. اما همین نیز صد در صد نیست و بستگی به تصمیمات سیاسی دارد که سه کشور اروپایی و امریکا باید بگیرند و مسایل سیاسی مانند جنگ اوکراین و شرایط اقتصادی غرب بعد از کرونا و موضوعاتی از این قبیل در این زمینه موثر خواهند بود. غربی‌ها باید ببینند که می‌خواهند در این شرایط مساله را حاد و بحرانی بکنند یا نه. بحث اسنپ بک هم در همین زمینه است و اگر مساله ایران به شورای امنیت ارجاع شود، در آن صورت کشورهای غربی و به ویژه سه کشور اروپایی تصمیمی در مورد اسنپ بک بگیرندٰ در آن صورت باید ببینند گام بعدی چه باید باشد.

او در مورد فضای فعلی بین ایران و غرب تاکید کرد: باید ببینیم مقامات ایرانی چه تصمیمی در مورد فعالیت های خود دارند. سه سایتی که آژانس ادعاهایی را در موردش مطرح کرده، وجود دارد که اگر ایران به نحوی موضوع را حل کند و پاسخ‌های معتبر به قول آژانس به آنها بدهد و گروسی گزارشی رضایت بخشی دال بر رضایت دبیرخانه آژانس از پیشرفت کار به شورای حکام بدهد؛ اتفاق حادی در نشست ۶ مارس نخواهد افتاد. باید دید که مقامات جمهوری اسلامی ایران و مقامات آژانس تحولی در مواضعشان ایجاد خواهند کرد که به حل مشکل کمک کند یا نه. یا اینکه آیا مقامات ایرانی خواهند توانست نظر خود در مورد سیاسی‌کاری آژانس را اثبات کنند یا موفق نمی شوند. این ها البته ابعاد تکنیکی و حقوقی قضیه است. اما صرفنظر از اینکه این مسائل حقوقی و تکنیکی حل شود یا نه، شرایط سیاسی و بین المللی مانند جنگ اوکراین و اینکه آمریکا و اروپا می‌توانند ریسک کنند و اسنپ بک را عملی کنند و آماده برای عواقب آن هستند یا نه، جنبه‌های سیاسی موضوع است که باید در مورد آنها تصمیم بگیرند.

۳۱۱۳۱۲