اجتماعیکسب و کار ایرانی

آیا انحصار وراثت اجباری است؟

گواهی انحصار وراثت را از کجا بگیریم؟

بهتر است برای داشتن اطلاعات کامل مطلب مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت را مطالعه نمایید اما به‌صورت اجمال مطابق بند ۳ ماده ۱۱ قانون جدید شوراهای حل اختلاف، صدور گواهی انحصار وراثت در صلاحیت شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت دائمی زن یا مرد فوت شده است.

ممکن است کسی به‌صورت ساده بخواهد و بپرسد که مراحل گام به گام انحصار وراثت چیست؟ در جواب باید گفت در ابتدا ورثه و یا هر ذی شخصاً یا توسط  سایت وکیل هوداد بایستی با مدارک لازم به دفتر خدمات الکترونیک قضایی برای ثبت درخواست مراجعه کند. لازم است بدانیم عدم همکاری وراث در انحصار وراثت، عدم رضایت یکی از وراث، عدم حضور یکی از ورثه، نبودن یکی از وراث و یا اختلاف بین ورثه هیچکدام مانعی برای صدور و دادخواست گواهی انحصار وراثت نیست.

نگران نباشید. حتی اگر گواهی فوت و یا شناسنامه متوفی را هم نداشته باشید به صرف ارائه مدارک شناسایی یکی از ورثه و حضور او و اعطای وکالت به ما، کل مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت توسط وکیل دادگستری مجرب انجام خواهد شد و مدارک ناقص تماماً استعلام خواهد شد. بنابراین مفقود شدن گواهی یا نداشتن شناسنامه وراث و یا عدم همکاری یک یا سایر ورثه اهمیتی ندارد.

آیا برای گرفتن گواهی انحصار ورثه حتماً باید وکیل داشت؟

قطعاً خیر. اختیار وکیل دادگستری کاملاً موضوعی اختیاری است و اجبار و الزامی وجود ندارد. یک موقع است شخصی بخواهد کارها توسط وکیل انجام شود و یا این که وقت لازم و تخصص کافی نداشته باشد؛ بنابراین ترجیح می‌دهد که با پرداخت هزینه، وکالت به وکیل پایه یک دادگستری بدهد.

آیا نیاز به اعطای وکالت از سوی همه ورثه است؟ هزینه وکیل برای انحصار وراثت چقدر است؟

وکلای دادگستری وکالت نامه‌های مربوط به خود را دارند و نیاز به مراجعه به دفتر اسناد رسمی برای دادن وکالت نیست. اما در خصوص سؤال دوم لازم به ذکر است که اگر فقط یک نفر از ورثه یا ذی‌نفع اقدام برای اخذ گواهی وکالت به وکیل کند، کافی است. گواهی که شورای حل اختلاف در نهایت صادر می‌کند برای همه ورثه مفید خواهد بود.

گروه مشاورین و وکلای امور ارث موسسه حقوقی سروش نافع دادمان صرفاً در پرونده­ های ارث و خانواده وکالت می‌کنند و با توجه به کثرت پرونده‌های در سالهای وکالت، تبحر، تجربه و علم کافی و لازم را دارا هستند و همه وکیل پایه یک دادگستری هستند. با توجه به تعداد زیاد پرونده‌ها و انجام تخصصی آن‌ها سود وکیل در تعداد است. بنابراین هزینه انحصار وراثت حق الوکاله منصفانه مطابق تعرفه های قانونی و با رعایت انصاف برای موکلین عزیز با جمع هزینه‌های دادرسی در نظر گرفته شده است.

مدارک لازم برای اخذ گواهی حصر وراثت چیست؟

لازم است قبل از اقدام به اخذ گواهی انحصار وراثت به چند نکته توجه داشته باشید:

الف) حتی اگر یکی از ورثه با مدارک شناسایی خودش مراجعه کند بدون آن که گواهی فوت و یا شناسنامه سایر وراث را داشته باشد، اخذ گواهی انحصار وراثت با توجه به استعلام شورا از اداره ثبت احوال امکان پذیر است.

ب) فقط اگر مثل فرض بالا مدارک ناقص باشد، مدت زمان استعلام که ۳ الی ۷ روز است اضافه خواهد شد. مضافاً بر این که بایستی استعلام را به‌صورت اصطلاحاً دستی از شعبه شورا گرفت و به اداره ثبت احوال مربوطه مراجعه کرد.

ج) اما مدارک مورد نیاز عبارتند از:

۱ شناسنامه متوفی
۲ گواهی فوت متوفی
۳ عقدنامه در صورت ازدواج
۴ شناسنامه وراث
۵ وصیت نامه رسمی در فرض بودن
۶ اگر ذینفع درخواست می دهد مدرکی یا سندی که دلالت به ذی نفعی کند.
۷ استشهادیه ۳ شاهد که توسط دفتر اسناد رسمی گواهی و امضا شده باشد.

نکته:

هر زمان که یکی از وراث بخواهد میتواند به شورای حل اختلاف مربوطه مراجعه کرده و کپی برابر اصل گواهی انحصار وراثت را تقاضا کند. بنابراین اصطلاحات گواهی حصر وراثت المثنی یا گواهی فوت المثنی درست نیست.

نکته دیگر این که:

اعتبار گواهی انحصار وراثت مقید به زمان خاصی نیست و گواهی صادره برای همیشه کفایت میکند.

مدت زمان انحصار وراثت چقدر است؟

این که انحصار وراثت چقدر زمان می‌برد، بستگی به این دارد که گواهی محدود و یا نامحدود تقاضا شده باشد. اگر شخصی فوت شده و مالی بالای ارزش ۳ میلیون تومان داشته باشد، می‌بایستی دادخواست گواهی انحصار وراثت نامحدود در دفتر خدمات الکترونیک قضایی داد. یکی از مراحل این درخواست، یک نوبت انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار است. از طرفی اگر مدارک ناقص باشد استعلام از اداره ثبت احوال نیز لازم است. در گروه وکلای موسسه حقوقی سروش نافع دادمان اخذ گواهی حصر وراثت نامحدود ۴۰ الی ۵۰ روز کاری است.

بعضی سؤال کرده‌اند که مدت زمان انحصار وراثت بعد از فوت چقدر است؟

این درخواست مقید به زمان خاصی نیست و کاملاً اختیاری است که چه زمانی بخواهید اقدام کنید.

آیا لیست اموال متوفی در انحصار وراثت مشخص می‌شود؟

مطلب بسیار مهم این است که تقسیم اموال با گرفتن گواهی انحصار وراثت کاملاً متفاوت است. در این جا به‌صورت مختصر مطالب مرتبط دیگر با این موضوع درباره انحصار وراثت و مراحل قانونی بعد از فوت و مراحل گام به گام انحصار وراثت توضیح داده شده است. اما جواب مختصر این است که شورای حل اختلاف در برگه انحصار وراثت فقط مشخص می‌کند که وراث قانونی متوفی چه کسانی هستند و میزان سهم آن‌ها چقدر است و ابداً اشاره‌ای به اموال باقی مانده (ماترک) نمی‌کند.

مالیات بر ارث چه زمانی باید پرداخت شود؟

در مورد مالیات انحصار وراثت یا همان مالیات بر ارث پرسش‌های زیادی وجود دارد. در ابتدا خوب است بدانیم که باید یکی یا همه ورثه اظهارنامه مالیاتی تقدیم اداره مالیات و دارایی کنند و لیست اموال متوفی را اعلام نمایند. اگر متوفی قبل از سال ۱۳۹۵ فوت کرده باشد، یکی از مدارک لازم برای درخواست حصر ورثه داشتن گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی است و این به معنای پرداخت مالیات نیست.

بلکه فقط برای درخواست انحصار وراثت متوفیان قبل از سال ۹۵ و دادن اظهارنامه مالیات بر ارث کافی است و نه پرداخت مالیات؛ اما برای فوت شدگان بعد از تاریخ مذکور، اولاً جریمه دیرکرد وجود ندارد، ثانیاً مدت زمان دادن مالیات هم وجود ندارد، پس چه زمانی باید مالیات پرداخت کرد؟ زمانی که بخواهید مال موروثی را بفروشید (انتقال دهید) یا پول را از بانک خارج کنید.

گواهی انحصار وراثت برای سهام عدالت چگونه است؟

همان‌طور که گفته شد اگر متوفای زن و مرد دارای مالی باشد مثل سهام، برای تقسیم، فروش و یا گرفتن سود، بایستی گواهی انحصار وراثت اخذ شود.

برای مشاوره تقسیم ارث بدون انحصار وراثت به ویکی پدیا مراجعه فرمایید

آیا انحصار وراثت اجباری است؟

دادگاه یک نهاد حقوقی، در قانون مدنی ما و برگرفته از شرع مقدس می باشد و بعد از فوت افراد، تحقق پیدا می کند. پس از فوت هر شخص، دارایی و ماترک او، میان وراث شرعی و قانونی او، به میزان سهم الارث های پیش بینی شده در قانون، تقسیم می گردد.

اما، تقسیم ارث، دارای قواعد مخصوص به خود بوده و بدون در نظر گرفتن این قواعد، وراث را با آثار و تبعات حقوقی این امر، مواجه خواهد کرد. یکی از مهم ترین مباحثی که در مساله تقسیم ارث، مطرح است و پرسش های زیادی را نیز برای وراث قانونی متوفی، ایجاد می نماید، مساله انحصار وراثت و گرفتن گواهی این امر است.

اغلب افراد، این پرسش را داشته که آیا انحصار وراثت و اخذ گواهی آن، اجباری است یا خیر و تقسیم ارث بدون انحصار وراثت، چه حکمی خواهد داشت؟ از این رو، در این بخش، در خصوص اجباری بودن یا نبودن اخذ گواهی انحصار وراثت، صحبت خواهیم کرد، اما، پیش از آن، باید، انحصار وراثت را از منظر قانون، تعریف کنیم.

مقصود از انحصار وراثت، تعیین ورثه شرعی و قانونی شخص متوفی است که این امر، پس از طی کردن مراحل انحصار وراثت، یعنی، ثبت ، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، ارائه مدارک لازم و انجام استعلامات لازم، توسط شورای حل اختلاف، امکان پذیر می باشد.

در نهایت، پس از طی شدن تمامی مراحل انجام انحصار وراثت و صورت گرفتن بررسی های لازم، شورای حل اختلاف، اقدام به صدور گواهی این امر، یعنی، گواهی انحصار وراثت کرده و ورثه قانونی متوفی و کسر های شرعی و قانونی سهم الارث هریک را مشخص می نماید.

از آنجا که تقسیم ارث و پس از آن، انتقال سند و دارایی ها، در مواردی که متوفی، دارای اموال با سند رسمی، اوراق و اسناد تجاری و حساب های بانکی بوده، صرفا و تنها، پس از ارائه گواهی انحصار وراثت، به نهادهای ذی صلاح، صورت می گیرد، پاسخ به این پرسش که انحصار وراثت و اخذ گواهی انحصار وراثت، اجباری است یا خیر،؟ این است که انجام این امر و اخذ گواهی آن، ضروری است.

اخذ گواهی انحصار وراثت و انجام آن، صرفا در مواردی که متوفی، هیچ دارایی ای نداشته یا دارایی های با سند عادی دارد و وراثت، قادرند، آن را به توافق، میان خود، تقسیم کنند، ضروری نمی باشد که در فرض آخر، در مواردی که میان وراث، محجور یا غایبی وجود داشته باشد یا وراث، به توافق نرسند یا بخواهند، مال با سند عادی را فروخته و به دیگری، منتقل کنند و خریدار، سند زسمی بخواهد، باز هم داشتن گواهی، مبنی بر انجام انحصار وراثت لازم است.

آیا تقسیم ارث بدون انحصار وراثت امکان پذیر است؟

از دیگر پرسش های رایج در مساله ارث و تقسیم آن، این است که آیا تقسیم ارث بدون انحصار وراثت و داشتن حکم شورای حل اختلاف، در این خصوص، امکان پذیر است یا خیر؟ لذا، در این بخش، قصد داریم، به این پرسش، پاسخ داده و مراحل ضروری برای تقسیم ارث را بررسی کنیم.

در پاسخ به پرسش فوق، باید گفت، هدف از تقسیم ارث، به طور معمول، این است که مالکیت اموال متعلق به متوفی، با سند، به وراث شرعی و قانونی او، انتقال یابد و آن ها، بتوانند، به موجب سند مثبت  خود، در اموالشان، تصرفاتی نظیر فروش، انتقال، اجاره و مواردی از این دست را انجام دهند.

با توجه به اینکه اخذ سند رسمی، به نام وراث، در خصوص سهم الارث شان یا تقسیم دارایی های موجود در حساب بانکی یا دارایی های به موجب اسناد تجاری، نظیر سهام و مواردی از این دست، صرفا، با ارائه مدارک لازم که از ضروری ترین آن ها، گواهی انحصار وراثت است، امکان پذیر می باشد، پاسخ به این پرسش که تقسیم ارث، بدون گواهی انحصار وراثت، ممکن است یا خیر؟ منفی می باشد.

تنها در فرضی که متوفی، ورثه محجور یا غایب و همچنین، حساب بانکی و اسناد تجاری و مال دارای سند رسمی نداشته باشد و تمامی وراث، بر تقسیم ارث، به موجب یک تقسیم نامه، توافق داشته باشند و یا بخواهند، صرفا در جهت استفاده از مال به ارث رسیده، نظیر زمین کشاورزی و یا ملک متوفی، تقسیم ارث انجام دهند، نیاز به گواهی انحصار وراثت نیست. ولیکن، با توجه به مشکلات ناشی از تقسیم ارث بدون انحصار وراثت، بهتر است، وراث، اقدام به این امر نمایند.

آیا تقسیم ارث بدون حضور همه وراث امکان دارد؟

پس از بررسی و توضیح امکان تقسیم ارث بدون انحصار وراثت، در این بخش، قصد داریم، مساله حضور وراث، در تقسیم ارث را بررسی کرده و به این پرسش که آیا تقسیم ارث بدون حضور همه وراث، امکان دارد یا برای تقسیم ارث و مشخص کردن  هر وارث، حتما باید، تمامی وراث، حضور داشته باشند؟ پاسخ دهیم. برای پاسخ به این پرسش، باید، دو فرض را بررسی کرد؛ زمانی که دادگاه اقدام به صدور حکم تقسیم ترکه می نماید و زمانی که وراث، قصد دارند، بدون مراجعه به دادگاه و به توافق، اقدام به تقسیم ارث کنند:

تقسیم ارث، توسط وراث، بدون مراجعه به دادگاه

در شرایطی که وراث، گواهی حصر وراثت، اخذ نموده باشند و یکی از وراث، از سایر ورثه، وکالت اخذ نموده باشد و همه وراث، موافق تقسیم باشند، امکان تقسیم ارث، بدون حضور همه وراث، وجود خواهد داشت. در صورتی که میان ورثه متوفی، ورثه  یا غایب مفقود الاثر وجود داشته باشد، امکان تقسیم ارث بدون حضور همه وراث، ممکن نیست و باید، به دادگاه، مراجعه کرد.

در این صورت، دادگاه، با درخواست یکی از وراث، به مساله تقسیم ارث رسیدگی خواهد کرد. در تقسیم ارث توسط دادگاه که زمانی صورت می گیرد که میان وراث، ورثه غایب مفقود الاثر یا محجور وجود داشته و یا وراث، برای تقسیم ارث به توافق، نرسیده اند، حضور همه وراث، ضروری نیست و تقسیم ارث، بدون حضور همه وراث، امکان پذیر می باشد.

در این فرض، یکی از وراث یا همه آن ها، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، اقدام به ثبت دادخواست تقسیم ترکه ترکه نموده و از دادگاه، تقاضای صدور حکم در این خصوص را می کنند. دادگاه، به تمامی وراث یا قیم و نماینده قانونی آن ها، جلسه رسیدگی را ابلاغ می کند و حتی در صورت عدم حضور آن ها، در وقت مقرر، جلسه را تشکیل داده و حکم مقتضی را صادر می نماید؛ اما به غایبین، فرصت واخواهی و تجدید نظر خواهی می دهد تا بتوانند، نسبت به رای غیابی، اعتراض کنند.

مستند توضیح فوق، ماده 95 قانون آیین دادرسی مدنی است که مقرر می دارد: “عدم حضور هریک از اصحاب دعوا و یا وکیل آنان، در جلسه دادرسی، مانع رسیدگی و اتخاذ تصمیم نیست. در موردی که دادگاه به اخذ توضیح از خواهان، نیاز داشته باشد و نامبرده در جلسه تعیین شده، حاضر نشود و با اخذ توضیح از خوانده هم، دادگاه نتواند رای بدهد، همچنین در صورتی که با دعوت قبلی، هیچ یک از اصحاب دعوا، حاضر نشوند، و دادگاه نتواند در ماهیت دعوا، بدون اخذ توضیح رای صادر کند دادخواست ابطال خواهد شد.”

بر اساس ماده 95 قانون آیین دادرسی مدنی، و با توجه به اینکه دادگاه، به استناد گواهی حصر وراثت، از تمامی وراث قانونی و شرعی متوفی، با خبر است و از آنجا که کسر ارث هر وارث نیز، در ماده 862 قانون مدنی آمده، در تقسیم ترکه توسط دادگاه و صدور حکم آن، حضور همه وراث، ضروری نیست.

تقسیم ارث بدون حضور یکی از وراث

در قسمت های قبل، در خصوص اجباری بودن یا نبودن انحصار وراثت، امکان تقسیم ارث بدون حضور همه وراث و امکان تقسیم ارث، بدون داشتن ، توضیح دادیم. در این قسمت، قصد داریم، مساله، تقسیم ارث بدون حضور یکی از وراث را مورد بررسی قرار دهیم.

در پاسخ به پرسش فوق، باید گفت، همانند آنچه در قسمت قبل، در خصوص تقسیم ارث بدون حضور همه وراث، توضیح دادیم، تنها در صورتی که دادگاه، بخواهد، به موجب صدور حکم تقسیم ترکه، تقسیم ارث را انجام دهد و یا، در صورتی که یک نفر، از ورثه غایب، در تقسیم و رسیدگی به سایر امور ارث، وکالت داشته باشد، تقسیم ارث، بدون حضور یکی از وراث، امکان پذیر خواهد بود.

شایان ذکر است، در صورتی که شخص غایب، نماینده قانونی ورثه محجور باشد، تقسیم ارث، تنها با داشتن وکالت از او و یا در صورت وجود گواهی انحصار وراثت و حکم تقسیم ترکه، ممکن و میسر، خواهد بود. جهت کسب اطلاعات بیشتر، در خصوص تقسیم ارث، قبل از فوت، مطالعه مقاله زیر، پیشنهاد می گردد.

سوالات متداول

1- آیا انحصار وراثت اجباری است یا خیر؟

انجام انحصار وراثت در مواردی که متوفی دارایی داشته و وراث قصد تقسیم آن را دارند ضروری است که جزئیات این امر در متن مقاله ارائه شده است.

2- آیا تقسیم ارث بدون انحصار وراثت امکان پذیر می باشد؟

از آنجا که اخذ سند و انتقال سند از نام متوفی به نام وراث همچنین تقسیم دارایی های بانکی متوفی بدون ارائه گواهی انحصار وراثت امکان پذیر نیست پاسخ به این پرسش منفی است که جزئیات این امر در متن مقاله ارائه شده است.

3- تقسیم ارث بدون حضور همه وراث در چه صورت امکان پذیر است؟

تقسیم ارث بدون حضور همه وراث تنها در مواردی که دادگاه به مساله تقسیم ترکه رسیدگی کند یا در مواردی که یک نفر از تمامی وراث وکالت دارد ممکن بوده که جزئیات این امر در متن مقاله ارائه شده است.

دکمه بازگشت به بالا