شمشیر دولبه معلم های اینستاگرامی به مثابه بهره کشی مدرن از کودکان

خبرگزاری آنا محمدمهدی سید نصری مدرس دانشگاه و محقق حقوق بین الملل کودکان: معلم وبلاگ نویسی به این معنی است که معلمی با ارسال تصاویر دانش آموزان خود بدون اجازه در کلاس حریم خصوصی آنها را نقض می کند. کلاس جای تعامل نیست اما اگر از اصول فضای مجازی استفاده شود چه؟

در عصر هوش مصنوعی وبلاگ نویسی آنقدرها هم بد نیست و تاثیرات مثبتی دارد اما متاسفانه جامعه وبلاگ نویسی در ایران همه کسانی را که برنامه هایی مانند اینستاگرام تیک توک یوتیوب آپارات روبیکا و هر برنامه دیگری نصب می کنند به سرعت به فکر واداشته است. در مورد کسب درآمد بدون هیچ محدودیتی وجود دارد زیرا آنها شنیده اند که وبلاگ نویسان درآمد بسیار زیادی دارند آنها در هر ساعت پول زیادی به دست می آورند.

به همین دلیل این حرص و طمع باعث می شود که تمام حقوق اولیه و اساسی کودکان را زیر پا بگذارند و دست به نوعی استثمار و استثمار مدرن از این قشر آسیب پذیر جامعه بزنند. موضوع کار کودک یکی از نقاط حساس نظام حقوق کودکان است. سوالی که توجه به آن به معنای شناخت مسائل مختلف در نظام قضایی کودک است مانند تفاوت بین استثمار کار خوب و بد.

در بیشتر موارد کار کودک نوعی استثمار کودکان تلقی می شود و اگرچه شبیه موضوع فعالیت و شرایط کودکان است اما یکسان نیست. مفهوم کار کودک در اسناد بسیاری مورد بحث قرار گرفته است. آنچه به طور مشخص به عنوان کار کودک در ذهن متجلی می شود پدیده استثمار کودکان زیر 15 سال در خیابان است جایی که این کودکان اغلب مورد آزار و اذیت قرار می گیرند و از جهت گیری آنها تحت عنوان سازماندهی استفاده می شود.

آنچه به طور مشخص به عنوان کار کودک در ذهن متجلی می شود پدیده استثمار کودکان زیر 15 سال در خیابان است جایی که این کودکان اغلب مورد آزار و اذیت قرار می گیرند و از جهت گیری آنها تحت عنوان سازماندهی استفاده می شود.

از نظر حقوقی و تحلیلی تفاوتی بین کودکانی که در خیابان کار می کنند با کودکان دیگر وجود ندارد و حق تحصیل حق سلامت حق بازی شادی سرگرمی و تفریح حق دارند. به سلامتی و بهره مندی از حمایتی که سایر کودکان دارند

اما در نظام حقوقی مفهومی به نام «تبعیض مثبت» وجود دارد و به نظر می رسد این کودکان به دلیل شرایط آسیب پذیر و آسیب زا باید از حمایت مضاعف برخوردار باشند و دولت ها بر اساس کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد موظف هستند. حمایت ویژه ای می کنند.

اما امروزه با گسترش فضای مجازی به عنوان یکی از مظاهر زندگی مدرن مدت هاست که شکل جدیدی از استثمار و سوء استفاده از کودکان پدیدار شده است. رویه ای که نوعی کودک آزاری و نقض حریم خصوصی کودکان است. «وبلاگ نویسی» یا فعالیت کودک در بستر دیجیتال که امروزه با پدیده «وبلاگ نویسی معلمان» نیز دیده می شود موضوعی متفاوت با انواع دیگر کار کودکان در فضای مجازی است.

در این پدیده جدید که در ماه های پایانی سال 1402 به چالشی بزرگ و جدی در نظام آموزشی کشورمان تبدیل شد عده ای از معلمان و وبلاگ نویسان را بدون آگاهی از آثار مثبت و منفی آن به سمت فعالیت های غیرآموزشی سوق داد. در واقع وبلاگ نویسان با هدف کسب و کار مجازی تبلیغات منافع مالی و شهرت وارد این حرفه می شوند.

بنابراین وقتی معلمی قرار است با این دیدگاه به وبلاگ نویسی بپردازد اهداف اصلی نظام آموزشی را کنار گذاشته است. البته گاهی این فعالیت ها مطابق با ارزش ها قوانین و وظایف جامعه بر عهده معلم است که نقش کاتالیزور نظام آموزشی را ایفا می کند اما متأسفانه در بیشتر موارد این گونه نیست و جنبه های منفی این فعالیت ها مقدم بر جنبه های مثبت است.

به عنوان مثال انتشار تصاویر دانش آموزان کلاس های درس و همکاران به صورت گروهی بدون اجازه تنها بخشی از این سوء استفاده هاست که بسیار رواج یافته است به گونه ای که اکنون کلاس و محیط مدرسه و دانش آموزان به ابزار و زمینه ای برای رشد تبدیل شده است. . از مخاطبان معلمان

با نگاهی به نظریه تفسیری شماره 25 کمیته حقوق کودک سازمان ملل متحد و مواد 67 تا 78 این نظریه اهمیت حفظ حریم خصوصی کودکان به ویژه در تعامل با فضای مجازی به عنوان یک حق مطلق تلقی می شود. در واقع تاکید بر حفظ حریم خصوصی به منظور حفظ حرمت و حیثیت کودکان یک حق اساسی است که نه تنها باید توسط تجار و دیگر تولیدکنندگان محتوا در فضای مجازی بلکه توسط دولت ها و خانواده ها بدون این که رضایت کودک و جز در شرایط بسیار ضروری حق مداخله. و با انجام فعالیت هایی مانند بررسی اطلاعات و سایر داده های کودک این حق را برای کودک زیر پا نمی گذارند.

با جست و جوی مختصر در فضای مجازی به موارد زیادی از وبلاگ نویسان معلم برمی خوریم که با فیلم برداری از کودکان در کلاس و مدرسه و به اشتراک گذاری آن در فضای مجازی و با هدف جذب فالوور و سپس سود مالی این حق کودکان را زیر پا گذاشته اند. آنها کودکان را مورد آزار قرار داده اند.

با جست و جوی مختصر در فضای مجازی به موارد زیادی از وبلاگ نویسان معلم برمی خوریم که با فیلم برداری از کودکان در کلاس و مدرسه و به اشتراک گذاری آن در فضای مجازی این حق کودکان را زیر پا گذاشته اند.

حال این سوال قابل طرح است که چگونه می توان تعهدات دولت ها در حمایت از حقوق کودکان کار مدرن را تحلیل کرد؟ آیا معلم وبلاگ نویسی می تواند عاملی برای نقض حریم خصوصی کودک و مصداق بهره کشی از کودک باشد؟

کودکان کار و خیابان با نقض حقوق اولیه خود مواجه هستند و این کودکان می توانند در معرض انواع خشونت از جمله خشونت کلامی رفتاری فیزیکی حتی خشونت جنسی و پرخاشگری قرار گیرند.

حق تحصیل بهداشت و غیره این کودکان نیز می تواند نقض شود. دولت ها متعهد به تعدادی اقدامات حمایتی متعدد و جامع از این کودکان هستند. جمهوری اسلامی ایران نیز عضو این کنوانسیون است و بر اساس موازین شرعی دولت ایران موظف به انجام تعهدات مندرج در کنوانسیون حقوق کودک است.

گذشته از این فضای مجازی به عنوان یکی از مظاهر زندگی مدرن اگرچه آسایش و راحتی بیشتری را در ارتباطات جهانی ایجاد کرده است اما از دیرباز شکل دیگری از کودک آزاری و نقض حریم خصوصی را برای کودکان به ارمغان آورده است که «معلم» است. وبلاگ نویسی”. یکی از مظاهر آن است.

معلمانی که در زمینه انتشار ویدئوهای کودکان در بسترهای مجازی فعال هستند اما هرگز در این زمینه مورد بازجویی اخراج و حتی پاسخگویی قرار نگرفته اند. اما به نظر می رسد با توجه به گسترش فضای مجازی در زندگی روزمره و قبل از اینکه حریم خصوصی کودکان بیشتر نقض شود و آسیب های دیگری را به همراه داشته باشد لازم است قوانین خاصی برای فعالیت وبلاگ نویسان معلم وضع شود.

علاوه بر این آگاهی دادن به حقوق کودک نظارت و ضرورت قانونگذاری از مهمترین راهکارهاست. همچنین در فرآیند آموزش و پیشگیری از آسیب های اجتماعی لازم است دست اندرکاران آموزش کودکان را با دقت و حساسیت بیشتری تربیت کنند. برگزاری دوره های آموزشی ویژه معلمان چه برای تولید محتوا و چه آگاهی از قوانین فعالیت در این زمینه نیز می تواند مسیر معلم وبلاگ نویسان را تا حد زیادی روشن کند.