ارتباط مهم معنوی عید قربان تا غدیر

ارتباط عمقي و معرفتي عيد قربان و عيد غدير

قربان از قرب به معناي نزديکي و تقرّب گرفته شده، اوّلين قرباني که در تاريخ بشر کنوني پذيرفته شد، مربوط به حضرت هابيل ـ عليه السلام ـ است. در ميان اقوام پيشين هم رسم بر اين بود که براي تقرّب به معبود يا معبودان خود قرباني کنند. قربان از قرب به معناي نزديکي و تقرّب گرفته شده، اوّلين قرباني که در تاريخ بشر کنوني پذيرفته شد، مربوط به حضرت هابيل ـ عليه السلام ـ است.

در ميان اقوام پيشين هم رسم بر اين بود که براي تقرّب به معبود يا معبودان خود قرباني کنند. اين مسأله ادامه يافت تا هنگامه نبوّت حضرت ابراهيم خليل ـ عليه السلام ـ در اين هنگام ايشان 3 مرتبه در رؤياي صادقه ديدند که خداوند ايشان را امر به ذبح فرزند مي فرمايند.

جهت خرید لوازم برگزاری هیئت و  دریافت راهنمای خرید پرچم مذهبی از سایت خدمتگزاران بهترین فروشگاه های اینترنتی خرید پرچم با ما تماس بگیرید.

آنگاه که يقين براي ايشان حاصل شد که رؤيا صادقه است، خود را براي اجراي فرمان الهي آمده کردند ولي تيغ، گلوي فرزند ايشان حضرت اسماعيل ـ عليه السلام ـ را نبريد، و به امر الهي قوچي را به عنوان قرباني به جاي فرزندشان، ذبح کردند. که اين قضيّه مبناي عيد قربان در اسلام هم قرار گرفت. بعد از ذکر تاريخچه اجمالي عيد قربان بايد مطالب ذيل را ذکر کنيم:

اوّلا: در روايات ما کلمه «قرباني» در مواردي ذکر شده مثل «الصلوة قربان کل تقيّ» نماز مايه تقرّب هر شخص پرهيزکار به خداوند است. پس با توجه به روايت شريفه «قربان»، «آنچه مايه تقرّب الي الله» است، صرفاً در ذبح حيوان خاصّ خلاصه نمي شود بلکه مفهومي بسيار گسترده تر از آن دارد.
و بالاترين و عالي ترين مصداق «قربان»، جهاد با نفس و گشتن و از بين بردن رذائل نفساني و اخلاقي است که در حديث شريف «موتوا قبل ان تموتوا» يعني بميريد پيش از آنکه شما را بميرانند، بدان اشاره شده دارد. معناي «موتوا» در حديث فوق اين است که نفسانيّت خود را ذبح کنيد و از منيّت ها و هواهاي نفساني کاملا جدا شويد تا به جوار قرب الهي دست يابيد.

پيوند روز عيد قربان با عيد غدير که عيد ولايت مطلقه کليّه الهيّه است، اين است که در روز عيد قربان رذائل و هواهاي نفساني را در درون خود ذبح و قرباني کنيد تا با طهارت و پاکي روح، وارد، عيد ولايت مطلقه کليّه الهيّه حضرت امير ـ عليه السلام ـ شويد زيرا مسأله ولايت حضرت امير ـ عليه السلام ـ آن قدر پاک و طاهر است که، هرگز نمي تواند با آلودگي هاي باطني، قدم در آن نهاد و خود را از مواليان واقعي حضرت امير ـ عليه السلام ـ دانست.

امّا خود عيد غدير با قطع نظر از عيد قربان،به منزله آخرين جزء از علّت تامّه نسبت به مبعث پيامبر گرامي اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ است. بلکه غدير به منزله باطن يک چيز ظاهر و به منزله روح، نسبت به انسان است زيرا تمامي خيرات و سعادات مشروط به ولايت امير المومنين علي ـ عليه السلام ـ و فرزندانش ـ عليهم السلام ـ است. در روايات کثيره از طريق شيعه و اهل سنت وارد شده که نورهاي پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و امير المؤمنين ـ عليه السلام ـ يکي بود تا اين که در صلب عبدالله و عبدالمطلب از هم جدا گشته و خداوند، ولايت آنان را بر همه مردم واجب نموده است و اين ولايت در روز غدير آشکار شد، به همين جهت در قرآن کريم آمده: «امروز «روز غدير» دينتان را برايتان کامل و نعمتم را بر شما تکميل و دين اسلام را براي شما انتخاب نمودم».

البته نکته اساسي در پيوند عيد غدير و قربان آن است که در قرآن مي خوانيم: زماني که خداوند حضرت ابراهيم ـ عليه السلام ـ را به امتحانات گوناگون آزمود و ايشان همه آنها را به اتمام رساند، خداوند به ايشان فرمود: تو را امام براي مردم قرار دادم و او گفت آيا از ذريه من هم کسي به امامت مي رسد، خداوند فرمود، عهد من «امامت و ولايت» به ستمگران نمي رسد.[

بین عید قربان و غدیر به جز قرابت زمانی، چه ارتباط معناداری وجود دارد؟

همه مناسبت های اصیل ادیان الهی بویژه اسلام  دارای اسرار و حکمت هایی هستند ایام و ماه ها و ساعت ها و فصول بی حساب و کتاب نیستند بلکه همه دارای حساب دقیق و نظم حساب شده اداره و تدبیر می شوند؛ از این روی برخی ایام مناسبت خاص هستند، مانند اعیاد یا اول وسط وآخر ماه  و…؛ لذا باید به این نکات دقیق نجومی و گردش ایام و مواقع نجوم دقت و در تدبیر امور زندگی توجه کرد. از جمله این ایام بزرگ عید قربان است که مقارن عید غدیر واقع شده است این تقارن نیز دارای حکمت است؛

با تدبر در قرآن وآیاتی که درباره حضرت ابراهیم(ع) نازل شده است و خداوند این قضایا را برای رسول الله (ص) نقل می کند نقل این حوادث نیز دارای حکمت است؛ براساس بخشی از این آیات ابراهیم به قربانی نمودن اسماعیل از طرف خداوند مامور می شود و در معرض امتحان بزرگ و پس از این امتحان به مقام امامت نایل می شود؛ بنابراین یکی از اسرار قربانی و عید قربان درک مفهوم امامت است و امامت با فاصله اندکی از قربان واقع شده که باید به شناخت اهمیت و جایگاه امامت در دین توجه کرد؛

نکته دیگر این است که ابراهیم با وجود اینکه در مقام نبوت بود مورد امتحان قرار گرفت و به امامت نایل شد با عمل قربانی و وفا به عهد الهی در عید قربان پس عید قربان بسیار مهم است و پیام مهمتری در آن نهفته است وآن نیل و درک مفهوم امامت است و غدیر به همین جهت پله هایی بالاتر از قربان قرار گرفته وعید غدیر مهمتر از قربان است وعید و قربانی اگر قبول شود به منزلت غدیر خواهیم رسید.

از اسرار دیگر عید قربان  این است  که ابراهیم(ع) با قربانی  نمودن نفس به رتبه ای در میان انبیاء رسید که امامت و نبوت در آن جمع شد و نسل امامت در نسل او محقق شد و مهدی فاطمه(س) از فرزندان او است؛ همه این مراتب معنوی به جهت ایثار و اخلاصی به دست آمد که ابراهیم فرزند عزیز خود را به قربانگاه برد و با شیطان مبارزه نمود؛ عید سعید قربان یکی از جلوه های بزرگ منزلت معنوی ابراهیم و خاندان ابراهیم که اهل بیت(ع) هستند، است.

قربان از نظر ذبح نفس عماره  و منیت ها برای منتظران امام زمان(عج) چه آموزه هایی دارد؟

شرط رسیدن به مدارج معنوی به یقین دل بریدن از برخی لذات مادی لازم است، با سربريدن قربانی، تمام منیت ها و هواها را باید سر برید و از هر آنچه غير خداست به خدا پناه برد؛  چشم اميد و طمع، از غير او مي‏بنديم. امام عليه‏السلام به «شِبلي» فرمود:… هنگامي که قرباني خويش را ذبح مي‏کردي، آيا بدين نکته آگاه بودي که گلوي طمع را مي‏بري؟ و آيا به اين حقيقت توجه داشتي که به ابراهيم خليل عليه‏السلام اقتدا کرده و فرزند عزيزت را به قربانگاه دوست آورده‏اي تا فداي معشوق کني؟ شبلي گفت: نه توجه نداشتم…. فرمود: پس قرباني نکردي!

امام خميني(ره) درباره  این ایثار ابراهیم چنین فرمود : «… عيدي که انسان‏هاي آگاه را به ياد قربانگاه ابراهيمي مي‏اندازد؛ قربانگاهي که درس فداکاري و جهاد را در راه خداي بزرگ به فرزندان آدم و اصفيا و اولياي خدا مي‏دهد… اين پدر توحيد و بت‏شکن جهان به ما و همه انسان‏ها آموخت که قرباني در راه خدا پيش از آن که جنبه توحيدي و عبادي داشته باشد جنبه‏هاي سياسي و ارزش‏هاي اجتماعي دارد. به ما و همه انسان‏ها آموخت که عزيزترين ثمره حيات خود را در راه خدا بدهيد و عيد بگيريد. خود و عزيزان خود را فدا کنيد و دين خدا را و عدل الهي را برپا نماييد.

قربانی کردن در اسلام چه فلسفه و جایگاهی دارد؟

از آنجا که قانون‌گذار و شارع احکام اسلام خداوند حکیم است، تمام دستورات و قوانین اسلام بر اساس حکمت یا حکمت‌های بسیار دقیق و سودمند برای مخلوقات وضع شده است، هر چند ممکن است ما از بسیاری از علل و حکمت‌های آن آگاه نباشیم. از جمله قوانین و احکام اسلام این است که افرادی که حج تمتع بجا می‌آورند واجب است در روز عید قربان در سرزمین منی قربانی کنند.

علما با استفاده از آیات و روایات حکمت‌ها و فلسفه‌های متعددی برای قربانی در حج بیان کرده‌اند که در این‌جا به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم:

۱–قربانی نماد ستیز با نفس :

قربانی کردن حاجیان در روز عید قربان، نمادی از قربانی کردن هواهای نفسانی و ذبح نفس اماره به بدی ها است. همان‌طوری که دستور خداوند به حضرت ابراهیم(ع) در مورد ذبح حضرت اسماعیل(ع) برای این منظور بوده است تا آن‌ حضرت در پرتو این عمل با سرسخت‌ترین و ریشه دارترین عامل تعلّق نفس که حُبّ و دوستی فرزند است مبارزه کند و با اطاعت از خدا تعلّق نفسانی را ریشه کن سازد.

بنابر این، همان‌طور که اطاعت از این دستور نقش تربیتی بزرگی در جهت رهایی از زندان نفس و تعلّقات حضرت ابراهیم(ع) و حضرت اسماعیل(ع) داشته و مقام و منزلت آنان را نزد خداوند بالاتر برده است، بر این اساس، قربانی کردن حاجیان در واقع نوعی جهاد با نفس در جهت زدودن تعلّقات و وابستگی‌های دنیایی و مادی و رهایی از زندان مال‌پرستی و دنیاطلبی است.

۲– کسب مراتب تقوا

تقوا و ایمان دارای مراتب اند؛ رتبه بندی تقوی به جهت مداومت وعمل پایدار است؛ قربانی  کردن و تقسیم آن بین فقرا و خویشاوندان تمرین سخاوت و دست گشادگی است که در سایه آن مراتبی از تقوا حاصل می شود؛ لذا در حج و در غیر حج این عمل مورد سفارش است؛ قرآن مجید در این زمینه می‌فرماید: «نه گوشت‌ها و نه خون‌هاى آنها، هرگز به خدا نمی‌رسد. آن‌چه به او می‌رسد، تقوا و پرهیزگارى شماست…»؛ بنابراین حکمت انجام دادن قرباني، تقرب بنده  به سوي خدا و تعالي و تقواي اوست. بنابراين، قرباني آنگاه پذيرفته است که با تقوا انجام گيرد و روح اين عمل تقوا باشد.

از این رو،  هدف خداوند از واجب کردن قربانی در حج و قرار دادن آن در ردیف مناسک، این است که حاجیان با پیمودن یکی از پله های نیل به تقوا را با کشتن نفس پیموده و در مسیر تکامل و رسیدن به مرتبه انسان کامل قرار گیرند و روز به روز به خدا نزدیک‌تر شوند، همه عبادات کلاس‌هاى تربیت است. قربانى، درس ایثار و فداکارى و گذشت و آمادگى براى شهادت در راه خدا را به انسان‌ها می‌آموزد، و درس کمک به نیازمندان و مستمندان است.

۳–  ستیز با فقر در جامعه با قربانی واطعام فقرا :

قرآن کریم به کرات از اطعام فقرا ومساکین سخن گفته است این اهتمام بی حکمت نیست بلکه نگاه اسلام به مستمندان جهت زدودن فقر است اسلام می خواهد هیچ فقیری در چامعه اسلامی نباشد واین بستر وزمینه عمل به احکام اسلام است مادامی که فقر در جامعه باشد احرای احکام ممکن نیست بنابراین زدودن فقر از جامعه از شرایط مسلمانی وجامعه اسلامی است لذا دولت های اسلامی باید به این مهم توجه کنند که اگر حج عبادت بزرگ وهمگانی است دراین عبادت بزرگ همه مسلمانان را خداوند با قربانی واطعام از فقرا به اهمیت فقر زدایی و ضرورت آن توجه می دهد ؛

قربانی در حج دستور صریح  قرآن کریم است که پیامبر اکرم(ص) نیز این منسک را انجام داد و به احسن وجه تمام کرد، آیات قرآن کریم این است که به مستمندان باید کمک نمود  واین آیات ازجمله اهداف قربانى کردن این است که گوشت آن به مصارف مفید برسد هم قربانى کننده از آن استفاده کند و هم قسمتى را به فقیران نیازمند برساند ،بر اساس این هدف ارزشمند، مسلمانان مجاز نیستند گوشت‌هاى قربانى را در سرزمین منى روى زمین بیندازند تا گندیده شود و یا در زیر خاک‌ها مدفون کنند، بنابراین یکی از حکمت ها و اسرار قربانی در عبادت بزرگ وهمگانی زدودن فقر از جوامع اسلامی است.

۴– بخشش و عفو

امام صادق عليه‏السلام در پاسخ پرسشي، در مورد فلسفه قرباني فرمودند: با اولين قطره‏اي که از خون قرباني بر زمين مي‏چکد، صاحب آن قرباني آمرزيده مي‏شود، و اين بدان جهت است که معلوم شود که چه کسي بدون چون و چرا و از سر عشق و تسليم، اطاعت مي‏ کند. خدا فرموده است: از گوشت و خون قرباني به خدا نمي‏ رسد، بلکه آنچه به حساب خدا در مي ‏آيد، تقواي شماست.

بنگر که چگونه قرباني هابيل پذيرفته و از آنِ قابيل مردود شد؟این سنبل ونماد است تا به مسلمانان  بیاموزد که از این قربانگاه یاد بگیرید که رسیدگی رسیدگی به نیاز فقرا وتامین نیازهای آن ضمن اینکه یک وظیفه شرعی وعبادت بزرگ است زودون فقر مایه بخشش از طرف خدااست اسباب نزول رحمت الهی است.