سکه بانکی بخریم یا غیر بانکی؟

تفاوت سکه بانکی و غیربانکی چیست؟ علت تفاوت قیمت سکه بانکی و غیربانکی

درباره تفاوت سکه بانکی و غیربانکی چه می‌دانید؟ شاید چیزهایی از شنیدن خاطرات آشنایان دور یا نزدیک از خرید اشتباه سکه غیر بانکی به جای نوع بانکی آن به گوشتان خورده باشد، یا نکاتی پراکنده از منابع مختلف در این باره خوانده باشید. شاید شنیده باشید که خرید سکه غیر بانکی بهتر از بانکی است؛ اما باز هم ندانید سکه بانکی و غیر بانکی چه تفاوت‌هایی دارند یا چگونه می‌توان آن‌ها را از هم تشخیص داد. برای یافتن پاسخ این سوال و آشنایی با دلایل اختلاف و تفاوت قیمت سکه بانکی و غیربانکی، با این نوشته از پرسته همراه باشید.

سکه بانکی و سکه غیر بانکی چیست؟

امروزه سکه تحت نظارت دولت و به صورت مشخص‌تر با رصد دقیق بانک مرکزی هر کشور ضرب می‌شود. به صورت ساده به سکه‌هایی که توسط بانک مرکزی ضرب می‌شوند سکه بانکی، و به آن‌هایی که توسط هر شخص یا کارگاه دیگری تولید می‌شوند، سکه غیر بانکی گفته می‌شود. سکه‌های غیر بانکی برخلاف سکه بانکی، تضمین شده نیستند و ممکن است از نظر ابعاد، شکل، وزن یا عیار با یکدیگر تفاوت داشته باشند.

انواع سکه بانکی

سکه‌های بانکی در ایران در وزن‌های مختلفی تولید می‌شوند. برای مثال سکه تمام بهار آزادی گرانترین و سنگین‌ترین سکه موجود در بازار است، نیم سکه و ربع سکه نیز از انواع سکه‌های بانکی در ایران هستند. پیشنهاد می‌کنیم اگر هیچ آشنایی با انواع سکه و مشخصات آن‌ها ندارید، ابتدا این نوشته را بخوانید: انواع سکه در بازار ایران

انواع سکه غیر بانکی

سکه‌های غیر بانکی را می‌توان با توجه به عیار و جنس آن‌ها به سه دسته تقسیم کرد:

• سکه غیر بانکی با عیار استاندارد: این نوع سکه عیاری هم‌اندازه با سکه بانکی دارد و در ساخت آن از همان نوع آلیاژ استفاده شده است. سکه غیر بانکی با عیار درست در بازار نسبتا شایع است. با توجه به جنس آن، بیشترین سود در این نوع از سکه برای جاعلان، در زمینه ایجاد و استفاده از حباب سکه است. در صورت در اختیار داشتن سکه غیر بانکی با عیار استاندارد، می‌توانید آن را به ارزش طلای موجود در آن بفروشید.
• سکه غیر بانکی طلا با عیار پایین: عیارش از سکه بانکی پایین‌تر است. تشخیص آن به همین راحتی‌ها نیست و مثلا نمی‌شود از روی رنگ تشخیصش داد. برای فروش این نوع از سکه، عیار آن تخمین زده می‌شود و با توجه به عیار تخمینی، می‌توانید آن را بفروشید.
• سکه‌ غیر بانکی غیر طلا: این نوع از سکه همانطور که از اسمش پیداست از جنسی به جز طلا درست می‌شود. جاعلان روی آن آبکاری انجام می‌دهند یا روکش طلا می‌کشند و سکه را وارد بازار می‌کنند. معمولا تنها در صورتی قابلیت فروش دارد که از جنس نقره باشد. در غیر این صورت فقط ممکن است برای کلکسیونر‌های سکه‌های خاص جذاب باشند.

تفاوت قیمت سکه بانکی و غیر بانکی

علت تفاوت قیمت سکه بانکی و غیر بانکی در بازار طلای ایران این موارد است:

• سکه‌های بانکی با معیار‌های استاندارد بانک مرکزی تولید می‌شوند و قیمت سکه بانکی بر اساس عرضه و تقاضای خرید سکه بستگی دارد و میزان حباب سکه نیز در آن موثر است؛
• در محاسبه قیمت سکه غیر بانکی مقداری ثابت به‌عنوان اجرت ساخت کارگاه‌های سازنده در نظر گرفته می‌شود.

هم‌چنین تفاوت قیمت سکه بانکی و غیر بانکی به وزن، نوع و تاریخ ضرب آن‌ها نیز بستگی دارد و نمی‌توان عددی مشخص برای آن‌ها در نظر گرفت. اگر قصد مقایسه قیمت سکه بانکی و غیر بانکی را دارید، باید از فروشندگان قیمت لحظه‌ای هر دو را بپرسید و آن‌ها را مقایسه کنید.

سکه بانکی بخریم یا غیر بانکی؟

پیش‌تر درباره تفاوت‌های سکه بانکی و غیر بانکی برای شما توضیح دادیم و گفتیم نحوه قیمت گذاری روی این دو نوع از سکه بسیار متفاوت است. بنابراین انتخاب بین سکه بانکی و غیر بانکی تصمیمی است که به قصد خرید شما از سکه، میزان سود مد نظرتان و عوامل دیگر بستگی دارد.

اگر می‌خواهید سکه‌هایی با حباب بیشتر و نوسان‌های قیمتی سریع‌تر را خریداری و با معامله آن‌ها به سود برسید، بهتر است به سراغ سکه‌های بانکی بروید؛ اما اگر می‌خواهید سکه را به عنوان قطعه‌ای طلا برای سرمایه‌ گذاری تهیه کنید، سکه‌های غیر بانکی گزینه بهتری هستند.

البته با خرید سکه غیر بانکی برای سرمایه گذاری شما باز هم مجبور به پرداخت اجرت ساخت می‌شوید. اگر می‌خواهید طلایی بخرید که اجرت ساخت ندارد و نقدینگی آن بالا است، به سراغ طلای آب شده بروید.

روش‌های تشخیص سکه بانکی و غیربانکی

تشخیص تفاوت ربع سکه بانکی و غیر بانکی، نیم سکه یا تمام سکه، اصلا کار راحتی نیست. این مسئله حتی می‌تواند افراد با سابقه را به چالش بکشد. برای تشخیص سکه بانکی و غیر بانکی می‌توانید از معیار‌های زیر استفاده کنید:

• کیفیت ساخت سکه ضرب بانکی بسیار بیشتر از سکه‌های غیر بانکی است و ضخامت، کنگره‌ها و طرح‌های آن‌ها به صورت اصولی ضرب شده‌اند.
• وزن سکه‌های بانکی کاملاً دقیق و بر اساس استاندارد‌های وزنی بانک مرکزی است؛ در حالی که ممکن است وزن سکه‌های غیر بانکی پایین‌تر یا حتی بالاتر از استاندارد‌ها باشد.
• عیار همه سکه‌های بانکی ۹۰۰ در ۱۰۰۰ است و ۹۰٪ خلوص دارند؛ درحالی که عیار در اغلب سکه‌های غیر بانکی رعایت نشده‌ است.
• طراحی و بسته‌بندی سکه‌های غیر بانکی معمولاً بی‌کیفیت است یا هولوگرام اصل ندارند.

۱. قیمت سکه؛ اصلی‌ترین فرق سکه بانکی و غیر بانکی

وضعیت قیمت سکه بانکی و غیر بانکی، به‌خصوص در شرایط فعلی بازار شبیه ترن‌های هوایی است. بالا و پایین دارد و در هر صعود و نزول قلبتان را از جا می‌کَند. قیمت سکه‌ بانکی توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود و معمولا نوسان قیمتی بالایی دارد. در واقع نشانِ طلایی حباب قیمت متعلق به سکه‌های بانکی است. در مقابل، سکه‌های غیر بانکی قیمت کمتری دارد؛ بنابراین به‌عنوان یک تکه طلا گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری هستند، با این حال اجرت ساخت و سود فروشنده دارند.

تفاوت قیمت ربع سکه بانکی و غیربانکی

در بررسی تفاوت قیمت ربع سکه بانکی و غیربانکی، بهتر است بدانید قیمت انواع سکه بانکی زیر نظر بانک مرکزی تعیین می‌شود و احتمال حباب در ربع سکه‌های بانکی بیشتر از انواع دیگر سکه بانکی است. برای مثال، در تاریخ ۲۶ فروردین ۱۴۰۳ قیمت ربع سکه بانکی با کاهش ۴.۳۴ درصدی نسبت به روز قبل، به قیمت ۱۶ میلیون و ۱۰۰ تومان معامله می‌شود. قیمت ربع سکه غیر بانکی نیز اگرچه هنگام خرید ارزان‌تر است، اما در زمان فروش نیز نسبت به سکه‌های بانکی با قیمت کمتری آن را از شما خریداری خواهند کرد.

تفاوت قیمت نیم سکه بانکی و غیربانکی

قیمت نیم‌سکه بانکی و غیربانکی نیز وضعیتی مشابه تفاوت قیمت ربع‌سکه بانکی و سکه‌های غیربانکی دارد. در بازار امروز ۲۷ فروردین ۱۴۰۳، نیم‌سکه بانکی به نرخ ۴۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان معامله می‌شود. این درحالی است که سکه گرمی به‌عنوان سکه غیر بانکی معادل ۷ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. یعنی در مقایسه با وزن ۴۰۶۶ میلی نیم سکه بانکی، قیمت نیم سکه غیر بانکی معادل مبلغ حدودی ۲۹ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان خواهد بود.

۲. شکل سکه؛ مهم‌ترین فرق سکه بانکی و غیر بانکی

در سکه‌های بانکی اصیل، کنگره‌های یک دست و سطحی تخت با ضخامت یکسان می‌بینید. طرح چاپ سکه بانکی نیز به‌صورت منظم است. درحالی‌که سکه‌های غیر بانکی معمولا سطحی محدب دارند. ظاهر سکه و تصاویر آن در سکه بانکی اصیل امامی، تصویر امام خمینی و در سکه بهار آزادی تکرار نام حضرت علی بوده که به‌صورت تمیز و یک‌دست طراحی شده است. با مقایسه عکس ربع سکه بانکی و غیر بانکی خواهید دید طرح‌ روی سکه غیربانکی نامنظم‌تر به‌نظر می‌رسد.

۳. عیار سکه؛ دومین فرق سکه بانکی و غیر بانکی

منظور از عیار سکه میزان خلوص طلا در آن سکه است. هرچه عیار سکه بالاتر باشد، طلای سکه خالص‌تر، عیار بالاتر و قیمت بیشتری دارد. سکه‌های بانکی اغلب با عیار ۹۰۰ یا همان طلای ۲۱.۶ عیار ضرب می‌شوند. سکه های غیر بانکی با توجه به اینکه توسط صرافی‌ها و شرکت‌های مختلف ضرب شده، عیار متفاوتی دارد. عیارسنجی طلا به تخصص و تجهیزات خاصی نیاز دارد. مطلب زیر کمک می‌کند تا بیشتر با این مفهوم آشنا شوید.

۴. وزن؛ ساده‌ترین فرق سکه بانکی و غیر بانکی

وزن سکه بانکی همیشه مشخص و دقیق است. برای مثال وزن سکه بانکی ربع بهار آزادی دقیقا ۲۰۳۳ میلی بوده و وزن ربع سکه غیر بانکی چند میلی با این مقدار متفاوت است. وزن سکه غیر بانکی با توجه به نوع آلیاژ و کیفیت آن بستگی داشته و مقدار مشخص و دقیقی ندارد. در واقع، همیشه اختلاف کمی با میزان دقیق وزن سکه دارد.