طریقه لوله گذاری برق ساختمان چگونه است؟
مجراهای برق زیرساخت تاسیسات الکتریکی هستند. سیم کشی ساختمان یکی از مراحل ساخت خانه است که اهمیت زیادی در ساخت بنا داشته و نیاز است توسط فرد متخصص انجام گیرد. نصب کاملاً برنامه ریزی شده سیم ها و لوله های برق از نکاتی است که برقکاران ساختمان حتما باید به آن توجه داشته باشند.
استفاده از سیم ها و لوله ها با کیفیت علاوه بر این که منجر به تامین امنیت ساختمان می گردد، می تواند در قیمت گذاری و ارزش نهایی بنا نیز تاثیر بسزایی داشته باشد. در این مقاله به طریقه لوله گذاری برق ساختمان به صورت اصولی و استاندارد پرداخته شده است. یکی از رشته های پردرامد فنی برق کشی ساختمان می باشد، برای یادگیری این حرفه در آموزشگاه برق صنعتی دارالفنون شرکت کنید.
لوله کشی برق ساختمان
قبل از این که نازک کاری و گچ کاری ساختمان انجام شود نیاز است تا افراد متخصص لوله کشی آن را نیز انجام دهند. لوله کشی شامل لوله کشی برق، آب و گاز می گردد که لوله کشی آب و گاز توسط متخصص تاسیسات و لوله کش انجام شده اما لوله کشی برق وظیفه برق کش ساختمان می باشد. لوله کشی برق در واقع به قرار دادن سیم ها در لوله های مخصوص گفته می شود که می تواند سبب افزایش ایمنی گشته و از آسیب دیدن و پوسیده شدن سیم ها و کابل های مختلف به مرور زمان جلوگیری کند.
برای لوله کشی برق در ابتدا باید مراحل مختلفی طی شود تا به مرحله لوله گذاری رسید. پیش از هر چیز کشیدن نقشه برق ساختمان در اولویت بوده و پس از آن مهندس برق یا برق کش ساختمان اقدام به انجام سایر مراحل می نماید.
انواع لوله های برق ساختمان
لوله های مختلفی وجود دارد که بسته به نوع ساختمان و هزینه ای که می نمایید، می توانید هر یک را انتخاب کرده و در برق کشی به کار ببرید. لوله های پلی اتیلن، پی وی سی، پلی آمید، گالوانیزه سرد و گرم، کاندوئیت فلزی، خرطومی پلاستیکی و فلزی و غیره انواعی از لوله های موجود در بازار می باشند که در ادامه به معرفی بیشتر آنها می پردازیم. لازم به ذکر است که نحوه اجرای هر یک از این لوله ها متفاوت بوده و برقکار ساختمان باید از تمامی آنها اطلاعات کافی داشته باشد.
· لوله پی وی سی
پلی وینیل کلراید یا به اختصار PVC ترکیبی از پلاستیک و وینیل است که برای ساخت لوله های PVC استفاده می شود. این نوع لوله های محبوب معمولاً در لوله کشی به عنوان جایگزینی برای لوله های مس گران قیمت استفاده می شوند. از PVC برای تولید مجرای الکتریکی نیز استفاده می شود. در حالی که PVC معمولی و پی وی سی مجرای الکتریکی هر دو از یک نوع پلاستیک ساخته شده اند، اما کاربردی متفاوت دارند و نباید برای کاربردهای مشابه مورد استفاده قرار گیرند.
لوله های پی وی سی که به عنوان لوله های الکتریکی مورد استفاده قرار می گیرند خاکستری رنگ بوده و دارای تفاوت هایی با لوله پی وی سی لوله کشی می باشد. از این نوع لوله ها در زیر سقف های بتنی استفاده می گردد.
· لوله های پلی آمید
این نوع از لوله ها از انعطاف پذیری بالایی برخوردارند و کاملا نرم می باشند و دلیل آن ساختار پلاستیکی است که این لوله های پلی آمیدی دارند. قیمت لوله های پلی آمید نسبت به سایر لوله ها ارزان تر بوده اما شعله ور شدن راحت آنها کمی در انتخابشان تردید ایجاد می کند.
· لوله گالوانیزه سرد و گرم
این نوع از لوله ها دارای مقاومت زیادی در برابر زنگ زدگی می باشند و بیشتر در اندودهای گچی مورد استفاده قرار می گیرند. از لوله گالوانیزه گرم در فضاهای خارجی و از لوله گالوانیزه سرد در فضاهای داخلی استفاده می گردد.
· لوله های خرطومی
اگر کمی با اصول برق کشی ساختمان آشنایی داشته باشید، حتما با نام لوله خرطومی آشنا هستید. این نوع از لوله ها سال هاست که در برق کشی ساختمان مورد استفاده قرار گرفته و هنوز هم در بسیاری از مواقع استفاده می شوند.انواع مختلف لوله خرطومی فلزی و پلاستیکی در بازار وجود دارد که از هر یک در موارد خاصی استفاده می شود. انعطاف پذیری لوله های خرطومی بسیار بالا بوده و قیمت آنها نیز مناسب می باشد اما ایرادی که به این نوع از لوله ها وارد است استقامت نسبتا پایین آنها می باشد.
· لوله پلی اتیلن
استحکام لوله های پلی اتیلن چیزی مابین لوله های پی وی سی و لوله های پلی آمید می باشد. استفاده از این لوله ها بسیار زیاد بوده و علت آن را می توان به وزن سبک و قیمت مناسب آنها مرتبط دانست. سرعت اجرای اتصال جوشی و دنده ای در لوله های پلی اتیلن بسیار زیاد بوده و همچنین انعطاف پذیری آنها نیز بالا می باشد. در لوله های پلی اتیلن از مواد پلیمری استفاده شده است که می توانند عایق مناسبی برای کابل های برق باشند.
لوله گذاری برق نیاز به چه ابزارهایی دارد؟
برای این که بتوان لوله گذاری را به درستی و به صورت صحیح و اصولی انجام داد نیاز به داشتن ابزار و تجهیزاتی کی باشد که عصای دست برقکار بوده و بدون وجود آنها امکان لوله کشی برق وجود نخواهد داشت. پیش از هر چیز یک متر برای اندازه گیری دقیق لوله ها مورد نیاز می باشد. کاتر و کمان اره از دیگر ابزارهای مهم در لوله گذاری برق می باشد. فنر خم در سایزهای مختلف برای خم کردن لوله ها مورد نیاز می باشد. البته می توان یک کابل هم سایز را با عمق لوله نیز برای این کار مورد استفاده قرار داد.
شیارهایی که برای لوله گذاری توسط شیارزن انجام می شود، گاهی اوقات کافی نبوده و نیاز است تا توسط تیشه و قلم کنده کاری هایی نیز انجام شود. پیک نیک، آب و هیتر نیز از دیگر ابزارهای مورد نیاز در لوله گذاری برق می باشند.
طریقه لوله گذاری برق ساختمان
پس از این که نقشه کشی برق ساختمان که اولین و مهم ترین مرحله در برق کشی ساختمان می باشد انجام شد، تراز کردن، شیار زدن و کنده کاری باید صورت گیرد. در ادامه پس از طی کردن این مراحل نوبت به لوله گذاری ساختمان می رسد که این کار نیازمند رعایت اصول و استانداردهایی می باشد که باید با دقت بسیار زیادی انجام گیرد.
لوله هایی که برای انجام این کار انتخاب می شوند باید با نوع ساختمان شما متناسب بوده و با نظم زیادی درون دیوارها قرار داده شوند. سیم کشی و لوله گذاری در قسمت کف آشپزخانه و سرویس ها بهداشتی بسیار اشتباه بوده و نباید انجام گیرد چرا که انجام لوله کشی آب در کف این مکان ها و همچنین شست و شوی بسیار، می تواند باعث آسیب رساندن به لوله های برق گردد.
فاصله استاندارد میان لوله های برق باید 15 سانتی متر بوده و زانوها و سه راهیی که مورد استفاده قرار می گیرند نباید به گونه ای نصب شوند که به سیم ها و کابل ها آسیب برسانند. همچنین فاصله این لوله ها با لوله های فاضلاب نباید از 30 سانتی متر کمتر باشد چرا که این کار می تواند در طولانی مدت برای لوله های برق مشکلاتی را ایجاد نماید.
نکته ای که حائز اهمیت است تفاوت لوله گذاری برق در ساختمان های تیرچه بلوکی با ساختمان هایی است که دارای سقف کاذب می باشند. لوله گذاری در این نوع از سقف ها باید از کف طبقه بالا انجام گیرد چرا که سقف های کاذب برای لوله کشی مناسب نمی باشند.
یکی از مراحل لوله کشی برق در زمان اجرای مراحل داخلی می باشد. به این صورت که سیم ها و کابل های مختلف باید از لوله ها و سینی های کابل عبور نمایند. تمام اتصالات و کابل کشی نمای ساختمان در این مرحله بایستی انجام گیرند.
در زمان اتمام مراحل داخلی نیز لوله گذاری بایستی انجام گیرد. در این مرحله نیاز است تا تمامی تجهیزات الکتریکی مانند آنتن، تلفن، آیفون و … سیم کشی و لوله گذاری گردند. سنسورهای چراغ ها، تایمرهای راه پله و پارکینگ و غیره در این مرحله برق کشی می گردند.
نحوه لوله کشی برق ساختمان از کف
قبل از هر چیز باید این موضوع را در نظر داشته باشید که سیم کشی سیستم زمین باید براساس استانداردهای سیم کشی انجام گیرد. برای انجام لوله کشی برق از کف بهتر است در ابتدا نقشه سیم کشی ساختمان را مشخص نمایید. این نقشه به شما کمک میکند تا مسیر حرکت و نحوه لوله گذاری را شناسایی کرده و عمل سیم کشی به محل نصب کلید و پریزهای برق را به راحتی انجام دهید. لازم به ذکر است لولههای تعبیه شده در کف ساختمان باید با استفاده از روش هایی نظیر ماهیچه های سیمانی در برابر فشار ها و یا صدمات احتمالی پشتیبانی و محافظت شوند.
– لوله کشی برق ساختمان در ابتدای اجرای مراحل داخلی:
در این مرحله باید ضایعات ساختمانی را به طور کلی از ساختمان خارج کرده و بخشهای اضافی لوله برق را نیز در اندازههای مناسب برش داد. سپس لازم است از لولهها و سینیهای کابل، سیمها و کابلهای مربوط به تجهیزات هر بخش را عبور داده و اتصالات و کابل کشی نمای ساختمان را نیز انجام دهید.
– لوله کشی برق ساختمان پس از اتمام مراحل داخلی:
در این مرحله شما لازم است کلیه تجهیزات برقی ساختمان را نصب نمایید. در واقع در این مرحله باید کابلها به سوکتهای مربوطه وصل و همه کلیدهای مینیاتوری خطوط برق نیز به طور صحیح نصب و اجرا شوند. علاوه براین سوئیتینگ تجهیزاتی از قبیل آیفون و آنتن مرکزی و همچنین عملیات نصب سنسور روشنایی راهروها، پارکینگ، لامپهای کف و سقف کاذب نیز در این مرحله انجام میگیرد.
– روش لوله گذاری:
لوله کشی برق ساختمان از کف را میتوان به 2روش توکار و روکار انجام داد که البته لوله کشی توکار اولویت دارد. دلیل این امر این است که در لوله کشی توکار هم از تجهیزات مورد استفاده محافظت میشود و هم ظاهر و زیبایی ساختمان حفظ میشود. در این روش برای تعیین محل قرارگیری لولهها از دستگاه شیارزن استفاده میشود. بنابراین برای عدم آسیب به ظاهر ساختمان کار با این دستگاه باید با ظرافت زیادی انجام بگیرد.
نکته دیگری که درباره لولههای توکار باید رعایت شود این است که هنگام نصب در کف، لولهها باید حداقل 3 سانتی متر تا سطح فاصله داشته باشند. همچنین لازم است بدانید که در روش توکار از لولههای برقی از جنس خرطومی PVC نباید استفاده نمایید. چرا که این لوله قابلیت خم شدن در زوایای مختلف را دارند و در اثر دمای بسیار پایین یا بسیار بالا، ممکن است ترک بخورند.
– قرار دادن ماهیچه روی لوله:
در پایان باید به محض تمام شدن لوله گذاری، سطح رویی آنها را با 2 تا 3 سانت سیمان که به اصطلاح ماهیچه گفته میشود، بپوشانید. این کار سبب پیشگیری از صدمات و خطرات احتمالی میشود و از لولهها محاظت میکند.
مزایای لوله کشی برق از کف
حتماً برای شما هم پیش آمده است که در هنگام مراجعه به ساختمانهای مختلف با نصب لولههای برق در کف و یا سقف مواجه شده باشید. بنابراین در ادامه به برخی از مزایای لوله کشی برق از کف اشاره میکنیم.
– صرفه جویی در میزان سیم و لوله:
پریزهای برق در ارتفاع 30 تا 40 سانتی متری نصب میشوند و همین امر سبب میشود، نصب لولهها در کف به نسبت سقف، لوله و سیم کمتری مصرف نماید. در واقع در حالت لوله گذاری در کف، لولهها باید یک مسیر 40 سانتی متری را ابتدا به سمت پایین، سپس روی کف و پس از آن به سمت بالا و پریز دیگر طی کنند. این در حالیست که اگر لوله گذاری در سقف انجام شود، لولهها باید یک مسیر 2.5 متری را طی نمایند. پس یکی از مزیتهای مهم لوله کشی برق از کف این است که در مصرف لوله و سیم صرفه جویی میشود.
– شیارزنی کمتر:
همان طور که گفته شد چون در لوله گذاری در کف بر خلاف سقف مسیر کوتاهتری طی میشود، بنابراین به شیارزنی کمتری بر روی دیوار نیاز است. پس اگر به دنبال سادهتر کردن و سرعت بخشی به کارتان هستید، بهتر است از این روش استفاده نمایید. چرا که شیارزنی علاوه بر این که کاری سخت و طاقت فرساست، به دلیل ضربههای تیشه سبب کاهش استقامت دیوارهای ساختمان میشود.
– ظاهر زیباتر لوله کشی برق توکار از کف:
لوله کشیهای برق از کف به خصوص اگر به روش توکار انجام گیرد، در ظاهر و زیباییی ساختمان بسیار موثر است.
– افزایش سرعت در عملیات لوله گذاری برق:
از آن جایی که در لوله گذاری در کف ساختمان احتیاجی به بالا و پایین رفتنهای مکرر از نردبان نیست و عملیات روی زمین انجام میشود، سرعت کار افزایش مییابد. بنابراین سرعت بیشتر در کار، سبب زحمت کمتر و کسب درآمد بیشتر میشود. البته به شرطی که موارد ایمنی به طور کامل رعایت شود.
معایب لوله کشی برق از کف
در کنار مزایایی که لوله کشی برق ساختمان از کف مطرح شد، لازم است معایب این روش نیز گفته شود که در ادامه به توضیح برخی از آنها خواهیم پرداخت.
– خسارت به لولهها:
یکی از مواردی که در نصب لوله برق باید در نظر گرفت این است که این کار به گونه ای انجام شود که لولهها کمترین آسیب را ببینند. برای مثال اگر لولهها در کف نصب شوند، ممکن است در حین کار مجری گچ کار دچار آسیب و شکستگی شوند. نابراین برای حفاظت بیشتر از لولهها و احتمال خرابی کمتر، بهتر است لولههای مربوط به روشنایی بالای سقف کاذب نصب شوند.
– ایمنی پایین:
گاهی ممکن است نصب لولههای برق در کف ساختمان سبب ایجاد خساراتی بشود. برای نمونه گاهی پیش میآید که کارگران، برای گرم کردن خود یا غذایشان در کف ساختمان آتش روشن میکنند. این حالت ممکن است باعث ایجاد آتش سوزی در ساختمان شود، به خصوص اگر از لولههای برق ضعیف در ساختمان استفاده شده باشد. همچنین همان طور که پیش از این هم گفته شد، اگر در محیط مرطوب مثل سرویس بهداشتی، لوله در کف نصب شوند، احتمال ایجاد خسارت وجود دارد و ایمنی کاهش مییابد.
لوله کشی برق کف آشپزخانه
آشپزخانه با توجه به کارکردی که دارد، قطعاً میزان برق زیادی هم مصرف میکند و لوله کشی برق آن از اهمیت زیادی برخوردار است. حتماً شما هم متوجه شده اید که آشپزخانه از بیشترین میزان کلید، پریز و روشنایی برخوردار است. در واقع اگر بخواهیم دقیقتر بیان کنیم، آشپزخانه دارای حداقل 8 خروجی یا مدار برق میباشد.
جالب است بدانید بر اساس بخشی از قسمت 13 قوانین ملی ساختمان عبور لوله برق از کف بخشهای مرطوب ساختمان ممنوع است. اما با توجه به این که در بخشی دیگری از این قانون گفته شده که آشپزخانه منازل مسکونی جز بخشهای مرطوب به حساب نمیآید، این کار گاهی اوقات انجام میشود.
البته این نکته را در نظر داشته باشید اگر آشپزخانه دارای سقف کاذب باشد، گزینه مطلوبتر عبور لولهها از روی سقف کاذب است. همچنین برای لوله کشی برق روشنایی آشپزخانه، به شرط سالم بودن سیمها و پوشش کامل محل اتصال لوله و زانو با نوار چسب نیز میتوان لولهها را از کف عبور داد.
نکته دیگری که بد نیست بدانید این است که طبق استاندارد، فاصله نصب پریزهای برق از کف باید 30 سانتی متر و فاصله کلیدها از کف باید 110 سانتی متر باشد. این در حالیست که در آشپزخانه، پارکینگ و پشت بام، حداقل ارتفاع نصب پریز از کف باید 110 سانتی متر باشد.همچنین لازم است پریزها، 60 سانتی متر از سینک و بیش از 10 سانتی متر از کابینت فاصله داشته باشند.
لوله کشی برق کف حیاط
برای تامین برق حیاط که ممکن است حداقل قسمتی از آن سرپوشیده نباشد، بهتر است از روش زیرزمینی و سیم کشی توکار بهره بگیرید تا از هر گونه آسیب احتمالی از جمله آتش سوزی و برق گرفتگی جلوگیری نمایید. بنابراین برای این پروژه لازم است که شما مهارتهای اساسی سیم کشی برای ایجاد اتصالات مناسب را داشته باشید. به همین منظور ما در ادامه به شما نشان خواهیم داد که چگونه میتوانید این کار را به راحتی و با اطمینان انجام دهید. کافیست با ما همراه باشید.
· لوله کشی برق حیاط از کف به روش توکار
برای انجام این عملیات شما باید 3 مرحله مهم را پشت سر بگذارید که به شرح زیر میباشند:
– کنده کاری کردن حیاط و شیار زدن به دیوار:
برای شروع کار شما باید طبق مناطق مشخص شده در نقشه سیم کشی حیاط، کف آن را برای لوله گذاری آماده کنید. به این ترتیب که محل نصب جعبه فیوز در حیاط و یا داخل خانه و یا جعبه کلید و پریز و یا جعبه تقسیم را به عنوان مبدا محل کنده کاری در حیاط در نظر بگیرید و با ابزار مخصوص مثل کلنگ کار کنده کاری کف را انجام دهید. عمدتاً عمق 20 سانتی متری برای حفاری و مدفون شدن لولهها در زیر خاک مناسب است.
البته بعضی معتفدند مسیری با پتک یا کلنگ حفاری میشود، میتواند عمقی در حدود 1.2 اینچ نیز داشته باشد. برای این که محل دقیق مسیر لوله از منبع تغذیه تا پایان مسیر را راحتتر مشخص نمایید، میتوانید از اسپری رنگ استفاده کنید. همچنین حتماً دیوار حیاط را نیز در محل انشعابات برق و نصب قوطی ها شیار بزنید. عمق این شیارها باید 1.5 سانت زیر سطح تمام شده دیوار باشد.
فراموش نکنید برای صرفه جویی در میزان مصرف سیم و لولهها لازم است هنگام کنده کاری، کمترین مسیر از محل شروع تا محل انشعابات برق روی دیوار را در نظر بگیرید. برای عدم آسیب به لوله های آب و فاضلاب، باید حتماً لوله گذاری برق کف حیاط را به بعد از اتمام لوله کشی آب و فاضلاب ساختمان موکول کنید.
– قرار دادن لوله ها در کف حیاط و دیوارها:
برای قرار دادن لوله های برق در کف حیاط و شیارهای دیوار شما میتوانید از انواع لولههای برق پولیکا یا PVC و یا لولههای برق پلی اتیلن یا لوله های برق فولادی بهره بگیرید. در واقع از لوله هایی با جدار نازک که سریع خرد میشوند و یا لوله های پلاستیکی نباید استفاده نمود. بنابراین بد نیست راجع به هر یک از این لوله ها اطلاعات دقیقتری داشته باشید و از مزایا و معایبشان نیز مطلع باشید.
لوله برق پولیکا یا PVC بسیار منعطف است و قابلیت خم شدن به زوایای مختلف را دارد. همچنین اتصال آنها به یکدیگر راحت است. این لوله ها ضد ضربه، ضد احتراق و مقاوم در برابر خوردگی و زنگ زدگی هستند. اما یکی از ایراداتی که میتوان به لوله های پولیکا گرفت این است که آنها در برابر در برابر دماهای بالا و پایین حساس بوده و به راحتی ترک میخورند. اما با این حال اکثر برق کاران معتقدند بهترین لوله ها برای کف حیاط لوله های پی وی سی هستند.
لوله های برق فولادی به صورت گالوانیزه سرد و گرم در دسترس هستند و در صورت نیاز میتوان با دستگاه های مخصوص آنها را خم نمود. اما عیب بزرگ آنها این است که ضد زنگ نیستند. بنابراین چون کف حیاط در معرض رطوبت قرار دارد، نمیتوانند گزینه مطلوبی باشند.
در نهایت لولههای پلی اتیلن به دلیل چند ویژگی مناسب از جمله: وزن سبک، قابلیت نصب آسان، مقاومت بالا و بالا بودن سرعت اتصال به شکل جوشی و دنده ای در بین برق کاران بسیار محبوب هستند. اما توجه داشته باشید که از منظر اقتصادی لوله های پولیکا از لولههای پلی اتیلن به صرفهتر و ارزانتر هستند. پس از انتخاب جنس لوله نوبت به جایگذاری لوله ها در شیارهای ایجاد شده در کف حیاط میرسد. بدیهی است که برای تغییر مسیر لولهها در حین کار، شما به اتصالاتی همچون زانویی احتیاج دارید که اتصال زانویی به لوله را باید به وسیله چسب بوشن یا لوله به خوبی محکم نمایید.
لوله گذاری را تا زمان رسیدن به محل نصب قوطیهای روی دیوار ادامه میدهید و سپس لوله ها را درون قوطی میگذارید. ضمناً برای این که لولهها درون دیوار حرکت نکنند، حتماً اطراف آنها با کمک گچ محکم کنید. همچنین از ساپورت برای محکم کردن لوله های برق در کف استفاده نمایید تا از تکان نخوردن آنها اطمینان حاصل کنید.
– ماهیچه کشی روی لوله ها:
همان طور که گفته شد در مرحله آخر باید بلافاصله پس از لوله گذاری روی لوله های برق را با ماهیچه که مخلوطی از آب و سیمان است بپوشانید و سطح آن را مسطح کنید. در واقع ماهیچه همان 2 تا 3 سانت ملاتی است که روی لوله های برق ریخته شده و از آنها در برابر صدمات احتمالی محافظت میکند. البته برای ایمنی بیشتر، بهتر است ابتدا برق را به طور کامل بازرسی کرده و سپس این مرحله را انجام دهید.