نمونه دادخواست مطالبه نفقه گذشته و آینده

مطالبه نفقه گذشته و آینده، گامی مهم برای تأمین حقوق قانونی همسر و فرزندان است. این دادخواست به افرادی کمک می کند که با وجود تعهدات قانونی، نفقه خود یا فرزندشان را دریافت نکرده اند. با تنظیم صحیح آن، می توان هم نفقه های پرداخت نشده گذشته را درخواست کرد و هم تضمینی برای آینده به دست آورد.

در پیچ وخم زندگی مشترک، گاهی با چالش هایی روبرو می شویم که نیازمند درک دقیق از حقوق و مسئولیت های قانونی است. یکی از این چالش ها، موضوع نفقه است؛ حمایت مالی که قانون برای همسر و فرزندان در نظر گرفته است. وقتی این حمایت به هر دلیلی قطع می شود، ممکن است مسیر دشواری پیش رو قرار گیرد. اما نگران نباشید، چرا که قانون راهکارهایی برای مطالبه این حق فراهم کرده است. این مقاله، راهنمایی جامع برای درک، تنظیم و پیگیری دادخواست مطالبه نفقه گذشته و آینده است؛ از مفاهیم بنیادین و شرایط حقوقی گرفته تا مراحل گام به گام و نمونه های کاربردی برای زوجه و فرزند. هدف این است که شما با خواندن این مطلب، با اطمینان و آگاهی کامل، گام در این مسیر بگذارید.

نفقه چیست؟ سفری در مفاهیم و قوانین بنیادین

نفقه در حقوق خانواده ایران، به معنای تأمین نیازهای ضروری و متعارف زندگی اشخاصی است که قانون، تکلیف آن را بر عهده فرد دیگری گذاشته است. این مفهوم بنیادی، ستون حمایتی مهمی برای اعضای خانواده محسوب می شود و درک صحیح آن، اولین گام برای هرگونه اقدام حقوقی است.

تعریف قانونی نفقه و تفاوت های آن

قانون مدنی ایران، در ماده ۱۱۰۷ خود به روشنی تعریف جامعی از نفقه زوجه ارائه می دهد. بر اساس این ماده، نفقه زوجه شامل تمام نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن می شود. این نیازها encompass مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل، و هزینه های درمانی و بهداشتی و حتی خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه بیماری است. تصور کنید در طول زندگی مشترک، چه نیازهایی برای یک زن پیش می آید؟ قانون تمامی آن ها را در دایره نفقه می داند.

اما نکته مهم، تفاوت نفقه زن و نفقه فرزند است. در حالی که نفقه زن بر اساس «شأن» و «وضعیت» او تعیین می شود، نفقه فرزندان بیشتر بر اساس «نیازهای ضروری» آن هاست. نیازهایی مانند خوراک، پوشاک، مسکن، تحصیل و درمان که برای رشد و نمو طبیعی و متعارف یک کودک یا نوجوان لازم است. این تفاوت در مبنای محاسبه، از ظرافت های حقوقی نفقه است که باید به آن توجه داشت.

نفقه زوجه: شرط تمکین و تأثیر آن

ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی صراحتاً بیان می کند که در عقد دائم، نفقه زن بر عهده شوهر است. اما این حق، با شرط مهمی به نام «تمکین» همراه است. تمکین زوجه به دو بخش تقسیم می شود:

• تمکین عام: این به معنای تبعیت زن از شوهر در اداره منزل و زندگی مشترک است، مانند زندگی در محلی که شوهر تعیین می کند و ایفای نقش های همسری.
• تمکین خاص: این مورد به برقراری روابط زناشویی مربوط می شود.

اگر زوجه بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کند، به او «ناشزه» گفته می شود و حق دریافت نفقه از او سلب خواهد شد. این مسئله، یکی از حساس ترین نقاط در پرونده های نفقه زوجه است و اثبات تمکین یا عدم تمکین، نقش کلیدی در نتیجه پرونده دارد. مواد ۱۱۱۱، ۱۲۰۵ و ۱۲۰۶ قانون مدنی نیز به تفصیل به این موضوعات می پردازند.

نفقه فرزند: مسئولیت ها و عدم نیاز به تمکین

برخلاف نفقه زوجه، نفقه فرزندان نیازی به شرط تمکین ندارد. حق نفقه فرزند یک حق مستقل و بدون قید و شرط است که از لحظه تولد تا زمانی که فرزند قادر به تأمین معاش خود نباشد، ادامه دارد. مسئولیت اصلی پرداخت نفقه فرزند بر عهده پدر است. اگر پدر توانایی پرداخت نداشته باشد، این مسئولیت به اجداد پدری منتقل می شود. در صورت نبود یا عدم توانایی اجداد پدری نیز، مادر مسئول پرداخت نفقه فرزند خواهد بود.

ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی و ماده ۴۷ قانون حمایت خانواده به صراحت این سلسله مراتب و مسئولیت ها را بیان می کنند. این بدان معناست که یک فرزند هرگز نباید از حق نفقه خود محروم بماند و قانون، تضمین های لازم را برای تأمین زندگی او فراهم کرده است.

نفقه گذشته (معوقه) و نفقه آینده (جاریه): دو روی یک سکه حقوقی

در پرونده های نفقه، معمولاً دو نوع نفقه مطالبه می شود:

• نفقه گذشته (معوقه): این نفقه به مبلغی اطلاق می شود که در گذشته (از تاریخ خاصی تا زمان تنظیم دادخواست) باید پرداخت می شده، اما پرداخت نشده است. نفقه گذشته، یک «دین» بر گردن فرد مکلف محسوب می شود و مطالبه آن به صورت یکجای قابل انجام است.
• نفقه آینده (جاریه): این نفقه مربوط به مبلغی است که از زمان صدور حکم به بعد، فرد مکلف باید به صورت مستمر (ماهانه یا دوره ای) پرداخت کند. در واقع، دادگاه در این خصوص، «حکم بر پرداخت مستمر» صادر می کند.

اهمیت مطالبه همزمان این دو نوع نفقه در این است که پرونده حقوقی تنها یک بار تشکیل شده و هم برای گذشته و هم برای آینده تعیین تکلیف می شود، که این امر از اتلاف وقت و انرژی در آینده جلوگیری می کند.

گام هایی در مسیر مطالبه: چه زمانی و چگونه اقدام کنیم؟

شناخت شرایط و انتخاب روش مناسب، مرحله ای حیاتی در مسیر مطالبه نفقه است. در این بخش، به بررسی زمان مناسب برای طرح دعوا و مقایسه راهکارهای حقوقی و کیفری خواهیم پرداخت.

شرایط کلیدی برای مطالبه نفقه زوجه

برای اینکه یک زن بتواند نفقه خود را از همسرش مطالبه کند، چند شرط اساسی باید وجود داشته باشد:

1. در عقد دائم بودن: نفقه فقط در عقد دائم به زن تعلق می گیرد، مگر اینکه در عقد موقت، شرط نفقه شده باشد.
2. تمکین زوجه از زوج: همانطور که پیش تر گفته شد، زن باید از شوهر خود تمکین عام و خاص داشته باشد و ناشزه نباشد.
3. عدم پرداخت نفقه توسط زوج: بدیهی است که در صورت پرداخت منظم نفقه، نیازی به مطالبه نیست. عدم پرداخت باید به نحوی قابل اثبات باشد.

شرایط مطالبه نفقه فرزند

مطالبه نفقه فرزند ساده تر است، زیرا شرط تمکین در آن وجود ندارد. تنها شرط اصلی، عدم پرداخت نفقه توسط پدر (یا افراد مکلف دیگر در صورت عدم توانایی پدر) است. مادر یا قیم قانونی فرزند می تواند به وکالت از فرزند، این دادخواست را مطرح کند.

انتخاب راهکار: حقوقی یا کیفری (ترک انفاق)؟

برای مطالبه نفقه، دو مسیر قانونی اصلی وجود دارد:

1. دادخواست حقوقی مطالبه نفقه: در این مسیر، هدف دریافت نفقه (گذشته و آینده) به صورت مالی است. دادگاه خانواده به این پرونده ها رسیدگی کرده و حکم به پرداخت مبلغ مشخصی از نفقه صادر می کند. مزیت این روش، امکان مطالبه نفقه گذشته و دریافت مبالغ است.
2. شکایت کیفری ترک انفاق: ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده، عدم پرداخت نفقه را در صورت تمکن مالی زوج و تمکین زوجه، جرم دانسته و برای آن مجازات حبس تعیین کرده است. هدف این شکایت، جنبه مجازاتی دارد و بیشتر برای فشار آوردن به زوج جهت پرداخت نفقه جاریه (نفقه آینده) کاربرد دارد. این روش برای نفقه گذشته کمتر کارایی دارد، زیرا حکم حبس فقط برای ترک نفقه «جاریه» صادر می شود.

انتخاب بین این دو مسیر بستگی به شرایط و اولویت های شما دارد. اگر هدف اصلی، دریافت مبلغ نفقه و تأمین مالی است، مسیر حقوقی ارجح است. اگر می خواهید با فشار قانونی، زوج را به پرداخت نفقه جاریه وادار کنید، شکایت کیفری می تواند مؤثر باشد. در بسیاری از موارد، هر دو راهکار به صورت موازی پیگیری می شوند تا هم نفقه دریافت شود و هم فشارهای لازم وارد گردد.

انتخاب مسیر حقوقی برای مطالبه نفقه گذشته و آینده، در کنار امکان طرح شکایت کیفری ترک انفاق، به افراد امکان می دهد تا با توجه به شرایط خاص خود، مؤثرترین راهکار را برای احقاق حقوق مالی خود یا فرزندانشان برگزینند.

چرا مطالبه همزمان نفقه گذشته و آینده اهمیت دارد؟

مطالبه همزمان نفقه گذشته و آینده، مزایای متعددی دارد:

• صرفه جویی در زمان و هزینه: با یک بار طرح دعوا، هم برای نفقه معوقه و هم برای نفقه جاریه تعیین تکلیف می شود و نیازی به طرح دعواهای مکرر نیست.
• پوشش جامع: این روش، حقوق مالی شما را در هر دو بازه زمانی (گذشته و آینده) تضمین می کند.
• کاهش دغدغه های روانی: با صدور حکم برای نفقه آینده، از نگرانی های مربوط به عدم پرداخت نفقه در ماه های آتی کاسته می شود.

مراحل عملی ثبت دادخواست نفقه: از مدارک تا اجرای حکم

ورود به فرآیند قضایی، اگرچه می تواند کمی دلهره آور باشد، اما با آگاهی از مراحل آن، این مسیر هموارتر خواهد شد. در ادامه، گام های لازم برای ثبت و پیگیری دادخواست مطالبه نفقه را شرح می دهیم.

گام اول: جمع آوری مدارک، پازلی برای عدالت

قبل از هر اقدامی، لازم است مدارک مورد نیاز را آماده کنید. این مدارک، دلایل و مستندات شما را تشکیل می دهند و نقش حیاتی در اثبات ادعاهایتان دارند:

• سند ازدواج (عقدنامه): برای اثبات رابطه زوجیت دائم.
• شناسنامه زوجین و فرزندان: برای احراز هویت و نسبت.
• مدارک اثبات تمکین (در مورد زوجه): مانند شهادت شهود، استشهادیه، یا رد اظهارنامه عدم تمکین از سوی زوج (در صورت وجود).
• مدارک دال بر عدم پرداخت نفقه: اظهارنامه هایی که برای مطالبه نفقه ارسال کرده اید، شهادت شهود، پیامک ها، پرینت های بانکی که عدم واریز را نشان می دهند، یا هر سندی که عدم دریافت نفقه را ثابت کند.
• مدارک اثبات استطاعت مالی زوج (در صورت نیاز): فیش حقوقی، سند مالکیت ملک یا خودرو، پرینت حساب بانکی و…
• کارت ملی: برای احراز هویت خواهان.

گام دوم: دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دروازه ورود به دادگاه

پس از جمع آوری مدارک، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. در این دفاتر، فرم دادخواست را با دقت پر خواهید کرد. نکاتی که در این مرحله باید به آن ها توجه کنید:

• تکمیل دقیق خواسته: باید به وضوح مشخص کنید که چه چیزی مطالبه می کنید. به عنوان مثال، «مطالبه نفقه گذشته از تاریخ [مشخص] تا تاریخ [مشخص] به همراه نفقه آینده (جاریه)» را ذکر کنید.
• تعیین بهای خواسته (مبلغ علی الحساب): اگرچه میزان دقیق نفقه توسط کارشناس تعیین می شود، اما باید مبلغی را به عنوان «بهای خواسته» به صورت علی الحساب مشخص کنید. این مبلغ بر صلاحیت مرجع قضایی تأثیرگذار است.

گام سوم: تعیین صلاحیت و ارجاع پرونده

پس از ثبت دادخواست، پرونده شما برای تعیین صلاحیت به مراجع قضایی ارجاع می شود:

• شورای حل اختلاف: اگر بهای خواسته (مبلغ علی الحساب نفقه) کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، پرونده برای رسیدگی به شورای حل اختلاف ارسال می شود.
• دادگاه خانواده: اگر بهای خواسته بیش از ۲۰ میلیون تومان باشد، دادخواست به دادگاه خانواده ارجاع داده می شود.

دانستن این موضوع اهمیت دارد، چرا که فرآیند و زمان بندی رسیدگی در هر کدام از این مراجع ممکن است متفاوت باشد.

گام چهارم: نقش کارشناس در تعیین میزان نفقه

یکی از مهمترین مراحل در دعوای نفقه، ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری است. کارشناس با در نظر گرفتن موارد زیر، میزان نفقه را تعیین می کند:

• برای زوجه: شأن اجتماعی، تحصیلات، موقعیت خانوادگی، نیازهای متعارف (مسکن، پوشاک، غذا، هزینه درمان و…) و وضعیت مالی زوج.
• برای فرزند: نیازهای ضروری (خوراک، پوشاک، مسکن، تحصیل، درمان) و توانایی مالی فرد مکلف.

پس از اعلام نظریه کارشناسی، هر یک از طرفین می توانند ظرف مدت مقرر (معمولاً یک هفته) به آن اعتراض کنند. در صورت اعتراض، پرونده به هیئت کارشناسی سه نفره ارجاع داده خواهد شد.

گام پنجم: جلسه دادرسی و صدور رأی، لحظه سرنوشت ساز

در تاریخ مقرر، طرفین باید در جلسه دادرسی حاضر شوند و دفاعیات خود را ارائه دهند. با توجه به مدارک، اظهارات طرفین و نظریه کارشناسی، دادگاه اقدام به صدور رأی می کند. این رأی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• حکم به پرداخت نفقه گذشته از تاریخ مشخص.
• الزام به پرداخت نفقه آینده به صورت مستمر (مثلاً ماهانه مبلغی مشخص).
• محکومیت خوانده به پرداخت خسارات دادرسی (شامل هزینه کارشناسی، دادرسی و در صورت داشتن وکیل، حق الوکاله).

گام ششم: اجرای حکم، پایان یک انتظار

پس از صدور رأی و قطعیت آن، نوبت به اجرای حکم می رسد:

• برای نفقه گذشته: دادگاه اجراییه صادر می کند و مبلغ نفقه از طریق توقیف اموال زوج، کسر از حقوق یا سایر روش های قانونی قابل وصول است.
• برای نفقه آینده: می توان به صورت ماهانه برای عدم پرداخت نفقه جاریه، اجراییه صادر کرد یا از طریق کسر مستقیم از حقوق (در صورت کارمند بودن زوج) یا حتی شکایت کیفری ترک انفاق (در صورت وجود شرایط آن) اقدام نمود.

نمونه دادخواست مطالبه نفقه گذشته و آینده برای زوجه

در این بخش، به سناریویی عملی و یک نمونه دادخواست می پردازیم تا درک بهتری از نحوه نگارش آن به دست آورید.

سناریویی ملموس برای درک بهتر

خانم «سارا احمدی» به موجب عقدنامه رسمی، همسر دائم آقای «علی حسینی» است. از تاریخ ۰۱/۰۸/۱۴۰۲، آقای حسینی بدون هیچ دلیل موجهی و با وجود تمکین کامل خانم احمدی، از پرداخت نفقه به ایشان خودداری کرده است. حال، خانم احمدی تصمیم دارد برای مطالبه نفقه ۸ ماه گذشته و همچنین تضمین دریافت نفقه در آینده، دادخواست خود را مطرح کند.

اجزای اصلی یک دادخواست جامع

هر دادخواست حقوقی شامل بخش های مشخصی است که باید با دقت تکمیل شوند:

• خواهان: کسی که دادخواست را ارائه می دهد (در اینجا: زوجه).
• خوانده: کسی که دادخواست علیه او مطرح می شود (در اینجا: زوج).
• وکیل: در صورت استفاده از وکیل، مشخصات او.
• خواسته: موضوع اصلی درخواست از دادگاه (مثلاً: مطالبه نفقه گذشته و آینده).
• دلایل و منضمات: مدارکی که ادعای شما را ثابت می کند (سند ازدواج، شناسنامه و…).
• شرح دادخواست: توضیح تفصیلی ماجرا و مبانی قانونی درخواست.

متن نمونه دادخواست کامل و دقیق (برای زوجه)

باسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]

خواهان: خانم [نام و نام خانوادگی زوجه] فرزند [نام پدر زوجه] به شماره ملی [کد ملی زوجه] به نشانی: [آدرس کامل زوجه]
خوانده: آقای [نام و نام خانوادگی زوج] فرزند [نام پدر زوج] به شماره ملی [کد ملی زوج] به نشانی: [آدرس کامل زوج]
وکیل/نماینده قانونی: [در صورت داشتن وکیل، مشخصات وکیل درج شود، در غیر این صورت این بخش حذف گردد.]

خواسته:
1. تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت نفقه معوقه اینجانب از تاریخ 01/08/1402 لغایت تاریخ تقدیم دادخواست با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری.
2. تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت نفقه جاریه اینجانب از تاریخ تقدیم دادخواست لغایت زمان انحلال عقد نکاح با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری.
3. مطالبه کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل (در صورت داشتن وکیل) و هزینه کارشناسی.
علی الحساب بهای خواسته: 250,000,000 ریال (معادل بیست و پنج میلیون تومان)

دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق سند ازدواج شماره [شماره سند ازدواج] مورخ [تاریخ ازدواج] دفترخانه [شماره دفترخانه] [نام شهر]
2. تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
3. تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی خوانده
4. [در صورت وجود: تصویر مصدق اظهارنامه ارسالی به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه]]
5. [در صورت وجود: استشهادیه محلی مبنی بر عدم پرداخت نفقه و تمکین خواهان]
6. [در صورت وجود: گواهی عدم کاریابی خواهان]
7. وکالت نامه [در صورت داشتن وکیل]

شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه
با سلام و احترام،
به استحضار عالی می رساند:
اینجانبه [نام و نام خانوادگی خواهان] به موجب سند ازدواج شماره [شماره سند ازدواج] مورخ [تاریخ ازدواج]، همسر دائمی خوانده محترم، جناب آقای [نام و نام خانوادگی خوانده] می باشم.
در طول مدت زندگی مشترک و تا کنون، همواره کلیه وظایف و تکالیف زناشویی خود را به نحو کامل ایفا نموده و از ایشان تمکین عام و خاص داشته ام، که در صورت لزوم آماده اثبات آن می باشم.
متأسفانه، خوانده محترم از تاریخ 01/08/1402 تا کنون، بدون هیچ گونه دلیل موجه و با وجود استطاعت مالی، از پرداخت نفقه اینجانبه به شرح مواد 1106 و 1107 قانون مدنی امتناع ورزیده اند. این عدم پرداخت، مشکلات عدیده ای را برای اینجانبه ایجاد نموده است.
با توجه به مراتب فوق و به استناد مواد 1106، 1107، 1111، 1205 و 1206 قانون مدنی و ماده 47 قانون حمایت خانواده، تقاضای ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری جهت تعیین میزان نفقه معوقه از تاریخ 01/08/1402 لغایت تاریخ تقدیم دادخواست و همچنین تعیین نفقه جاریه از زمان تقدیم دادخواست تا زمان انحلال عقد، و متعاقباً صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت تمامی مبالغ مذکور به همراه کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی و هزینه کارشناسی) مورد استدعاست.

با تجدید احترام
[امضاء و اثر انگشت خواهان یا وکیل وی]

نمونه دادخواست مطالبه نفقه گذشته و آینده برای فرزند (توسط مادر)

موضوع نفقه فرزند نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. در این بخش، یک سناریوی نمونه و دادخواست مربوط به مطالبه نفقه فرزند توسط مادر ارائه می شود.

سناریویی واقعی برای مطالبه نفقه فرزند

خانم «فاطمه کریمی» حضانت فرزند مشترکش، «امید کریمی» (متولد ۰۵/۰۳/۱۳۹۸) را بر عهده دارد. پدر امید، آقای «رضا قاسمی»، از تاریخ ۰۱/۰۷/۱۴۰۱ تا کنون، یعنی به مدت بیش از یک سال، از پرداخت نفقه فرزند خود امتناع کرده است. خانم کریمی اکنون می خواهد برای مطالبه نفقه گذشته امید و همچنین تضمین نفقه آینده او، دادخواست تنظیم کند.

اجزای اصلی دادخواست از سوی مادر

در این نوع دادخواست، «خواهان» مادر است که به «ولایت یا قیمومت از طرف فرزند» دادخواست می دهد. سایر اجزا مشابه دادخواست زوجه است:

• خواهان: خانم [نام و نام خانوادگی مادر] به ولایت/قیمومت از فرزندش [نام فرزند]
• خوانده: [نام و نام خانوادگی پدر فرزند]
• خواسته: مطالبه نفقه گذشته و آینده فرزند.
• دلایل و منضمات: شناسنامه فرزند، سند ازدواج (برای اثبات نسبت)، مدارک حضانت و…
• شرح دادخواست: توضیح وضعیت و درخواست.

متن نمونه دادخواست کامل و دقیق (برای فرزند)

باسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]

خواهان: خانم [نام و نام خانوادگی مادر] فرزند [نام پدر مادر] به شماره ملی [کد ملی مادر] به نشانی: [آدرس کامل مادر]
به ولایت/قیمومت از فرزند مشترک: [نام و نام خانوادگی فرزند] متولد [تاریخ تولد فرزند] به شماره ملی [کد ملی فرزند]
خوانده: آقای [نام و نام خانوادگی پدر فرزند] فرزند [نام پدر خوانده] به شماره ملی [کد ملی پدر فرزند] به نشانی: [آدرس کامل پدر فرزند]
وکیل/نماینده قانونی: [در صورت داشتن وکیل، مشخصات وکیل درج شود، در غیر این صورت این بخش حذف گردد.]

خواسته:
1. تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت نفقه معوقه فرزند مشترک [نام فرزند] از تاریخ 01/07/1401 لغایت تاریخ تقدیم دادخواست با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری.
2. تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت نفقه جاریه فرزند مشترک [نام فرزند] از تاریخ تقدیم دادخواست لغایت زمان استقلال مالی فرزند با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری.
3. مطالبه کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل (در صورت داشتن وکیل) و هزینه کارشناسی.
4. صدور قرار تامین خواسته از اموال خوانده محترم، مستنداً به بند الف ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، تا میزان خواسته.
علی الحساب بهای خواسته: 200,000,000 ریال (معادل بیست میلیون تومان)

دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان (مادر)
2. تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی فرزند مشترک
3. تصویر مصدق سند ازدواج خواهان با خوانده (جهت اثبات نسب)
4. [در صورت وجود: گواهی حضانت یا رای دادگاه مبنی بر حضانت خواهان]
5. [در صورت وجود: مدارک دال بر استطاعت مالی خوانده (مانند فیش حقوقی یا سند مالکیت)]
6. وکالت نامه [در صورت داشتن وکیل]

شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه
با سلام و احترام،
به استحضار عالی می رساند:
فرزند اینجانبه، [نام فرزند] متولد [تاریخ تولد فرزند]، فرزند مشترک اینجانبه و خوانده محترم جناب آقای [نام و نام خانوادگی خوانده] می باشد. حضانت فرزند مشترک نیز بر عهده اینجانبه است.
متأسفانه، خوانده محترم از تاریخ 01/07/1401 تا کنون، بدون هیچ گونه دلیل موجه و با وجود استطاعت مالی (که در صورت نیاز قابل اثبات است)، از پرداخت نفقه فرزند مشترکمان امتناع ورزیده اند. این در حالی است که تأمین نیازهای ضروری فرزند (شامل خوراک، پوشاک، مسکن، تحصیل و درمان) بر عهده پدر است و عدم پرداخت آن، موجبات مشقت و مشکلات عدیده برای فرزند و اینجانبه را فراهم آورده است.
با توجه به مراتب فوق و به استناد مواد 1199 و 1200 قانون مدنی و ماده 47 قانون حمایت خانواده، تقاضای ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری جهت تعیین میزان نفقه معوقه از تاریخ 01/07/1401 لغایت تاریخ تقدیم دادخواست و همچنین تعیین نفقه جاریه از زمان تقدیم دادخواست تا زمان استقلال مالی فرزند، و متعاقباً صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت تمامی مبالغ مذکور به همراه کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی و هزینه کارشناسی) مورد استدعاست. همچنین، جهت جلوگیری از تضییع حقوق فرزند، صدور قرار تامین خواسته از اموال خوانده از محضر دادگاه مورد تقاضا می باشد.

با تجدید احترام
[امضاء و اثر انگشت خواهان یا وکیل وی]

ظرافت های حقوقی و نکات کلیدی در پرونده های نفقه

مسائل حقوقی همیشه دارای ظرافت ها و پیچیدگی هایی هستند که توجه به آن ها می تواند نتیجه پرونده را تغییر دهد. در این بخش، به برخی از نکات مهم و کلیدی در مطالبه نفقه اشاره می کنیم.

اهمیت نصاب ۲۰ میلیون تومان و صلاحیت مراجع قضایی

یکی از نکات مهم که پیش تر نیز به آن اشاره شد، مبلغ «بهای خواسته» در دادخواست نفقه است. این مبلغ، تعیین کننده صلاحیت مرجع رسیدگی است:

• اگر مبلغ تعیین شده به عنوان نفقه در دادخواست کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، پرونده در شورای حل اختلاف رسیدگی می شود.
• اگر این مبلغ بیشتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، پرونده در دادگاه خانواده پیگیری خواهد شد.

این موضوع اهمیت بسیاری دارد، چرا که فرآیند رسیدگی و حتی امکانات اجرایی در این دو مرجع متفاوت است. بهای خواسته در ابتدای دادخواست به صورت علی الحساب تعیین می شود و میزان واقعی نفقه پس از نظر کارشناس مشخص خواهد شد.

عوامل مؤثر بر تعیین نفقه و نقش کارشناس

تعیین میزان نفقه، یک فرآیند پیچیده است و صرفاً بر اساس میل و خواسته طرفین نیست. کارشناس رسمی دادگستری با دقت و بی طرفی، عوامل زیر را در نظر می گیرد:

• برای زوجه: شأن اجتماعی، تحصیلات، منطقه سکونت، نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت او، شغل و میزان درآمد زوج (در حد عرفی).
• برای فرزند: سن، جنسیت، وضعیت تحصیلی، نیازهای درمانی، محل زندگی و توانایی مالی پدر.

نقش کارشناس در این فرآیند حیاتی است و نظریه او معمولاً مبنای رأی دادگاه قرار می گیرد.

نفقه در عقد موقت: استثنائات قانونی

بر اساس ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی، در عقد موقت، به زن نفقه تعلق نمی گیرد، مگر اینکه در ضمن عقد، شرط نفقه شده باشد. این یک تفاوت اساسی با عقد دائم است و افرادی که در عقد موقت هستند، باید به این نکته حقوقی مهم توجه داشته باشند.

مستندات اثبات تمکین و عدم پرداخت نفقه

در پرونده های نفقه زوجه، اثبات تمکین از سوی زن و عدم پرداخت نفقه از سوی مرد، کلیدی است. برای این منظور می توانید از مدارک و شواهد مختلفی استفاده کنید:

• برای اثبات تمکین: شهادت شهود، استشهادیه، ارسال اظهارنامه تمکین به زوج و آماده بودن برای ایفای وظایف زناشویی.
• برای اثبات عدم پرداخت نفقه: اظهارنامه هایی که برای مطالبه نفقه فرستاده اید، پرینت حساب بانکی (که نشان دهنده عدم واریز پول است)، پیامک ها و مکاتبات، و شهادت شهود.

جمع آوری دقیق و مستندسازی این شواهد، به شما در اثبات ادعایتان کمک شایانی می کند.

ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه جاریه

اگر دادگاه حکم به پرداخت نفقه جاریه (نفقه آینده) صادر کند و زوج از پرداخت آن خودداری کند، می توان با روش های مختلفی اقدام به اجرای حکم کرد:

• صدور اجراییه: برای هر ماه عدم پرداخت، می توان به اجرای احکام مراجعه و اجراییه صادر کرد.
• کسر از حقوق: در صورت کارمند بودن زوج، می توان با ارائه حکم دادگاه، درخواست کسر مستقیم نفقه از حقوق او را به اداره یا سازمان مربوطه داد.
• شکایت کیفری ترک انفاق: همانطور که ذکر شد، در صورت عدم پرداخت نفقه جاریه و تمکن مالی زوج، می توان شکایت کیفری ترک انفاق را مطرح کرد که می تواند منجر به مجازات حبس شود.

نظریات مشورتی قوه قضاییه: راهگشای ابهامات

اداره کل حقوقی قوه قضاییه، در موارد ابهام یا تشتت آراء، نظریات مشورتی صادر می کند که می تواند راهگشای بسیاری از پرونده ها باشد. به عنوان مثال، در مورد مالی یا غیرمالی بودن دعوای نفقه، این اداره نظرات مهمی ارائه داده است:

بر اساس نظریه مشورتی شماره 7/1402/841، دعوای تعیین میزان نفقه و ترتیب پرداخت آن، در مواردی که صرفاً تعیین مقدار خواسته می شود و نه مطالبه مبلغ معین، غیرمالی محسوب می شود. اما دعوای مطالبه نفقه گذشته زوجه که جنبه مالی دارد، با توجه به نصاب، در صلاحیت شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده خواهد بود.

این نظریات نشان می دهد که حتی نوع دعوا (تعیین نفقه در مقابل مطالبه نفقه) می تواند بر صلاحیت مرجع قضایی تأثیر بگذارد.

مطالبه خسارات دادرسی و هزینه های جانبی

هزینه های مربوط به پیگیری پرونده حقوقی، شامل هزینه دادرسی، هزینه کارشناسی و حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده) می تواند قابل توجه باشد. خبر خوب این است که در صورت پیروزی در دعوا، می توانید تمامی این خسارات دادرسی را از طرف مقابل (خوانده) مطالبه کنید. این موضوع در دادخواست باید به وضوح ذکر شود.

نتیجه گیری

مطالبه نفقه گذشته و آینده، یک حق قانونی و ابزاری قدرتمند برای حمایت از حقوق مالی همسر و فرزندان است. در این مسیر، آگاهی از مفاهیم بنیادین، شرایط قانونی، مراحل گام به گام و نکات کلیدی حقوقی اهمیت فراوانی دارد. از تعریف نفقه و تمکین گرفته تا تفاوت های نفقه زوجه و فرزند، و مراحل ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، هر گام نیازمند دقت و شناخت است.

نمونه های دادخواست ارائه شده برای زوجه و فرزند، راهنمایی عملی برای نگارش درخواست های شماست، اما به یاد داشته باشید که هر پرونده دارای ظرایف خاص خود است. پیشنهاد می شود برای اطمینان از صحت و کارایی دادخواست و همچنین پیگیری مؤثر پرونده، حتماً با یک وکیل متخصص خانواده مشورت کنید. اقدام به موقع و با پشتوانه دانش حقوقی، می تواند به شما در احقاق حقوق خود و عزیزانتان کمک شایانی کند.