شیروان دره سی نگینی پنهان در دل کوه های سبلان جایی که طبیعت بکر و دست نخورده اش هر بیننده ای را مسحور می کند. این دره شگفت انگیز با صخره های سر به فلک کشیده آبشارهای خروشان و چشمه های جوشان تابلویی بی نظیر از هنر طبیعت را به نمایش می گذارد. اما شیروان دره سی تنها یک منظره زیبا نیست؛ این منطقه زیستگاه گونه های جانوری متنوعی است و از نظر زمین شناسی نیز گنجینه ای ارزشمند محسوب می شود. متاسفانه این بهشت گمشده با تهدیداتی همچون فرسایش خاک و شکار غیرمجاز مواجه است. در این میان سوالاتی ذهن هر گردشگری را به خود مشغول می کند: چطور به این دره دسترسی پیدا کنیم؟ بهترین زمان سفر چه موقع است؟ چه جاذبه هایی در انتظار ما هستند؟ و چگونه می توانیم از این میراث طبیعی محافظت کنیم؟ در این مقاله به تمامی این سوالات پاسخ خواهیم داد و شما را با شگفتی های شیروان دره سی آشنا خواهیم کرد.

شیروان دره جلوه نمایی طبیعت بکر در دل ارتفاعات اردبیل

جغرافیا و ویژگی های منحصر به فرد شیروان دره

شیروان دره سی این دره شگفت انگیز در ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی مشگین شهر و در دامنه های سرسبز کوه سبلان واقع شده است. این موقعیت جغرافیایی ویژه به شیروان دره سی ویژگی های خاصی بخشیده است. از جنوب به دامنه های شمالی کوه هرم (ساوالان) می رسد و از شرق با جاده لاهرود-شابیل همسایه است. در غرب هوشنگ میدانی و در شمال اراضی روستای ساربان لار مرزهای این دره را تشکیل می دهند. ارتفاع این دره از سطح دریا حدود ۲۲۰۰ متر است و وسعتی در حدود ۷۵ کیلومتر مربع را در بر می گیرد. این دره به عنوان یکی از ۱۱ زیستگاه حیات وحش در استان اردبیل از اهمیت ویژه ای برخوردار است. نزدیکی به آبگرم شابیل کوه سبلان و هوشنگ میدانی بر جذابیت های این منطقه افزوده است. شیروان دره سی با تنوع زیستی و زمین شناسی منحصر به فرد خود مقصدی ایده آل برای طبیعت گردان و ماجراجویان است.

ژئوپارک شیروان دره سی

شیروان دره سی با داشتن پدیده های زمین شناسی متنوع و چشم نواز به عنوان یک ژئوپارک در سطح خاورمیانه شناخته می شود. این منطقه به دلیل داشتن اشکال خاص صخره ای دره ها و آبشارهای متعدد مورد توجه زمین شناسان و گردشگران بسیاری قرار گرفته است. تلاش هایی برای ثبت این منطقه در فهرست ژئوپارک های جهانی یونسکو در حال انجام است. ثبت جهانی شیروان دره سی می تواند به معرفی بیشتر این منطقه و جذب گردشگران بیشتر کمک کند. همچنین این امر می تواند به حفظ و نگهداری این میراث طبیعی ارزشمند کمک کند. وجود مواد معدنی متنوع و فسیل ها در این منطقه آن را به یک آزمایشگاه طبیعی برای محققان و دانشجویان زمین شناسی تبدیل کرده است.

پوشش جانوری در شیروان دره سی اردبیل

شیروان دره سی به دلیل داشتن تنوع زیستی بالا زیستگاه گونه های جانوری متنوعی است. این منطقه پناهگاهی امن برای حیواناتی همچون کل و بز خوک روباه گرگ خرس قهوه ای قوچ میش ارمنی خرگوش کبک کبک دری قمری و فاخته است. علاوه بر این شیروان دره سی در فصل مهاجرت میزبان پرندگان مهاجر بسیاری از مناطق مختلف است. وجود این تنوع جانوری شیروان دره سی را به یک منطقه مهم برای حفاظت از حیات وحش تبدیل کرده است. متاسفانه شکار غیرمجاز و تخریب زیستگاه ها تهدیدی جدی برای حیات وحش این منطقه محسوب می شود. تلاش برای حفاظت از این گونه های جانوری و زیستگاه های آنها امری ضروری است.

تنوع مواد معدنی و زمین شناسی در شیروان دره سی اردبیل

شیروان دره سی علاوه بر زیبایی های طبیعی از نظر زمین شناسی نیز بسیار غنی است. در این منطقه می توان رگه های مختلفی از مواد معدنی را مشاهده کرد. سنگ های این دره حاصل فوران آتشفشان سبلان در طی سالیان متمادی هستند. این سنگ ها تحت تاثیر فشار و حرارت زیاد به شکل های مختلفی درآمده اند. برخی از این سنگ ها بسیار سخت و مقاوم هستند در حالی که برخی دیگر شبیه به پوکه هایی هستند که به راحتی خرد می شوند. وجود رودخانه در امتداد دره نقش مهمی در تنوع مواد معدنی و طبیعی این منطقه داشته است. این تنوع زمین شناسی شیروان دره سی را به یک مکان مناسب برای مطالعه و تحقیق در زمینه زمین شناسی تبدیل کرده است.

چگونگی شکل گیری دره شیروان

شکل گیری دره شیروان حاصل فرآیندهای طبیعی و زمین شناختی پیچیده ای است که در طول هزاران سال به وقوع پیوسته اند. مهم ترین عامل در شکل گیری این دره فرسایش است. خاک های این منطقه به دلیل بافت ماسه ای خود مستعد رانش هستند. بارش باران و جاری شدن سیلاب ها به تدریج ذرات خاک را شسته و با خود می برند. این فرآیند که در طول زمان به طور مستمر تکرار شده باعث عمیق تر شدن دره و ایجاد اشکال زمین شناختی متنوع در آن شده است. علاوه بر فرسایش عوامل دیگری مانند فعالیت های تکتونیکی و تغییرات آب و هوایی نیز در شکل گیری این دره نقش داشته اند. این عوامل باعث ایجاد دره ای عمیق با دیواره های بلند و صخره های نوک تیز شده اند.

تاریخچه شیروان دره سی اردبیل

تاریخچه شیروان دره سی با افسانه ها و روایات محلی درآمیخته است. نام این دره برگرفته از داستان دختری به نام شیروان است که به دلیل عشقی نافرجام خود را از بالای دره به پایین پرتاب کرده است. روایت دیگری شیروان دره را به میدان نبردی خونین مرتبط می کند. گفته می شود که این دره محل درگیری و کشته شدن شیخ حیدر صفوی در جنگ با شیروان شاه بوده است. همچنین برخی معتقدند که نادرشاه افشار پیش از تاج گذاری در دشت مغان از این دره عبور کرده است. صخره ای که او بر فراز آن ایستاده و وضعیت عبور خود را بررسی کرده امروزه به نادر باخان یا ندیرباخان معروف است. در نزدیکی شیروان دره دشتی به نام هوشنگ میدانی وجود دارد که به دلیل جنگی که بین اشکانیان و رومیان در این محل رخ داده به این نام معروف شده است.

مسیر دسترسی به دره شیروان

برای رسیدن به شیروان دره سی ابتدا باید به شهر اردبیل سفر کنید. از اردبیل به سمت مشگین شهر حرکت کنید. مشگین شهر در فاصله ۹۰ کیلومتری اردبیل دروازه ورود به منطقه شیروان دره محسوب می شود. برای رسیدن به این دره دو مسیر اصلی وجود دارد. مسیر اول از نزدیکی آبگرم شابیل می گذرد. پس از عبور از کنار ساختمان آبگرم شابیل به دشت وسیعی می رسید. در انتهای این دشت شیروان دره سی با دیواره های بلند و شیب دار خود نمایان می شود. مسیر دوم پس از سه راهی روستای داش کسن قرار دارد. راه اصلی ورود به دره از مسیر آبگرم شابیل می گذرد و مستلزم صخره نوردی و فرود با طناب است. این قسمت از مسیر به دلیل شیب تند و لغزنده بودن سطح نیازمند تجهیزات مناسب و مهارت کافی در صخره نوردی است.

جاهای دیدنی دره شیروان

دره شیروان با طبیعت بکر و شگفت انگیز خود جاذبه های دیدنی فراوانی را در خود جای داده است. از صخره های سر به فلک کشیده و تندیس های طبیعی گرفته تا آبگیرهای فیروزه ای و چشمه های جوشان هر گوشه از این دره تابلویی بی نظیر از هنر طبیعت را به نمایش می گذارد. در ادامه به معرفی برخی از مهم ترین جاذبه های دیدنی دره شیروان می پردازیم:

صخره ها و تندیس های شیروان دره سی

یکی از جذاب ترین ویژگی های دره شیروان وجود صخره های بلند و نوک تیزی است که در گذر زمان اشکال شگفت انگیزی به خود گرفته اند. این صخره ها یادگاری از فرسایش باد و باران در طول هزاران سال هستند. فرسایش به صخره ها چهره ای خاص بخشیده و آن ها را به نمادهایی از قدرت طبیعت تبدیل کرده است. در این میان نام هایی مانند دودکش جن تخت دیو و لاله زنبوی بر این اشکال نهاده شده است. این اشکال صرفاً پدیده های زمین شناختی نیستند بلکه پنجره ای به گذشته دور و دراز این منطقه محسوب می شوند. صخره های شیروان دره سی با اشکال عجیب و غریب خود هر بیننده ای را به تحسین وا می دارند.

آبگیر آت گولی

در بخش غربی دره شیروان در میان صخره های سر به فلک کشیده دریاچه ای به رنگ سبز خودنمایی می کند. این دریاچه که با نام آت گولی شناخته می شود به دلیل زیبایی بصری و افسانه هایی که پیرامون آن شکل گرفته اند بسیار مهم است. داستان هایی که سینه به سینه نقل شده اند حکایت از ارتباط این دریاچه با بابک خرمدین سردار نامدار ایرانی دارند. بر اساس روایات پس از مرگ بابک اسب وفادارش از داغ فراق یار به این منطقه پناه می برد و در این دریاچه پنهان می شود. شاهسون های منطقه معتقد هستند که گاهی اوقات این اسب بزرگ و باشکوه سر از دریاچه بیرون می آورد و شیهه های بلندی سر می دهد گویی به دنبال سوار گم شده خود می گردد. این روایات تصویری خیال انگیز از آت گولی در ذهن ها ترسیم می کنند. نام آت گولی که به معنی استخر اسب است ریشه در گذشته ای دارد که این دریاچه به عنوان محلی برای شستشوی احشام و اسب ها مورد استفاده قرار می گرفت.

جیران گولی

تالاب جیران گولی یکی دیگر از جاذبه های طبیعی دره شیروان است. این تالاب به عنوان یکی از زیستگاه های مهم پرندگان نقش بسزایی در حفظ تنوع زیستی منطقه ایفا می کند. جیران گولی مکانی امن برای زندگی و تولیدمثل گونه های مختلف پرندگان آبزی و کنارآبزی است. چنگر کشیم حواصیل خاکستری اردک ارده ای و اردک سر سبز تنها نمونه هایی از پرندگانی هستند که در این تالاب به طور دائم سکونت دارند. این تالاب در فصل زمستان به عنوان یک پناهگاه مهم برای پرندگان مهاجر عمل می کند. پرندگانی که از مناطق سردسیر به دنبال آب و هوای معتدل تر هستند هر ساله در ماه های سرد سال به جیران گولی مهاجرت کرده و این تالاب را به یک مرکز تماشایی برای علاقه مندان به پرنده ها تبدیل می کنند.

آبشارهای دو قلو

دره شیروان به دلیل ساختار زمین شناسی خاص خود میزبان آبشارهای متعددی است. در این میان آبشارهای دو قلو به دلیل شکل ظاهری خاص و جریان پرآب خود شهرت بیشتری دارند. این آبشارها در فصل بهار و تابستان با جریان پرقدرت آب و صدای دلنشین آن منظره ای بسیار تماشایی را خلق می کنند. سرسبزی اطراف آبشارها و خنکی هوا فضایی آرامش بخش و دلپذیر را برای بازدیدکنندگان فراهم می آورد. در فصل زمستان با کاهش دما آب این آبشارها یخ می زند و قندیل های یخی خیره کننده ای را به وجود می آورد. این قندیل ها با اشکال و اندازه های مختلف چشم اندازی بی نظیر و منحصربه فرد را ایجاد می کنند.

چشمه های دره شیروان

یکی از مهم ترین ویژگی های دره شیروان وجود چشمه های متعدد و پرآب است. این چشمه ها که در نقاط مختلف دره پراکنده شده اند نقش حیاتی در تامین آب منطقه و همچنین ایجاد مناظر دیدنی ایفا می کنند. جریان آب برخی از این چشمه ها روی صخره ها منظره ای شبیه به آبشار را پدید می آورد که زیبایی خاصی به محیط می بخشد. در میان این چشمه ها چشمه معدنی و آب گرم شابیل از شهرت ویژه ای برخوردار است و هرساله پذیرای تعداد زیادی از بازدیدکنندگان می باشد که برای بهره مندی از خواص درمانی آن به این منطقه سفر می کنند. وجود این چشمه ها دره شیروان را به منطقه ای غنی از منابع آبی تبدیل کرده است و در توسعه کشاورزی و دامپروری منطقه نیز نقش بسزایی دارد.

تفریح در شیروان دره سی

شیروان دره سی با طبیعت بکر و زیبای خود فرصت های تفریحی متنوعی را برای گردشگران فراهم می کند. کوه پیمایی و صخره نوردی از جمله فعالیت های محبوب در این منطقه هستند. ارتفاعات و صخره های دره مکانی ایده آل برای ورزشکاران و علاقه مندان به این رشته ها محسوب می شوند. پیاده روی در مسیرهای بکر و تماشای چشم اندازهای زیبا تجربه ای فراموش نشدنی را برای بازدیدکنندگان رقم می زند. عکاسی از مناظر طبیعی و حیات وحش منطقه از دیگر فعالیت های لذت بخش در شیروان دره سی است. همچنین بازدید از چشمه های آبگرم و بهره مندی از خواص درمانی آن ها می تواند تجربه ای آرامش بخش و مفید باشد. با این حال باید توجه داشت که برخی از فعالیت ها مانند صخره نوردی نیازمند تجهیزات مناسب و مهارت کافی هستند.

بهترین زمان دیدن شیروان دره سی

بهترین زمان برای بازدید از شیروان دره سی فصل بهار و تابستان است. در این فصول هوا معتدل و دلپذیر است و طبیعت در اوج زیبایی خود قرار دارد. دشت ها و مراتع سرسبز گل های رنگارنگ و آبشارهای خروشان منظره ای تماشایی را خلق می کنند. اما باید توجه داشت که در این فصول ممکن است با ازدحام گردشگران مواجه شوید. فصل پاییز نیز با رنگ های گرم و پاییزی خود زیبایی خاصی به شیروان دره سی می بخشد. اما در این فصل هوا کمی سردتر است و احتمال بارش باران وجود دارد. فصل زمستان به دلیل بارش برف و یخبندان دسترسی به شیروان دره سی دشوار است. با این حال اگر علاقه مند به دیدن مناظر برفی و قندیل های یخی هستید می توانید در این فصل نیز به این منطقه سفر کنید. در هر صورت قبل از سفر از وضعیت آب و هوا و شرایط جاده ها مطلع شوید.

فیلم مستند شیروان دره سی اردبیل

برای آشنایی بیشتر با شیروان دره سی می توانید به تماشای فیلم مستندی که در مورد این منطقه ساخته شده است بپردازید. این مستند به کارگردانی بهزاد مولود و با هدف بررسی ویژگی های زمین شناسی زیست محیط حیات گیاهی و جانوری و همچنین فرهنگ عشایر منطقه در سال ۱۳۹۰ ساخته شده است. تماشای این فیلم می تواند به شما کمک کند تا قبل از سفر با جاذبه های دیدنی و ویژگی های منحصربه فرد شیروان دره سی آشنا شوید. این مستند تصویری جامع و کامل از این منطقه را به نمایش می گذارد و می تواند به شما در برنامه ریزی سفرتان کمک کند.

دره شیروان کجاست؟

دره شیروان سی در استان اردبیل در فاصله 20 کیلومتری جنوب شرقی شهر مشگین شهر واقع شده است.

چرا این مکان شیروان دره سی نام دارد؟

روایات مختلفی در مورد نام گذاری این دره وجود دارد از جمله داستان دختری به نام شیروان که در این مکان جان باخت.

بهترین زمان برای سفر به دره شیروان چه زمانی است؟

اواسط بهار تا اواخر تابستان بهترین زمان برای بازدید از این دره با آب و هوای دلپذیر است.

جاهای دیدنی دره شیروان کدامند؟

صخره های با اشکال عجیب آبگیر آت گولی تالاب جیران گولی آبشارهای دو قلو و چشمه های متعدد از جاذبه های این دره هستند.

چه فعالیت هایی را می توان در دره شیروان انجام داد؟

کوه پیمایی صخره نوردی پیاده روی و عکاسی از مناظر طبیعی و حیات وحش از جمله فعالیت های محبوب در این دره است.