بریکس و شانگهای میراثی از دیپلماسی پویای دولت شهید رئیسی
داستان تحول سیزدهمین دولت در دیپلماسی (1) ؛
دولت شهید ریزی با اتخاذ سیاست های عاقلانه ایران در سازمان های بزرگ جهانی مانند بریکس و شانگهای سیاست های هوشمندانه ای را تضمین کرد. از آنجا که معیارهای رقابت اکنون از گذشته دشوارتر شده است ایران یکی از بازیگران موفق منطقه ای بوده و با سیزدهمین وراثت دولت خود فعال بوده است.
به گفته آژانس خبری آنا شهید ریلی توانست یکی از تاریخی ترین نتایج سیاست خارجی ایران را در یک سطح بحرانی و مهم فعال کند. عضویت ایران در دو سازمان بین المللی اصلی Brix و همکاری شانگهای نه تنها قدرت دیپلماسی دولت بلکه یک گام مؤثر در تقویت وضعیت اقتصادی و امنیتی ایران در جهان است. آنچه این موفقیت را قابل توجه می کند رویارویی مستقیم بین سیاست های دولت با ساختارهای تحمیل شده غربی و مقابله با تحریم هایی است که سالهاست که اقتصاد کشور را هدف قرار داده است. در حالی که اکنون شرایط عضویت در این سازمان ها بسیار بدتر شده است ایران در گذشته تلاش های خود را انجام داده و فرصتی بی نظیر برای لذت بردن از مزایای گسترده این سازمان ها ایجاد کرده است.
در سالهای اخیر سازمان BRIX که شامل کشورهایی مانند چین روسیه هند برزیل و آفریقای جنوبی است غرب را به عنوان یکی از بلوک های اقتصادی غیر منتظره تحت تأثیر قرار داده است. هدف اصلی این گروه کاهش وابستگی جهانی به دلار و ایجاد رویدادهای مستقل اقتصادی و تجاری در سطح بین المللی است. ایران تحت رهبری دولت سینی شهید موفق شد در سال 6 به این سازمان بپیوندد. دستاوردی که به معنای افتتاح بازارها در مهمترین کشورهای Brix برای اقتصاد ایران است. این اتفاق زمانی رخ داد که دولت دیپلماسی جدید و هوشیاری کامل را برای تقویت روابط اقتصادی و سیاسی با شرق فراهم کرد.
اکنون تقاضا برای عضویت در Brix افزایش یافته است و رقابت بین کشورهای مختلف از جمله عربستان سعودی و Türkiye شیوه مشارکت اعضای جدید را دشوارتر کرده است. معیارهای پذیرش در این سازمان مانند ثبات اقتصادی توانایی همکاری سیاسی و تأثیرگذاری بر برنامه های جهانی BRIX توانایی استفاده از ایران را برای وجود داشته است. اما نکته مهمتر استفاده از این قابلیت ها برای گسترش نفوذ اقتصادی ایران است. با تقریباً 5 ٪ از اقتصاد جهانی Brix فرصتی بی نظیر برای کاهش تأثیر تحریم ها و یافتن راه های جدید در سرمایه گذاری و انرژی فراهم کرده است.
در کنار بریکس سازمان همکاری شانگهای نیز نقش مهمی در تثبیت موقعیت منطقه ای ایران ایفا کرده است. این سازمان که در سالهای اخیر به یک بستر مهم برای امنیت و همکاری های مالی بین آسیای میانه چین و روسیه تبدیل شده است مدتهاست ایران را به عنوان عضو نظارت پذیرفته است. عضویت دائمی ایران در این سازمان در سال 6 پس از موقعیت هوشمند دولت شهید کشوری به دست آمد. به عنوان یکی از مهمترین نهادهای تهدیدات امنیتی منطقه ای شانگهای پایه ای برای تقویت نقش ایران در موضوعاتی مانند ثبات منطقه ای مبارزه با تروریسم و ایجاد راهروهای حمل و نقل منطقه ای فراهم کرده است. در همین زمان شانگهای ایران این فرصت را به انحراف از تحریم های غربی و اجرای برنامه های مالی مشترک با کشورهای عضو داد.
این دو عضویت در حالی صورت گرفتند که اکنون کشورها برای پیوستن به این دو سازمان بسیار دشوارتر شده اند. رقابت فشرده بین کشورهایی که علاقه مند به عضویت هستند همراه با معیارهای سختگیرانه امنیتی و اقتصادی برای کسانی که می خواهند عضویت داشته باشند دشوار شده است. به لطف شهید کشوری ایران توانست قبل از دشوارتر این خواسته ها اقدامات خوبی انجام دهد و جایگاه خود را در دیپلماسی منطقه ای و بین المللی تثبیت کند.
مزایای اقتصادی این سازمان ها برای ایران مهم است. در بریکس افزایش تعامل تجاری با بزرگترین قدرت اقتصادی جهان مانند چین هند و روسیه فرصتی طلایی برای شکوفایی صادرات و توسعه زیرساخت ها به وجود آورده است. جایگزینی دلار از ابزارهای مالی همچنین امکان رسیدگی به سیستم تحریم غربی را فراهم کرده و مبادله تجارت را برای ایران صاف تر کرده است. در شانگهای نیز ایران توانسته است از طریق همکاری اقتصادی منطقه ای برای توسعه خطوط حمل و نقل انتقال انرژی و گسترش روابط اقتصادی با کشورهای مرکزی و شرق آسیا به فرصت بهتری دست یابد.
علاوه بر ابعاد اقتصادی مزایای امنیتی این سازمان ها نیز غیرقابل انکار است. سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک نهاد فعال با توجه به تهدیدهای منطقه ای نقش ایران را در موضوعاتی از قبیل مبارزه با تروریسم قاچاق مواد مخدر و امنیت منطقه ای امکان پذیر کرده است. کشورهایی مانند روسیه و چین به عنوان اعضای کلیدی در شانگهای نقش مهمی در ارتقاء همکاری های امنیتی ایران داشته اند.
نتیجه تلاش های دولت شهید برای شرکت در این دو سازمان یک استراتژی چند جانبه و آینده نگر را نشان می دهد. این سیاست ها به تقویت مخالفت ایران با فشار غربی کمک کرده و راه را برای اقتصادی و امنیت این کشور هموار کرده است. امروز هنگامی که شرایط عضویت دشوارتر می شود این عملکرد تاریخی از نقش دولت شهید با توجه به فشار و موانع بین المللی مهمتر شده است. بنابراین تلاش های شهید کشوری راه را برای فعال تر بودن ایران در جهان و تعریف مجدد موضع این کشور در سیاست های چند جانبه بین المللی فراهم کرد. اثری که سالها ادامه خواهد داشت.