مثلث دیپلماتیک – یومیر
اظهارات روز گذشته علی لاریجانی مشاور رهبری که چندی پیش به عنوان مامور ویژه ایران با پیام رهبری به لبنان و سوریه رفت ضلع سوم مثلثی است که می توان آن را «مثلث دیپلماتیک ایران» نامید.
به گزارش یومیر محمدجواد روح در یادداشتی در همه میهن به بررسی سه رویکرد سه چهره سیاست خارجی برای خروج از بحران پرداخت و نوشت:
اظهارات روز گذشته علی لاریجانی مشاور رهبری که چندی پیش به عنوان مامور ویژه ایران با پیام رهبری به لبنان و سوریه رفت ضلع سوم مثلثی است که می توان آن را «مثلث دیپلماتیک ایران» نامید. سه ضلع این مثلث اگرچه در تضاد با یکدیگر نیستند اما برای خروج ایران از شرایط حساس کنونی سیاست خارجی سه مدل رفتاری در سه سطح متفاوت از خود نشان می دهند و البته اگر این سه ضلع هماهنگ با یکدیگر کار کنند. ممکن است تا حدی ترک شود وضعیت فعلی امیدوار بود. شرایطی که هر روز شاهد صدور قطعنامه یا اعلام تحریم های جدید از سوی کشورهای اروپایی علیه ایران و یا اخباری از تهدیدها و نقشه های نظامی اسرائیل علیه ایران منتشر می شود. همانطور که در آخرین مورد جروزالم پست به نقل از منابع نظامی اسرائیل از اجماع برای حمله به تاسیسات هسته ای ایران خبر داد.
صفحه اول / بحث سطح بالا: در این شرایط علی لاریجانی که این روزها با انتصابش به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی صریحاً با طرف های غربی از جمله اروپا و حتی دولت جدید آمریکا صحبت کرد و از احتمال انجام مذاکرات برای حل مشکل صحبت کرد. مسائل خارج از محدوده برجام گفته شده است
نکته مهم این است که لاریجانی این را در گفت و گو با سایت رسمی آیت الله خامنه ای رهبر ایران بیان کرده است تا به نوعی نشان دهد که چنین رویکردی به طور غیررسمی مورد تایید عالی ترین مقام نظام سیاسی است. با چنین نگاهی می توان لاریجانی را متصور شد که از موقعیت و مسئولیت مؤثر اما غیررسمی خود و نیز فرصت های ناشی از واگذاری به رهبری برای اعلام و تبیین مواضع و سیاست های خود در عرصه سیاست خارجی برخوردار باشد. از یک طرف مستقیماً توسط مدیریت پیشنهاد می شود. وزارت امور خارجه سوال را از سطح مطرح می کند و بحث را به یک سوال رسمی ارتقا می دهد و در عین حال حمله تندروها به دولت را تشدید می کند.
اگر چه تندروها به مذاکرات در مورد مشاور رهبری و مصاحبه ایشان با سایت رهبری پس از سفر دیپلماتیک برای دریافت پیام رهبری و حمله به لاریجانی احترام نمی گذارند اما باز هم مشکل فوری نیست و این حملات فقط متوجه یک نفر خواهد شد نه در وزارت امور خارجه و کل دولت. همان حکومتی که پیدایش و تداومش حاصل سیاست و پروژه ای کلان بود که امروزه از آن با عنوان «وفاق» یاد می شود و البته از آنجایی که پایه و اساس آن بر اجماع در سطح کلان نظام سیاسی شکل گرفته است. پیشبرد پروژه های بزرگ آن به ویژه در سیاست خارجی نیز مستلزم ادامه چنین رویکردی است.
علی لاریجانی با چنین نگاهی جایگاه و نقش ویژه ای پیدا می کند; چرا که از یک سو در میان محافظه کاران موثر و کهنه کار نزدیک ترین ارتباط را با پروژه های سیاست داخلی و خارجی دولت پزشکی دارد و از سوی دیگر چهره ای شناخته شده در عرصه بین المللی است وزن و وزن دارد. نزدیک به بالاترین سطوح نظام شناخته می شود و مواضع و پیام های او را می توان جایگاه واقعی ایران دانست
طرف دیگر/ غیرنظامی شدن در سطح منطقه: اظهارات لاریجانی تنها پیام آشتی جویانه ایران به جامعه جهانی در روزهای اخیر نیست. سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه دولت پزشکی نیز پس از دیدار اخیر خود با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی در توئیتی نوشت: ما توافق کردیم که گفت وگوی منطقه ای یک گزینه نیست بلکه یک الزام است.
سخنانی که عراقچی در 100 روز اول مسئولیت خود در وزارت امور خارجه انجام داد و با سفرهای مکرر به تقریباً تمامی کشورهای عربی و اسلامی منطقه از یک سو آمادگی و نبض مثبت ایران را برای تعامل و همکاری اعلام کرد. با آنها و از سوی دیگر به صراحت از پیامدهای حمله احتمالی گسترده اسرائیل به ایران و قدرت هسته ای نفت و زیرساخت های آن صحبت کرده و به رهبران کشورهای منطقه هشدار داده است که در صورت وقوع الف حمله به ایران هیچ کشوری در منطقه شاهد صلح نخواهد بود. همچنین در صورت حمله به تاسیسات نفتی ایران هیچ کشوری در منطقه نمی تواند حتی یک قطره نفت صادر کند. عراقچی به این ترتیب نماینده طرف دیگر مثلث دیپلماتیک ایران در شرایط کنونی است. طرفی که در مقایسه با دو طرف دیگر جایگاه رسمی تری دارد و طبیعتاً از نظر اتخاذ راهبردها و حتی راه حل های دیپلماتیک با محدودیت های بیشتری مواجه است و در عین حال در این مقطع قدرت اصلی خود را صرف جلوگیری از گسترش توسعه می کند. ابعاد درگیری با اسرائیل و ترویج آن. او از «حمله پینگ پنگ» به «جنگ تمام عیار» تبدیل شده که از این نظر موفق بوده و می توان نمره خوبی را در کارنامه سه ماهه او ثبت کرد. مسئولیت
ضلع سوم / دهانه در دیوار سخت: ضلع سوم این مثلث یک ضلع نامرئی است. این همان چیزی است که اساتید روابط بین الملل مانند ناصر هادیان از آن به عنوان دیپلماسی خط دوم یا دیپلماسی پنهان با آمریکا یاد می کنند و تاکید می کنند برای برون رفت از شرایط کنونی و به ویژه در مواجهه با دولت جدید آمریکا باید این رویکرد را اتخاذ کرد.
به این ترتیب به نظر می رسد امیر سعید ایروانی سفیر ایران در سازمان ملل این روزها مرد اول شده است. اگرچه وزارت امور خارجه هرگونه ملاقات ایروانی و ایلان ماسک را تکذیب کرده است اما خود ایروانی در این باره چیزی نگفته است و به گفته عباس عراقچی نماینده ایران در سازمان ملل متحد تا پایان با تکذیب این خبر موافقت نکرده است.
در ایران برخی از تحلیلگران و کارشناسان بر این باورند که در تاریکی موضوع به نفع پیشبرد سیاست خارجی در شرایط مبهم کنونی با دولت جدید ترامپ است.
جالبتر اینکه ماسک شخصا به شایعات مربوط به تماسش با روسیه واکنش شدیدی نشان داد و حتی تهدید کرد که این شایعات را با بمب هسته ای خواهد زد! اما پس از گذشت بیش از یک هفته از انتشار خبر دیدارش با ایرانی او حتی یک کلمه در این باره نگفته است. این نشان می دهد که یا گزارش رسانه های آمریکایی درست بوده است و یا اینکه ماسک و دولت ترامپ از انتشار چنین خبری ناراضی نیستند هرچند به گفته مقامات ایرانی چنین دیداری در دنیای واقعی صورت نگرفته است. اما اقداماتی مانند این دیدار باید سوراخی را در دیوار سخت روابط ایران و آمریکا باز کند.
رابطه ای که در آن گشایش در شرایط کنونی ایران دیگر یک انتخاب نیست بلکه یک الزام است و از این نظر دیپلماسی پنهان می تواند موتور و لوکوموتیو مذاکرات احتمالی آینده برای ورود به فاز دیپلماسی رسمی باشد.
روندی که در مذاکرات عمان قبل از برجام و حتی در دولت رئیس جمهور وجود داشت با وجود همه شعارهای رادیکالی که در سیاست خارجی داده شد در سال اول برای احیای برجام و در دو سال بعد برای جلوگیری از تشدید تنش ها پیش رفت. بین ایران و غرب
با این سوابق پیگیری دیپلماسی پنهان در شرایط کنونی و توسط دولت پزشکی نه تنها گسست از هنجار در روال سیاست خارجی کشور است؛ بلکه یک رویکرد ضروری برای گشودن روزنه ای در دیوار سخت مواجهه با آمریکای ترامپ است. همان تقابلی که اخیرا پزشکان در جایگاه رئیس شورای عالی امنیت ملی درباره امنیت آن صحبت کردند علی لاریجانی دیروز از سمت مشاور رهبری بر امکان پذیر بودن آن تاکید کرد و البته دیپلمات های ایرانی از جمله امیرسعید ایروانی باید انجام دهند. اقدام از موضع عوامل برای عملیاتی کردن آن.
به گونه ای که با شکل گیری مثلث رویکردهای آزاد اندیشی در سطوح مختلف نظام سیاسی و در عین حال کنترل و به حاشیه راندن تندروها بستری را برای نجات کشور از میانه بحران کنونی فراهم می کند. ایجاد شکاف در خطوط مداوم فشار اروپا آمریکا و اسرائیل بر ایران.
انتهای پیام