آخرین مَرکبِ ناصرالدین شاه – یومیر
ناصرالدین شاه به شکرانه پنجاهمین سالگرد سلطنتش به زیارت حرم عبدالعظیم رفته بود که به تیر میرزا رضا کرمانی ترور شد. او را سوار بر کالسکه‌ای کردند که اکنون لقب «کالسکه ترور ناصرالدین شاه» را گرفته است؛ مرکبی اشرافی که یکی از معروف‌ترین کارخانه‌های کالسکه‌سازی اروپا به سفارش ایران ساخت و اکنون به میراث تاریخی ایران پیوسته است.
به گزارش یومیر، «کالسکه ناصری»، که پس از گذشت سال‌ها در موزه خودروهای تاریخی رونمایی شده است، نخستین کالسکه سلطنتی در ایران است، که توسط یکی از معروف‌ترین کارخانه‌های کالسکه‌سازی اروپا، به نام کارخانه «واگن فابریک» در اتریش ساخته شد.
ناصرالدین‌شاه ۶ سال بعد از به تخت نشستن، زمانی که ۲۳ سال سن داشت، حسین علی خان معیرالممالک _ رئیس ضرابخانه و خزانه‌داری _ را مامور خرید کالسکه سلطنتی کرد. حسین علی خان با روابطی که از قبل بین ایران و اتریش برای تأسیس دارالفون وجود داشت، سفارش ساخت کالسکه را به کارخانه واگن فابریک اتریش داد. هزینه تمام‌شده این سفارش در آن زمان (سال ۱۲۳۳ شمسی/۱۸۵۴ میلادی) پنج‌هزار تومان قاجاری بود.
این کالسکه ۸ پنجره دارد که تنها ۳ پنجره آن قابلیت پایین و بالا شدن را دارد، که شامل ۲ پنجره روی درها و یک پنجره جلو کالسکه است. پنجره‌ها فاقد دستگیره بالابر است و به وسیله یک کمربند پارچه‌ای بالا و پایین می‌شود.
چرخ‌های کالسکه از جنس چوب با یک روکش لاستیکی در تماس با سنگ‌فرش خیابان است. محفظه جلو کالسکه برای قرارگیری ملزومات تعمیر کالسکه در مواقع اضطراری است. دو طرف محفظه دارای آیینه با تزئین نقاشی روی آیینه است.
اتاق کالسکه به وسیله تسمه و فنرهایی به شاسی متصل است تا تکان‌های اتاق را کنترل کند.
گل‌میخ‌های جلو کالسکه برای اتصال اسب‌ها به کالسکه بوده که در مراسم‌های مختلف از ۴ تا ۶ اسب برای کشیدن کالسکه استفاده می‌شده است.
رنگ اصلی کالسکه لاکی با تزئینات زرشکی بوده که در دوره پهلوی به رنگ مشکی با تزئینات اسلیمی و نقش پرچم و نشان خانواده پهلوی درمی‌آید. صندلی و تودوزی داخل کالسکه از اطلس و ساتن به رنگ آبی است.
اولین کالسکه‌ران این وسیله «لطف‌الله خان کالسکه‌چی باشی» بود.
آخرین‌باری که ناصرالدین‌شاه از این کالسکه استفاده کرد، روز ترور او در حرم حضرت عبدالعظیم در سال ۱۲۷۵ شمسی بود. کالسکه ناصری بعد از درگذشت ناصرالدین شاه در مراسم رسمی سلطنتی همچنان استفاده می‌شد.
در دوره پهلوی دوم در مراسم شاهی و استقبال از سران کشورهای دیگر از کالسکه ناصری به کرات استفاده شده است. با انقراض قاجار، در دوره پهلوی پس از تغییر رنگ کالسکه به مشکی با تزئینات طلایی از آن در مراسم تاج‌گذاری جشن‌های دوهزار و پانصدساله استفاده شد.
در مراسم استقبال از ملکه و پادشاه انگلستان در سال ۱۳۳۹ شمسی، مراسم استقبال از پادشاه دانمارک در سال ۱۳۴۲ شمسی، سفر اولاف پنجم ـ پادشاه نروژ ـ به ایران در سال ۱۳۴۳ شمسی، شیخ راشد بن سعید آل مکتوم در سال ۱۳۵۳ شمسی و همچنین در جشن تاج‌گذاری محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۴۶ شمسی از کالسکه ناصری در مراسم تشریفات استفاده شده است.
کالسکه‌های اشرافی نسخه‌های مجللی از کالسکه‌هایی بودند که برای جابه‌جایی اشراف و خانواده‌های سلطنتی استفاده می‌شدند.
این کالسکه در واپسین روزهای سال ۱۴۰۳ پس از مرمت، در موزه خودروهای تاریخی ایران رونمایی شد. این موزه در کیلومتر ۱۱ جاده مخصوص تهران ـ کرج واقع شده است. بهای بلیت بازدیدکنندگان داخلی ۸۴ هزار تومان و برای بازدیدکننده خارجی ۵۰۰ هزار تومان است.
انتهای پیام