«یلدا» اشتباه است؟ – یومیر

بحث درباره «یلدا» و «چله» به جنبه های زبانی تاریخی و فرهنگی این دو واژه برمی گردد. هر دو اصطلاح به طولانی ترین شب سال و جشن های مرتبط با آن اشاره دارند اما در ریشه شناسی و کاربرد آن تفاوت هایی وجود دارد.

شعبان میرشکرایی پژوهشگر میراث فرهنگی و مسئول پرونده جهانی «یلدا/ چله» در گفت وگو با یومیر درباره درستی یا چله بودن «یلدا» گفت: «یلدا» واژه ای است که از نظر ریشه و تاریخچه به معنای آغاز زندگی و تولد زبان یک موجود زنده است و در طول هزاره ها در تعامل فرهنگی بین ملت ها و مردم تغییر می کند. فارسی که ما امروز صحبت می کنیم با فارسی قدیم یا میانه متفاوت است و این تفاوت به این دلیل است که زبان هنوز زنده است. زنده بودن یعنی تغییر. اگر چیزی تغییر نکند زنده نیست. برای ثبت اثر در فهرست آثار ناملموس در مقیاس ملی یا جهانی اولین چیزی که باید ثابت شود زنده بودن آن است.

وی تصریح کرد: بین نشاط زبان و تأثیر تعاملات فرهنگی با ورود عمدی و مضر برخی واژه های بیگانه تفاوت وجود دارد. برای مثال واژه هایی مانند «یلدا» که ریشه در زبان های دیگر دارد امروزه بخشی از زبان فارسی شده و امروزه به عنوان واژه های فارسی به کار می رود. این کلمات برخلاف برخی از پست های هدفمند و مضر به غنای زبان کمک کرده است. کلمه یلدا از نظر معنایی با تولد و جشن آغاز طلوع نور مرتبط است.

این محقق افزود: پیش از این این واژه با اسطوره «آنلاین» همراه بوده و در واقع به معنای جشن تولد آنلاین بوده است. آنلاین خدایی غیر مادی و کاملاً متفاوت با خورشید است. اگرچه به نظر می رسد که این جشن در طولانی ترین شب سال برگزار می شود اما دلیل آن درک صحیح مردم این کشور از آغاز آغاز روشنایی در تاریک ترین و سردترین زمان است و نماد امید به صبح روشن در پایان تاریکی.

مسئول پرونده جهانی «یلدا/ چله» درباره مفهوم «چله» نیز توضیح داد: از نظر لغوی «چله» به معنای ربع دایره است. در یک کمان وقتی فلش را می کشید یک چهارم دایره شکل ایجاد می شود. در سال هر فصل یک چهارم دایره کامل سال است. جشن یلدا در آغاز چله بزرگ که مربوط به چهل روز اول زمستان است برگزار می شود. به این صورت است که آیین هایی مانند 45 بهار یا نیمه تابستان در سایر نیم فصل ها برگزار می شود.

میرشکارایی با بیان اینکه به نظر من یلدا یا چله تفاوتی با هم ندارند و هر دو واژه مناسبی برای این آیین هستند گفت: یلدا جشنی است با ریشه های عمیق فرهنگی و باورهای دیرینه.

وی با تأکید بر مفهوم «یلدا» یا «سله» بدون توجه به نام های مختلف آن در بین ملت های برگزارکننده گفت: این آیین نماد امید به نور است جشنی که نشان دهنده پیروزی نور بر تاریکی است. این معنا به قدری عمیق است که با فرهنگ و ایمان ما پیوند خورده و به عنوان نمادی زنده از هویت ما باقی می ماند.

«شب یلدا/ چله» در دسامبر 1401 به عنوان نوزدهمین میراث ناملموس ایران همراه با افغانستان در یونسکو به ثبت رسید. در مورد عنوان «یلدا» اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد و برخی آن را نادرست می دانند.

انتهای پیام