وصول مهریه از طریق دادگاه

وصول مهریه از طریق دادگاه، مسیری قانونی و پیچیده است که زنان برای احقاق حق خود در زمان مطالبه مهریه در پیش می گیرند. این فرآیند، گام به گام از ثبت نام در سامانه ثنا و تنظیم دادخواست آغاز شده و تا اجرای حکم و وصول مهریه ادامه می یابد. آشنایی با مراحل، مدارک لازم، هزینه ها و چالش های این مسیر برای هر فردی که قصد ورود به آن را دارد، حیاتی است.

حق مهریه، از جمله حقوق مالی و شرعی زن در ازدواج است که به محض وقوع عقد نکاح به او تعلق می گیرد. این حق، پشتوانه ای مهم برای زن محسوب می شود و می تواند در طول زندگی مشترک یا پس از جدایی، مورد مطالبه قرار گیرد. بسیاری از زنان با ابهامات و نگرانی هایی در خصوص نحوه وصول این حق روبرو هستند، به ویژه هنگامی که راهکارهای مسالمت آمیز به نتیجه نرسیده و چاره ای جز مراجعه به مراجع قضایی باقی نمی ماند. مسیر مطالبه مهریه از طریق دادگاه، اگرچه می تواند طولانی و چالش برانگیز باشد، اما با آگاهی و برنامه ریزی درست، امکان پذیر خواهد بود. کسانی که این راه را برگزیده اند، دریافته اند که داشتن اطلاعات کامل و به روز حقوقی، نقشی کلیدی در موفقیت پرونده ایفا می کند.

درک مهریه و مسیرهای اولیه مطالبه

مهریه یکی از مهم ترین حقوقی است که با جاری شدن خطبه عقد، بر ذمه مرد قرار می گیرد و به مالکیت زن درمی آید. این حق، نه تنها جنبه مالی دارد، بلکه پشتوانه اجتماعی و روانی برای زن در زندگی مشترک به شمار می رود. برای زنانی که در مسیر مطالبه مهریه گام برمی دارند، درک دقیق ماهیت مهریه و مسیرهای قانونی موجود، نخستین و مهم ترین قدم است.

مهریه چیست؟ تعریف، انواع و زمان تعلق

مهریه در حقوق ایران، مالی است که به موجب عقد نکاح، مرد به زن پرداخت می کند. ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: به مجرد عقد نکاح، زن مالک مهریه می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. این ماده قانونی نشان دهنده اهمیت و قطعیت مالکیت زن بر مهریه از لحظه عقد است. مهریه می تواند به شکل های گوناگونی تعیین شود؛ از سکه طلا و وجوه نقدی گرفته تا اموال غیرمنقول مانند خانه و زمین، یا حتی تعهدات مالی خاص. آنچه اهمیت دارد، قابلیت تقویم مالی و مشخص بودن آن است.

مهریه عمدتاً به دو نوع اصلی تقسیم می شود که تفاوت های حقوقی مهمی دارند:

• مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه، رایج ترین شکل مهریه در ایران است. به این معنی که زن هر زمان که بخواهد، می تواند آن را از مرد مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت فوری آن است. حتی در صورت عدم تمکن مالی مرد، او نمی تواند از پرداخت مهریه خودداری کند و باید از طریق راه های قانونی مانند تقسیط، آن را بپردازد. تجربه نشان داده است که اکثر پرونده های مهریه در دادگاه ها مربوط به مهریه عندالمطالبه است.
• مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، پرداخت مهریه مشروط به استطاعت مالی مرد است. به عبارت دیگر، زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت شود مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را دارد. اثبات این استطاعت مالی بر عهده زن است و همین امر، مسیر مطالبه را دشوارتر می سازد. کسانی که مهریه عندالاستطاعه دارند، معمولاً با چالش های بیشتری در شناسایی و اثبات اموال زوج مواجه می شوند.

زن مالک مهریه خود است و می تواند آن را در طول زندگی مشترک و بدون نیاز به طلاق، مطالبه کند. این حق، حتی اگر زندگی زناشویی در بهترین شرایط خود باشد، کماکان پابرجا است. این مسئله، از دیدگاه حقوقی، به زن این امکان را می دهد که از حق خود هر زمان که لازم بداند، استفاده کند.

چرا دادگاه؟ مقایسه مسیر ثبت و دادگاه برای مطالبه مهریه

برای مطالبه مهریه، دو مسیر اصلی وجود دارد: از طریق اداره ثبت اسناد و املاک یا از طریق دادگاه خانواده. انتخاب مسیر مناسب بستگی به شرایط پرونده و وجود اموال قابل شناسایی از سوی مرد دارد. بسیاری از زنان در ابتدا مسیر اداره ثبت را انتخاب می کنند، اما در نهایت به دادگاه ارجاع داده می شوند.

مسیر مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، به دلیل رسمی بودن سند ازدواج، اغلب به عنوان راهی سریع تر و کم هزینه تر شناخته می شود. در این روش، زن یا وکیل او می تواند با در دست داشتن سند ازدواج به دفترخانه ای که عقد در آن جاری شده، مراجعه کرده و تقاضای صدور اجرائیه کند. پس از صدور اجرائیه، پرونده به واحد اجرای ثبت ارسال می شود و در صورت شناسایی اموال از سوی زن، می توان برای توقیف آنها اقدام کرد. با این حال، تجربه نشان داده است که این مسیر در بسیاری از موارد با چالش هایی روبرو می شود:

• عدم شناسایی اموال: اگر مرد اموال مشخصی به نام خود نداشته باشد یا اموال خود را پنهان کرده باشد، اداره ثبت برای شناسایی و توقیف آنها اختیارات محدودی دارد.
• پیچیدگی توقیف اموال غیرمنقول: توقیف برخی اموال، به ویژه اموال غیرمنقول یا حساب های بانکی، ممکن است در اداره ثبت با موانع قانونی یا اجرایی مواجه شود.
• عدم امکان جلب مرد: اداره ثبت صلاحیت صدور حکم جلب برای مرد را ندارد، که این یکی از تفاوت های کلیدی با مسیر دادگاه است.

به همین دلایل، بسیاری از زنان پس از عدم موفقیت در مسیر ثبت، ناگزیر به مراجعه به دادگاه خانواده می شوند. مزایای مطالبه مهریه از طریق دادگاه عبارتند از:

• قدرت اجرایی بیشتر: دادگاه دارای اختیارات وسیع تری برای شناسایی و توقیف اموال است و می تواند از طریق استعلام از نهادهای مختلف (مانند اداره ثبت اسناد، بانک مرکزی، راهنمایی و رانندگی) به کشف اموال مرد بپردازد.
• صدور حکم جلب: در برخی شرایط، دادگاه می تواند تا سقف ۱۱۰ سکه مهریه، حکم جلب مرد را صادر کند که این امر، اهرم فشار مؤثری برای وصول مهریه است.
• رسیدگی به دادخواست اعسار: اگر مرد مدعی عدم توانایی مالی برای پرداخت مهریه باشد، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه دهد. دادگاه به این دادخواست رسیدگی کرده و در صورت اثبات، مهریه را قسط بندی می کند.
• حل و فصل جامع تر: در دادگاه، علاوه بر مطالبه مهریه، می توان سایر دعاوی مربوط به حقوق مالی و غیرمالی زن را نیز همزمان مطرح و رسیدگی کرد.

کسانی که در این دوراهی قرار می گیرند، اغلب با بررسی دقیق شرایط مالی مرد و مشورت با وکلای متخصص، بهترین مسیر را انتخاب می کنند. در بسیاری از موارد، حتی اگر مسیر ثبت در ابتدا به نظر ساده تر برسد، در نهایت مسیر دادگاه است که می تواند ضمانت اجرایی قوی تری برای وصول مهریه فراهم آورد.

مراحل گام به گام وصول مهریه از طریق دادگاه

مسیر وصول مهریه از طریق دادگاه، فرآیندی دقیق و قانونمند است که از چندین گام اصلی تشکیل شده است. هر یک از این مراحل نیازمند دقت و آگاهی کافی است تا پرونده با کمترین چالش و بیشترین سرعت به نتیجه مطلوب برسد. کسانی که این مسیر را طی کرده اند، بر اهمیت رعایت ترتیب و تکمیل صحیح هر مرحله تأکید دارند.

پیش نیازها: ثبت نام در سامانه ثنا و جمع آوری مدارک اولیه

اولین گام برای ورود به هر پرونده قضایی، از جمله مطالبه مهریه، ثبت نام در سامانه ثنا است. این سامانه، پل ارتباطی اصلی میان مراجع قضایی و افراد است و تمامی ابلاغیه های دادگاه از طریق آن ارسال می شود. عدم ثبت نام در این سامانه یا عدم دسترسی منظم به آن می تواند باعث از دست دادن فرصت ها یا حتی صدور احکام غیابی شود. بنابراین، اولین قدم برای زن یا وکیل او، مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و انجام مراحل ثبت نام در سامانه ثنا است.

پس از ثبت نام در سامانه ثنا، نوبت به جمع آوری مدارک لازم می رسد. این مدارک، اساس و بنیان دادخواست مهریه را تشکیل می دهند و هرگونه نقص در آنها می تواند روند رسیدگی را طولانی تر کند. مدارک ضروری عبارتند از:

• اصل شناسنامه و کارت ملی زن: برای احراز هویت خواهان پرونده.
• اصل یا رونوشت مصدق عقدنامه: این سند، مهم ترین مدرک برای اثبات عقد نکاح و تعیین مهریه است. در صورتی که اصل عقدنامه در دسترس نباشد، می توان از دفترخانه ای که عقد در آن جاری شده، رونوشت رسمی تهیه کرد.
• اطلاعات هویتی کامل زوج: شامل نام، نام خانوادگی، کد ملی، تاریخ تولد و آدرس دقیق محل سکونت زوج. این اطلاعات برای ابلاغ اوراق قضایی به خوانده ضروری است.
• لیست اموال زوج (در صورت اطلاع): اگر زن از اموال منقول یا غیرمنقول همسر خود اطلاع دارد (مانند پلاک خودرو، پلاک ثبتی ملک، شماره حساب بانکی)، می تواند این اطلاعات را برای درخواست تأمین خواسته به دادگاه ارائه دهد. این امر می تواند سرعت توقیف اموال را افزایش دهد.

افرادی که در مراحل اولیه این پرونده قرار می گیرند، معمولاً با تکمیل دقیق این مدارک و اطمینان از صحت اطلاعات، از همان ابتدا، گامی محکم برمی دارند.

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: تنظیم و ثبت دادخواست

پس از آماده سازی پیش نیازها، مرحله اصلی تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه مهریه آغاز می شود. این مرحله از طریق مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می پذیرد. در این دفاتر، کارشناسان به زن یا وکیل او کمک می کنند تا متن دادخواست را به شکل قانونی و استاندارد تهیه کند. محتوای دادخواست باید شامل موارد زیر باشد:

• خواهان: مشخصات کامل زن (مطالبه کننده مهریه).
• خوانده: مشخصات کامل مرد (مکلف به پرداخت مهریه).
• خواسته: در این قسمت، مبلغ یا تعداد مهریه به صورت دقیق ذکر می شود. اگر مهریه سکه باشد، تعداد سکه و ارزش ریالی آن به نرخ روز (تقویم خواسته) مشخص می شود.
• دلایل و مستندات: اشاره به عقدنامه به عنوان دلیل اصلی و سایر مدارک پیوست.
• شرح خواسته: توضیح مختصری از روند مطالبه و دلیل مراجعه به دادگاه.

نکته ای که در این مرحله بسیار اهمیت دارد، امکان درخواست تأمین خواسته (توقیف اموال) است. این درخواست می تواند همزمان با دادخواست مطالبه مهریه یا حتی قبل از آن مطرح شود. تأمین خواسته به زن این امکان را می دهد که پیش از صدور حکم نهایی، اموال مرد را توقیف کند تا از انتقال آنها توسط مرد و فرار از دین جلوگیری شود. کسانی که این تجربه را دارند، می دانند که سرعت در این درخواست می تواند از بروز مشکلات بعدی پیشگیری کند.

مرجع صالح رسیدگی: شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده؟

پس از ثبت دادخواست، پرونده برای تعیین مرجع صالح رسیدگی ارسال می شود. صلاحیت مراجع قضایی در خصوص دعاوی مهریه بر اساس مبلغ خواسته تعیین می گردد:

• شورای حل اختلاف: اگر میزان مهریه مطالبه شده (بر اساس تقویم خواسته) تا سقف ۲۰ میلیون تومان باشد، پرونده در صلاحیت شورای حل اختلاف خواهد بود. این شوراها با هدف حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات و تسریع در روند رسیدگی تشکیل شده اند.
• دادگاه خانواده: اگر مبلغ مهریه بیش از ۲۰ میلیون تومان باشد، مرجع صالح برای رسیدگی، دادگاه خانواده است. دادگاه های خانواده به طور تخصصی به دعاوی مربوط به مسائل خانوادگی، از جمله مهریه، طلاق، نفقه و حضانت رسیدگی می کنند.

پس از ارجاع پرونده به مرجع مربوطه، نوبت به تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ آن به طرفین می رسد. در این مرحله، دقت در پیگیری ابلاغیه ها از طریق سامانه ثنا، برای حضور به موقع در جلسات و ارائه دفاعیات، حیاتی است. تجربه نشان می دهد که عدم حضور در جلسات دادگاه می تواند به ضرر هر یک از طرفین تمام شود.

اهمیت و فرآیند تامین خواسته (توقیف اموال)

در طول فرآیند مطالبه مهریه، تأمین خواسته یکی از قدرتمندترین ابزارهایی است که زن برای اطمینان از وصول مهریه خود در اختیار دارد. تأمین خواسته به معنای توقیف اموال منقول و غیرمنقول مرد، پیش از صدور حکم نهایی، است تا از نقل و انتقال این اموال و فرار از دین جلوگیری شود. بسیاری از زنان به تجربه آموخته اند که این اقدام، می تواند تضمین کننده موفقیت پرونده باشد.

برای درخواست تأمین خواسته، زن باید در دادخواست خود به این موضوع اشاره کند و در صورت امکان، لیستی از اموال مرد را معرفی نماید. این اموال می تواند شامل موارد زیر باشد:

• اموال منقول: خودرو، موجودی حساب های بانکی، سهام، اوراق بهادار و حتی وسایل ارزشمند منزل که جزو مستثنیات دین نباشند.
• اموال غیرمنقول: ملک، زمین، آپارتمان یا هر دارایی ثبتی دیگر.
• حقوق و مزایای دریافتی: در برخی شرایط، امکان توقیف بخشی از حقوق و مزایای ماهانه مرد نیز وجود دارد، البته با رعایت سقف های قانونی و ملاحظه معیشت او.

پس از صدور قرار تأمین خواسته توسط دادگاه، اخطاری ۱۰ روزه به زن داده می شود تا دادخواست اصلی مطالبه مهریه را ثبت کند، در غیر این صورت، قرار تأمین خواسته باطل و اموال آزاد می شود. افرادی که با سرعت عمل و دقت، اموال مرد را معرفی و پیگیری می کنند، شانس بالاتری در توقیف موفق آنها دارند. دادگاه می تواند با استعلام از مراجع مختلف مانند اداره ثبت اسناد، اداره راهنمایی و رانندگی و بانک مرکزی، به شناسایی اموال زوج کمک کند.

جلسه دادرسی و صدور حکم

پس از طی مراحل مقدماتی و ثبت دادخواست، پرونده وارد مرحله جلسه دادرسی می شود. در این جلسات، قاضی به اظهارات وکلای طرفین (در صورت وجود) یا خود طرفین گوش می دهد، مدارک و مستندات ارائه شده را بررسی کرده و در صورت نیاز، درخواست تحقیق یا کارشناسی را صادر می کند. حضور در این جلسات، چه با وکیل و چه بدون وکیل، از اهمیت بالایی برخوردار است.

نقش وکیل متخصص در این مرحله بسیار حیاتی است. وکیل با تجربه می تواند با ارائه دفاعیات مستدل و با استناد به قوانین و رویه های قضایی، از حقوق زن به بهترین شکل ممکن دفاع کند. پس از بررسی های لازم و اتمام جلسات، دادگاه اقدام به صدور حکم می کند. حکم دادگاه معمولاً به محکومیت مرد به پرداخت مهریه (به صورت نقد یا سکه به نرخ روز) منجر می شود.

بسیاری از کسانی که این تجربه را پشت سر گذاشته اند، بر اهمیت مشاوره و همراهی یک وکیل متخصص مهریه برای افزایش شانس موفقیت و کاهش استرس تأکید دارند.

اجرای حکم و پیگیری پس از صدور رای

صدور حکم، پایان راه نیست، بلکه آغاز مرحله اجرای حکم است. پس از قطعیت حکم دادگاه (گذراندن مراحل واخواهی، تجدیدنظر و فرجام خواهی در صورت لزوم)، زن باید از دادگاه درخواست صدور اجراییه کند. اجراییه سندی است که به موجب آن، مرد مکلف به پرداخت مهریه است.

پرونده اجرایی به واحد اجرای احکام دادگستری ارجاع داده می شود. در این مرحله، زن یا وکیل او می تواند مجدداً اموالی را برای توقیف معرفی کند یا از واحد اجرا درخواست کند که استعلامات لازم برای شناسایی اموال را انجام دهد. اموال توقیف شده در صورت لزوم، از طریق مزایده به فروش رفته و از محل فروش آن، مهریه زن پرداخت می شود.

در این مرحله، ممکن است مرد دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه دهد. در صورت اثبات اعسار (ناتوانی مالی) مرد، دادگاه مهریه را به صورت قسطی تعیین می کند و مرد مکلف به پرداخت اقساط مهریه خواهد بود. نحوه تعیین اقساط بستگی به میزان مهریه، توانایی مالی مرد و وضعیت زندگی او دارد.

یکی از مهم ترین ابزارهای اجرایی در این مرحله، امکان جلب مرد است. بر اساس قانون، مرد را می توان تا سقف ۱۱۰ سکه از بابت مهریه، جلب و بازداشت کرد. این ابزار، فشار قابل توجهی بر مرد وارد می کند تا نسبت به پرداخت یا تعیین تکلیف مهریه اقدام کند. افرادی که با این شرایط روبرو می شوند، معمولاً از این ابزار قانونی به عنوان آخرین راهکار استفاده می کنند تا به حق خود دست یابند. پس از پرداخت ۱۱۰ سکه یا اثبات اعسار، حکم جلب لغو می شود و برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن تنها از طریق معرفی اموال می تواند اقدام کند.

نکات حقوقی، چالش ها و پاسخ به ابهامات

مسیر وصول مهریه از طریق دادگاه، با وجود گام های مشخص، دارای نکات حقوقی ظریف و چالش های خاص خود است که آگاهی از آن ها می تواند به زن در مدیریت بهتر پرونده کمک کند. بسیاری از افرادی که این راه را پیموده اند، با مسائلی نظیر هزینه ها، اموال غیرقابل توقیف و حتی فوت زوج روبرو شده اند.

هزینه دادرسی مطالبه مهریه و نحوه محاسبه آن

دعوای مطالبه مهریه، یک دعوای مالی محسوب می شود و لذا مشمول پرداخت هزینه دادرسی است. این هزینه معمولاً به صورت درصدی از ارزش خواسته (مبلغ مهریه) محاسبه می شود. تجربه نشان داده است که این هزینه می تواند در ابتدا سنگین به نظر برسد، به ویژه برای زنانی که توانایی مالی محدودی دارند.

بر اساس قوانین جاری، هزینه دادرسی مطالبه مهریه، معادل ۳.۵ درصد از ارزش ریالی مهریه است. برای مثال، اگر مهریه ۱۰۰ سکه باشد، ابتدا ارزش روز ۱۰۰ سکه محاسبه شده و سپس ۳.۵ درصد آن به عنوان هزینه دادرسی پرداخت می شود. البته، در نهایت، اگر زن در دعوای خود پیروز شود، می تواند این هزینه را به همراه سایر خسارات دادرسی (مانند حق الوکاله وکیل) از مرد مطالبه کند.

یکی از تسهیلاتی که قانون برای زنان در نظر گرفته است، امکان درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی است. اگر زن توانایی پرداخت این هزینه را نداشته باشد، می تواند همزمان با دادخواست مطالبه مهریه، دادخواست اعسار از هزینه دادرسی را نیز مطرح کند. در این صورت، دادگاه بدون نیاز به تشکیل جلسه رسیدگی جداگانه، در همان پرونده مهریه، به درخواست اعسار رسیدگی کرده و در صورت اثبات عدم تمکن مالی زن، او را موقتاً از پرداخت هزینه دادرسی معاف می کند. این بخشنامه جدید قوه قضائیه (۱۴۰۳/۰۲/۰۱) در ماده ۵ قانون حمایت از خانواده، روند را برای زنان تسهیل کرده است.

مستثنیات دین: چه اموالی قابل توقیف نیستند؟

در فرآیند توقیف اموال مرد برای وصول مهریه، برخی اموال وجود دارند که بر اساس قانون، قابل توقیف نیستند. به این اموال، مستثنیات دین گفته می شود که هدف از تعیین آنها، حفظ حداقل های زندگی برای مرد و خانواده تحت تکفل اوست. کسانی که با این پرونده ها سر و کار داشته اند، می دانند که شناسایی این مستثنیات، برای جلوگیری از توقیف غیرقانونی و طولانی شدن فرآیند، اهمیت دارد.

ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی به تفصیل به این موضوع پرداخته است:

• منزل مسکونی: منزلی که عرفاً در شأن مرد و خانواده او باشد، قابل توقیف نیست. اما اگر مرد بیش از یک منزل داشته باشد یا منزل او تجملاتی و خارج از شأن عرفی باشد، مازاد آن یا منازل اضافی قابل توقیف هستند.
• اثاثیه ضروری زندگی: وسایل و اثاثیه ای که برای رفع حوائج ضروری زندگی مرد و افراد تحت تکفل او لازم است، مانند یخچال، اجاق گاز و وسایل خواب معمولی. لوازم تجملاتی و لوکس مشمول این مستثنیات نمی شوند.
• آذوقه و مایحتاج روزمره: مقدار آذوقه ای که عرفاً برای گذران زندگی مرد و خانواده اش برای مدتی مشخص ذخیره می شود.
• کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی: برای اهل علم و تحقیق، کتب و ابزارهایی که متناسب با شأن شغلی و تحصیلی آنها ضروری است. به عنوان مثال، ابزار کار یک وکیل یا پزشک.
• وسایل و ابزار کار: وسایلی که برای امرار معاش کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص ضروری است و بدون آن امکان کسب درآمد وجود ندارد (مانند ابزار کار یک نجار یا خودروی راننده تاکسی که تنها منبع درآمد اوست).
• تلفن مورد نیاز: یک خط تلفن مورد نیاز برای ارتباطات ضروری.
• ودیعه اجاره: مبلغی که به عنوان ودیعه اجاره منزل پرداخت شده، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب سختی و مشقت شود و منزل مستأجره نیز متناسب با شأن مرد باشد.

این موارد، حداقل های زندگی را برای مرد فراهم می کنند و توقیف آنها قانونی نیست. در عمل، تشخیص اینکه کدام اموال جزو مستثنیات دین هستند و کدام نیستند، گاهی به اختلاف و نیاز به نظر کارشناسی منجر می شود.

وصول مهریه از ترکه متوفی (در صورت فوت زوج)

اگر مرد پیش از پرداخت مهریه فوت کند، حق مهریه زن از بین نمی رود و او می تواند مهریه خود را از ترکه (اموال به جای مانده) متوفی وصول کند. این وضعیت، هرچند تلخ و ناگوار است، اما از نظر حقوقی کاملاً مشخص است. زن در این حالت، یکی از بستانکاران متوفی محسوب می شود.

برای مطالبه مهریه از ترکه متوفی، زن باید دادخواستی علیه ورثه متوفی (کسانی که اموال به جای مانده را پذیرفته اند) در دادگاه خانواده مطرح کند. نکته مهم این است که مهریه، مقدم بر تقسیم ارث است؛ یعنی پیش از آنکه ورثه سهم الارث خود را دریافت کنند، مهریه زن باید از کل اموال متوفی پرداخت شود. کسانی که در این شرایط قرار گرفته اند، می دانند که سرعت در طرح دعوا و درخواست توقیف ترکه، برای جلوگیری از تقسیم و نقل و انتقال اموال توسط ورثه، اهمیت بالایی دارد. در غیر این صورت، ممکن است پس از تقسیم ترکه، وصول مهریه با دشواری های بیشتری روبرو شود.

چالش های رایج و راهکارهای حقوقی

مسیر وصول مهریه، خالی از چالش نیست. زنانی که در این راه قدم می گذارند، ممکن است با موانعی روبرو شوند که نیازمند راهکارهای حقوقی خاص است. درک این چالش ها و آماده بودن برای مقابله با آنها، می تواند به موفقیت پرونده کمک کند.

برخی از چالش های رایج عبارتند از:

1. فرار زوج از دین و انتقال اموال: برخی از مردان برای فرار از پرداخت مهریه، اقدام به انتقال صوری اموال خود به نام دیگران (مانند بستگان نزدیک) می کنند. در این حالت، زن می تواند با طرح دعوای ابطال معامله صوری یا اعاده به وضعیت سابق، تلاش کند تا این معاملات را باطل کند. جمع آوری شواهد و مدارک دال بر صوری بودن معامله، در این مرحله حیاتی است.
2. عدم وجود اموال قابل توقیف: گاهی اوقات مرد واقعاً هیچ مالی به نام خود ندارد که قابل توقیف باشد. در این صورت، زن باید منتظر صدور حکم اعسار از پرداخت مهریه و قسط بندی آن از سوی دادگاه شود. سپس می تواند تا سقف ۱۱۰ سکه، از ابزار جلب استفاده کند. برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، تنها راهکار، شناسایی اموالی است که ممکن است در آینده به نام مرد شود یا از طریق پیگیری درآمدها و حقوق او (با رعایت مستثنیات دین).
3. طولانی شدن فرآیند دادرسی و نحوه پیگیری: پرونده های مهریه گاهی به دلیل پیچیدگی های قانونی، نیاز به کارشناسی، یا اعتراضات متعدد طرفین، طولانی می شوند. در این شرایط، پیگیری منظم پرونده از طریق سامانه ثنا، حضور فعال در جلسات یا از طریق وکیل متخصص، و حفظ آرامش و صبر، از اهمیت بالایی برخوردار است.
4. نکات مهم در انتخاب وکیل متخصص مهریه: انتخاب یک وکیل مجرب و متخصص در امور خانواده و به ویژه دعاوی مهریه، می تواند تأثیر چشمگیری در روند و نتیجه پرونده داشته باشد. یک وکیل متخصص، با آگاهی از قوانین، رویه های قضایی و ابزارهای قانونی، می تواند بهترین استراتژی را برای وصول مهریه اتخاذ کرده و از حقوق زن به بهترین نحو دفاع کند. افراد با تجربه، به خوبی دریافته اند که همراهی یک وکیل کارآزموده، آرامش خاطر بیشتری به ارمغان می آورد.

مواجهه با این چالش ها بخشی جدایی ناپذیر از فرآیند مطالبه مهریه از طریق دادگاه است، اما با آگاهی، صبر و راهنمایی درست، می توان بر آنها فائق آمد.

نمونه های کاربردی دادخواست مهریه

تنظیم صحیح دادخواست، اولین و مهم ترین گام در مطالبه مهریه از طریق دادگاه است. یک دادخواست دقیق و کامل، مسیر رسیدگی را هموارتر می سازد و از اتلاف وقت جلوگیری می کند. در اینجا دو نمونه کاربردی از دادخواست های مهریه ارائه شده است که می تواند راهنمای زنانی باشد که قصد ورود به این مسیر را دارند. این نمونه ها، قالب کلی یک دادخواست را نشان می دهند و باید با اطلاعات خاص هر پرونده تکمیل شوند.

نمونه دادخواست مطالبه مهریه به همراه تامین خواسته

در بسیاری از موارد، زن همزمان با درخواست مطالبه مهریه، نیاز به توقیف اموال مرد نیز دارد تا از نقل و انتقال آنها جلوگیری کند. این درخواست به عنوان «تأمین خواسته» شناخته می شود و می تواند به صورت همزمان با دادخواست اصلی مطرح شود.

به نام خدا

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان محل اقامت خوانده]

با سلام و احترام،

خواهان: [نام و نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس کامل] خانم [نام زن]

خوانده: [نام و نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس کامل] آقای [نام مرد]

خواسته:

1. صدور قرار تأمین خواسته جهت توقیف اموال خوانده به میزان [تعداد سکه یا مبلغ وجه نقد] [نوع مهریه، مثلاً سکه تمام بهار آزادی] مقوم به مبلغ [مبلغ تقریبی به ریال] (مثلاً: 1,000,000,000 ریال)، قبل از ابلاغ به خوانده.
2. محکومیت خوانده به پرداخت [تعداد سکه یا مبلغ وجه نقد] [نوع مهریه، مثلاً سکه تمام بهار آزادی] (یا معادل ریالی آن به نرخ روز پرداخت).
3. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل).

دلایل و مستندات:

1. اصل و کپی مصدق سند ازدواج شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] صادره از دفتر ازدواج شماره [شماره دفترخانه].
2. کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان.
3. [در صورت اطلاع از اموال، ذکر اموال با مشخصات کامل، مثلاً: مشخصات پلاک ثبتی ملک، شماره حساب بانکی، پلاک خودرو و…]

شرح دادخواست:

احتراماً به استحضار می رساند: اینجانب خواهان به موجب عقدنامه رسمی شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] صادره از دفتر ازدواج شماره [شماره دفترخانه]، به عقد دائم خوانده محترم، آقای [نام و نام خانوادگی خوانده] درآمده ام. بر اساس عقدنامه مزبور، تعداد [تعداد مهریه، مثلاً 500] [نوع مهریه، مثلاً سکه تمام بهار آزادی] به عنوان مهریه بر ذمه خوانده تعیین و مورد توافق قرار گرفته است.

با عنایت به اینکه تا کنون خوانده هیچ اقدامی جهت پرداخت مهریه اینجانب ننموده و با توجه به احتمال انتقال و اخفای اموال، و به استناد ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی، بدواً تقاضای صدور قرار تأمین خواسته جهت توقیف اموال خوانده به میزان خواسته قبل از ابلاغ به ایشان را دارم.

لذا، با تقدیم این دادخواست، از محضر عالی درخواست رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت [تعداد سکه یا مبلغ وجه نقد] [نوع مهریه] (یا معادل ریالی آن به نرخ روز پرداخت)، به همراه کلیه خسارات قانونی اعم از هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل مورد استدعاست.

با تشکر

[امضا و تاریخ]

نمونه دادخواست مطالبه مهریه به نرخ روز

در مواردی که مهریه به صورت وجه نقد یا سکه تعیین شده و سال ها از تاریخ عقد گذشته است، زن می تواند تقاضای مطالبه مهریه به نرخ روز را داشته باشد. این امر به دلیل تورم و کاهش ارزش پول رایج، برای حفظ ارزش واقعی مهریه ضروری است.

به نام خدا

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان محل اقامت خوانده]

با سلام و احترام،

خواهان: [نام و نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس کامل] خانم [نام زن]

خوانده: [نام و نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس کامل] آقای [نام مرد]

خواسته:

1. محکومیت خوانده به پرداخت مهریه به میزان [تعداد سکه یا مبلغ وجه نقد، مثلاً: 500 سکه تمام بهار آزادی] (یا معادل ریالی آن به نرخ روز بر اساس شاخص بانک مرکزی).
2. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل).
3. [در صورت نیاز به تأمین خواسته، مانند نمونه قبلی اضافه شود.]

دلایل و مستندات:

1. اصل و کپی مصدق سند ازدواج شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] صادره از دفتر ازدواج شماره [شماره دفترخانه].
2. کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان.

شرح دادخواست:

احتراماً به استحضار می رساند: اینجانب خواهان به موجب عقدنامه رسمی شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] صادره از دفتر ازدواج شماره [شماره دفترخانه]، به عقد دائم خوانده محترم، آقای [نام و نام خانوادگی خوانده] درآمده ام. بر اساس عقدنامه مزبور، تعداد [تعداد مهریه، مثلاً 500] [نوع مهریه، مثلاً سکه تمام بهار آزادی] به عنوان مهریه بر ذمه خوانده تعیین و توافق گردیده است.

نظر به اینکه از تاریخ وقوع عقد سال ها گذشته و با توجه به تغییر شاخص قیمت سالانه و کاهش ارزش پول، به استناد تبصره الحاقی به ماده 1082 قانون مدنی و مواد 108، 198 و 519 قانون آیین دادرسی مدنی، از محضر عالی درخواست رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت مهریه به نرخ روز پرداخت (بر اساس شاخص رسمی بانک مرکزی) را دارم.

همچنین، تقاضای محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات قانونی اعم از هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود) نیز مورد استدعاست.

با تشکر

[امضا و تاریخ]

سوالات متداول

آیا برای مطالبه مهریه نیاز به وکیل است؟

از نظر قانونی، نیازی اجباری به گرفتن وکیل برای مطالبه مهریه وجود ندارد و زن می تواند شخصاً به پیگیری پرونده خود بپردازد. اما تجربه نشان داده است که پرونده های مهریه دارای پیچیدگی های حقوقی و اداری خاصی هستند که یک فرد عادی ممکن است از آنها بی اطلاع باشد. وکیل متخصص با دانش و تجربه خود می تواند در تمامی مراحل از جمله تنظیم صحیح دادخواست، شناسایی اموال، پیگیری جلسات دادرسی، دفاع از حقوق موکل و اجرای حکم، به زن کمک شایانی کند. لذا، توصیه می شود برای افزایش شانس موفقیت و کاهش استرس و زمان، از خدمات یک وکیل متخصص مهریه استفاده شود.

آیا می توان مهریه را قسط بندی کرد؟

بله، در صورتی که مرد توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه دهد. دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی مرد، در صورت اثبات اعسار، حکم به تقسیط مهریه صادر می کند. این قسط بندی شامل پیش پرداخت (معمولاً چند سکه) و سپس اقساط ماهانه است که مبلغ و تعداد آن بستگی به توانایی مالی مرد و تشخیص قاضی دارد. زن موظف است این قسط بندی را بپذیرد.

اگر زوج هیچ مالی نداشته باشد، آیا می توان مهریه را وصول کرد؟

اگر مرد هیچ مال منقول یا غیرمنقولی نداشته باشد که قابل توقیف باشد (به جز مستثنیات دین)، زن می تواند از دادگاه درخواست جلب او را تا سقف ۱۱۰ سکه مهریه کند. این حکم جلب تا زمانی که مرد مهریه را پرداخت کند یا اعسار او اثبات و مهریه قسط بندی شود، می تواند پابرجا بماند. برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن باید منتظر شناسایی اموال در آینده بماند یا از طریق توقیف بخشی از حقوق و درآمد (با رعایت سقف قانونی) اقدام کند. این فرآیند ممکن است طولانی و طاقت فرسا باشد، اما حق مهریه به قوت خود باقی می ماند و با فوت مرد نیز از ترکه او قابل وصول است.

مدت زمان تقریبی برای وصول مهریه از طریق دادگاه چقدر است؟

مدت زمان وصول مهریه از طریق دادگاه، بسته به عوامل مختلفی مانند پیچیدگی پرونده، شناسایی یا عدم شناسایی اموال مرد، اعتراضات احتمالی به رای دادگاه، ترافیک کاری محاکم و حتی شهر محل رسیدگی، متغیر است. پرونده های ساده تر که با توقیف اموال همراه هستند، ممکن است چند ماه به طول انجامند، اما پرونده های پیچیده که نیاز به اثبات اعسار یا پیگیری جلب دارند، می توانند تا یک سال یا حتی بیشتر زمان ببرند. پیگیری مداوم و کمک گرفتن از وکیل می تواند به تسریع روند کمک کند.

تا چه سقفی می توان زوج را بابت مهریه جلب کرد؟

بر اساس قانون، امکان جلب و بازداشت مرد تنها تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی (یا معادل آن) وجود دارد. برای مهریه هایی که بیشتر از این مقدار هستند، زن تنها می تواند از طریق معرفی اموال و توقیف آنها برای وصول مابقی مهریه اقدام کند. این محدودیت، با هدف جلوگیری از بازداشت های طولانی مدت و فراهم آوردن فرصت برای مرد جهت ساماندهی مالی، تعیین شده است.

آیا مطالبه مهریه باعث ایجاد سوءپیشینه برای زوج می شود؟

خیر، مطالبه و عدم پرداخت مهریه، یک دعوای حقوقی و مالی محسوب می شود و به خودی خود منجر به ایجاد سوءپیشینه کیفری برای مرد نمی شود. سوءپیشینه کیفری تنها در اثر ارتکاب جرائم کیفری و محکومیت قطعی در دادگاه های کیفری ایجاد می گردد. بنابراین، اگر مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه جلب شود یا به زندان برود، این امر در سوابق کیفری او به عنوان سوءپیشینه درج نخواهد شد.

نتیجه گیری

وصول مهریه از طریق دادگاه، فرآیندی پیچیده اما قابل دستیابی برای زنان است که می خواهند حق قانونی و شرعی خود را مطالبه کنند. از همان ابتدا که فرد در سامانه ثنا ثبت نام می کند و دادخواست خود را تنظیم می نماید، تا مراحل پایانی شامل اجرای حکم و وصول مهریه، هر گام نیازمند دقت و آگاهی کامل است.

این مقاله تلاش کرد تا تمامی ابعاد این فرآیند را به زبانی ساده و کاربردی تشریح کند؛ از شناخت انواع مهریه و تفاوت مسیر ثبت و دادگاه، تا جزئیات مربوط به تنظیم دادخواست، توقیف اموال، مواجهه با مستثنیات دین، و حتی راهکارهای برخورد با چالش های احتمالی. هدف اصلی از ارائه این اطلاعات، توانمندسازی زنانی است که در این مسیر گام نهاده اند تا با اطلاعاتی جامع و به روز، از حقوق خود دفاع کنند و با کاهش سردرگمی و اضطراب ناشی از ناآگاهی، به احقاق حق خود نزدیک شوند.

همانطور که بارها در این مسیر تجربه شده است، داشتن آگاهی حقوقی و درک درست از روند قضایی، نقشی کلیدی در موفقیت دارد. توصیه قاطع این است که در تمامی مراحل، به ویژه در موارد پیچیده یا مواجهه با چالش های خاص، از مشاوره حقوقی با وکلای متخصص خانواده و مهریه استفاده شود. آنها با تجربه و دانش خود، می توانند بهترین راهنمایی را ارائه داده و از اتلاف وقت و انرژی جلوگیری کنند. احقاق حق، هرچند ممکن است دشوار به نظر برسد، اما با گام های آگاهانه و حمایت تخصصی، امکان پذیر خواهد بود.