ضعیف ترین پاسپورت جهان در سال 2025

پاسپورت افغانستان در سال 2025 همچنان عنوان ضعیف ترین گذرنامه جهان را به خود اختصاص داده است و دارندگان آن تنها می توانند به حدود 25 کشور دنیا بدون نیاز به ویزا یا با اخذ ویزای فرودگاهی سفر کنند. این محدودیت گسترده، نمایانگر چالش های عمیقی است که شهروندان این کشور در دسترسی به فرصت های بین المللی با آن روبرو هستند.

در دنیای امروز، گذرنامه فراتر از یک سند شناسایی ساده عمل می کند؛ این دفترچه کوچک، کلید ورود به دنیایی از فرصت ها و نمادی از آزادی سفر و جایگاه بین المللی یک فرد است. قدرت پاسپورت یک کشور، بازتابی از روابط دیپلماتیک، ثبات اقتصادی و امنیت داخلی آن به شمار می رود. در حالی که برخی کشورها پاسپورت هایی ارائه می دهند که دروازه های صدها مقصد را به روی شهروندانشان می گشاید، برخی دیگر با محدودیت های شدیدی مواجه هستند که عملاً حرکت را برای دارندگانشان دشوار می سازد. این تفاوت فاحش در قدرت گذرنامه ها، تأثیرات عمیقی بر زندگی روزمره، فرصت های شغلی، تحصیلی و حتی رفاه اجتماعی افراد می گذارد. آشنایی با این رتبه بندی ها نه تنها کنجکاوی افراد را برطرف می کند، بلکه بینش های ارزشمندی درباره پویایی های جهانی و تأثیر آن ها بر زندگی میلیون ها انسان ارائه می دهد.

پاسپورت قوی و ضعیف به چه معناست؟ تعریف و معیارها

مفهوم «قدرت پاسپورت» به تعداد مقاصد و کشورهایی اشاره دارد که دارنده یک پاسپورت می تواند بدون نیاز به ویزای از پیش تعیین شده (No Visa Required) یا با دریافت ویزا هنگام ورود به فرودگاه (Visa on Arrival/VOA) به آن ها سفر کند. هر چه تعداد این مقاصد بیشتر باشد، پاسپورت قدرتمندتر تلقی می شود و آزادی سفر بیشتری را برای شهروندان به ارمغان می آورد. این رتبه بندی ها از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند، زیرا توانایی افراد را برای مشارکت در تجارت بین الملل، تحصیل در خارج از کشور، گردشگری، دسترسی به خدمات درمانی پیشرفته یا حتی مهاجرت برای یافتن زندگی بهتر، به شدت تحت تأثیر قرار می دهند.

به عنوان مثال، برای یک تاجر، پاسپورت قدرتمند به معنای دسترسی سریع و بدون دردسر به بازارهای جهانی است؛ برای یک دانشجو، فرصت های تحصیلی بی شماری را در بهترین دانشگاه های دنیا فراهم می کند و برای یک گردشگر، تجربه ی سفری آسان و بدون بوروکراسی های پیچیده را به ارمغان می آورد. در مقابل، یک پاسپورت ضعیف می تواند به معنای هدر رفتن زمان، هزینه های گزاف برای درخواست ویزا، و حتی رد شدن درخواست ها باشد که در نهایت، فرصت های بی شماری را از افراد سلب می کند و حس ناامیدی و محدودیت را در آنان تقویت می کند.

معتبرترین شاخص های رتبه بندی پاسپورت ها

برای درک دقیق تر جایگاه گذرنامه ها در سطح جهانی، چندین شاخص معتبر بین المللی وجود دارند که با روش های متفاوت، قدرت پاسپورت ها را ارزیابی و رتبه بندی می کنند. این شاخص ها اطلاعات ارزشمندی را برای مسافران، مهاجران، شرکت های حقوقی و حتی دولت ها فراهم می آورند.

شاخص هنلی و شرکا (Henley Passport Index)

شاخص هنلی و شرکا یکی از شناخته شده ترین و معتبرترین مراجع جهانی در زمینه رتبه بندی پاسپورت ها به شمار می رود. این شاخص که بیش از ۱۸ سال سابقه دارد، بر اساس داده های اختصاصی انجمن بین المللی حمل ونقل هوایی (IATA)، معتبرترین و بزرگترین پایگاه داده اطلاعات سفر در جهان، تهیه می شود. روش امتیازدهی هنلی بسیار شفاف است: هر کشور بر اساس تعداد مقاصدی که دارندگان پاسپورت آن می توانند بدون ویزا یا با ویزای فرودگاهی به آن سفر کنند، یک امتیاز دریافت می کند. این شاخص نه تنها یک ابزار مقایسه ای است، بلکه بازتابی از روابط دیپلماتیک، ثبات سیاسی و اقتصادی کشورها در صحنه بین المللی محسوب می شود. از طریق این شاخص، می توان پویایی های ژئوپلیتیکی و تأثیر آن ها بر آزادی حرکت شهروندان را مشاهده کرد.

شاخص Nomad Capitalist

در کنار شاخص هنلی، شاخص Nomad Capitalist رویکردی متفاوت و جامع تر را در ارزیابی قدرت پاسپورت ها ارائه می دهد. این شاخص علاوه بر آزادی سفر بدون ویزا، معیارهای دیگری را نیز در نظر می گیرد که برای افراد با سبک زندگی جهانی (Nomads) از اهمیت بالایی برخوردار است. این معیارها شامل موارد زیر هستند:

• مالیات: میزان بار مالیاتی بر شهروندان در کشور صادرکننده پاسپورت.
• ادراک جهانی: نحوه برداشت عمومی و بین المللی از کشور و شهروندان آن.
• امکان تابعیت دوگانه: سهولت یا محدودیت در اخذ تابعیت دوم.
• آزادی های شخصی: میزان آزادی های مدنی و فردی در کشور.

این رویکرد ترکیبی، دیدگاهی جامع تر از قدرت واقعی یک پاسپورت ارائه می دهد که فراتر از صرفاً تعداد مقاصد بدون ویزا است و سبک زندگی و فرصت های کلی یک فرد را در نظر می گیرد.

شاخص آرتاپاسپورت (Arton Capital’s Passport Index)

شاخص آرتاپاسپورت نیز یکی دیگر از شاخص های معتبر جهانی است که قدرت پاسپورت ها را بر اساس تعداد کشورهایی که می توان بدون ویزا یا با ویزای فرودگاهی به آن ها سفر کرد، رتبه بندی می کند. هرچند داده های دقیق 2025 این شاخص هنوز به طور گسترده منتشر نشده اند، اما معمولاً نتایج آن با شاخص هنلی همپوشانی های زیادی دارد. تفاوت های جزئی در این شاخص ها اغلب به دلیل روش های جمع آوری داده ها و به روزرسانی های متفاوت آن هاست. با این حال، هر سه شاخص بر این واقعیت تأکید دارند که آزادی سفر، یک امتیاز ویژه و نتیجه مستقیم وضعیت ژئوپلیتیکی و روابط بین المللی یک کشور است.

عوامل کلیدی تاثیرگذار بر قدرت و ضعف پاسپورت ها

قدرت یا ضعف یک پاسپورت، نتیجه مجموعه ای از عوامل پیچیده و درهم تنیده است که ریشه های عمیقی در وضعیت داخلی و خارجی یک کشور دارند. درک این عوامل به ما کمک می کند تا ببینیم چرا برخی گذرنامه ها در صدر جدول قرار می گیرند و برخی دیگر در انتهای لیست جا خوش می کنند.

روابط دیپلماتیک و ثبات سیاسی

مهمترین عامل تأثیرگذار بر قدرت یک پاسپورت، بدون شک روابط دیپلماتیک و ثبات سیاسی یک کشور است. کشورهایی که روابط گسترده و مثبتی با سایر ملت ها دارند، معمولاً از طریق توافقات دوجانبه و عضویت در سازمان های بین المللی (مانند اتحادیه اروپا)، تسهیلات ویزایی بیشتری را برای شهروندان خود فراهم می کنند. در مقابل، کشورهایی که با تحریم ها، انزوای سیاسی یا روابط خصمانه با کشورهای دیگر دست و پنجه نرم می کنند، شاهد محدودیت های فزاینده ای برای سفر شهروندانشان هستند. نبود اعتماد بین المللی به ثبات دولت یا سیاست خارجی یک کشور می تواند باعث شود سایر کشورها با احتیاط بیشتری به درخواست های ویزای اتباع آن نگاه کنند.

ثبات و امنیت داخلی

امنیت و ثبات داخلی نیز نقشی حیاتی ایفا می کند. کشورهایی که درگیر جنگ، درگیری های داخلی، تروریسم یا ناآرامی های اجتماعی هستند، اغلب با کاهش قدرت پاسپورت خود مواجه می شوند. این وضعیت، نگرانی هایی را در کشورهای میزبان درباره امنیت و نظم عمومی ایجاد می کند و اغلب منجر به اعمال محدودیت های سخت گیرانه تر ویزایی برای شهروندان آن کشورها می شود. تصور بین المللی از امنیت یک کشور، به طور مستقیم بر تمایل سایر کشورها برای پذیرش شهروندان آن تأثیر می گذارد.

وضعیت اقتصادی و توسعه

ارتباط مستقیمی بین قدرت اقتصادی یک کشور و قدرت پاسپورت آن وجود دارد. اقتصادهای قوی، معمولاً روابط تجاری و سرمایه گذاری گسترده ای با جهان دارند که این خود به تسهیل روابط دیپلماتیک و توافقات ویزایی کمک می کند. کشورهای توسعه یافته اغلب نگران مهاجرت غیرقانونی گسترده شهروندانشان نیستند، زیرا فرصت های اقتصادی و اجتماعی در داخل کشورشان فراهم است. از سوی دیگر، کشورهای با اقتصاد ضعیف ممکن است با چالش مهاجرت غیرقانونی مواجه باشند که این مسئله می تواند منجر به محدودیت های بیشتر ویزایی از سوی کشورهای میزبان شود.

میزان مهاجرت غیرقانونی و تخلفات بین المللی اتباع

سوابق مربوط به مهاجرت غیرقانونی، تخلفات بین المللی یا نقض قوانین مهاجرتی توسط اتباع یک کشور، می تواند تأثیر منفی بر قدرت پاسپورت آن کشور داشته باشد. اگر شهروندان یک کشور به طور مکرر از ویزای خود سوءاستفاده کرده یا به طور غیرقانونی در کشورهای دیگر اقامت گزینند، کشورهای میزبان ممکن است برای جلوگیری از این مسائل، قوانین ویزایی سختگیرانه تری را اعمال کنند. این امر به معنای اعتبار کمتر پاسپورت و چالش های بیشتر برای شهروندانی است که به دنبال سفری قانونی و معتبر هستند.

فهرست کامل ضعیف ترین پاسپورت های جهان در سال 2025

در سال 2025 نیز، فهرست ضعیف ترین پاسپورت های جهان نشان دهنده تداوم چالش ها در کشورهایی است که از بی ثباتی سیاسی، درگیری های داخلی و ضعف اقتصادی رنج می برند. اگرچه رتبه بندی ها ممکن است جزئی تغییر کنند، اما معمولاً برخی کشورها به طور مداوم در انتهای این لیست قرار دارند و شهروندان آن ها با دشواری های بی شماری برای سفر مواجه هستند. این پاسپورت ها نمادی از محدودیت های گسترده ای هستند که زندگی افراد را تحت الشعاع قرار می دهد.

افغانستان: ضعیف ترین رتبه

افغانستان برای سال هاست که در انتهای جدول رتبه بندی پاسپورت ها قرار دارد و در سال 2025 نیز این جایگاه را حفظ کرده است. بر اساس آخرین داده های شاخص هنلی، دارندگان پاسپورت افغانستان تنها می توانند به حدود 25 مقصد بدون ویزا یا با ویزای فرودگاهی سفر کنند. این رقم، پایین ترین میزان آزادی سفر در جهان است. دلایل این ضعف عمیق و پایدار، ریشه های تاریخی و ژئوپلیتیکی دارند:

• بی ثباتی سیاسی شدید و جنگ های مداوم: دهه ها درگیری و عدم وجود یک دولت پایدار و مورد تأیید بین المللی، به انزوای این کشور دامن زده است.
• عدم به رسمیت شناخته شدن گسترده دولت: دولت کنونی در افغانستان از سوی بسیاری از کشورها به رسمیت شناخته نشده است، که این امر مانع از برقراری توافقات ویزایی می شود.
• بحران انسانی و اقتصادی: فقر گسترده، بحران های انسانی و نبود زیرساخت های پایدار، تصویر بین المللی این کشور را به شدت تحت تأثیر قرار داده است.

این محدودیت ها، زندگی روزمره شهروندان افغان را به شدت مختل کرده است. از دسترسی به فرصت های تحصیلی و آموزشی در خارج از کشور گرفته تا امکان یافتن شغل، دریافت درمان های پزشکی تخصصی، و حتی صرفاً گردشگری و بازدید از اقوام در کشورهای دیگر، همگی با موانع تقریباً غیرقابل عبور همراه است. این وضعیت، حس حبس شدن در مرزها را در میان مردم تقویت می کند و بسیاری از آرزوهای آنان برای آینده ای بهتر را محدود می سازد.

عراق

پاسپورت عراق نیز در سال 2025 در میان ضعیف ترین ها قرار دارد و دارندگان آن می توانند به حدود 30 مقصد بدون ویزا یا با ویزای فرودگاهی سفر کنند. سال ها درگیری، بی ثباتی امنیتی و چالش های سیاسی، عراق را در وضعیت دشواری قرار داده است. تصویر بین المللی از این کشور نیز به دلیل سوابق تروریسم و ناآرامی ها، همچنان منفی است. این عوامل، باعث می شوند که بسیاری از کشورها برای پذیرش شهروندان عراقی، احتیاط بیشتری به خرج دهند و موانع ویزایی سختی را اعمال کنند. این محدودیت ها نه تنها بر فرصت های سفر، بلکه بر امکان توسعه اقتصادی و فرهنگی کشور نیز تأثیر می گذارد.

سوریه

سوریه، با دسترسی به حدود 27 مقصد بدون ویزا، یکی دیگر از کشورهای قرار گرفته در انتهای لیست قدرت پاسپورت هاست. جنگ داخلی طولانی مدت و بحران انسانی بی سابقه، زیرساخت های این کشور را ویران کرده و به انزوای بین المللی آن منجر شده است. میلیون ها نفر از مردم سوریه آواره شده اند و وضعیت آنان در خارج از کشور نیز اغلب با دشواری های زیادی همراه است. حتی برای شهروندانی که در داخل سوریه مانده اند، امکان سفر به خارج برای کار، تحصیل یا حتی درمان، تقریباً غیرممکن به نظر می رسد. جامعه جهانی به دلیل نگرانی های امنیتی و سیل پناهجویان، محدودیت های شدیدی را برای سفر شهروندان سوری اعمال کرده است.

پاکستان

پاسپورت پاکستان در سال 2025 اجازه سفر بدون ویزا به حدود 32 مقصد را می دهد. با وجود اینکه پاکستان یک کشور هسته ای است و نقش مهمی در منطقه ایفا می کند، اما چالش های امنیتی، مسائل اقتصادی و نگرانی های مرتبط با مبارزه با تروریسم، بر تصویر بین المللی آن تأثیر گذاشته است. این عوامل باعث شده اند که بسیاری از کشورها برای شهروندان پاکستانی، شرایط ویزایی سخت گیرانه ای در نظر بگیرند. این محدودیت ها، بر روابط تجاری و سرمایه گذاری خارجی نیز تأثیر منفی می گذارد و فرصت های بین المللی را برای مردم این کشور کاهش می دهد.

یمن

یمن نیز با دسترسی به حدود 32 مقصد، در زمره ضعیف ترین پاسپورت ها قرار می گیرد. جنگ داخلی فاجعه بار و بحران انسانی گسترده در این کشور، به طور کامل زیرساخت ها را نابود کرده و آن را به یکی از فقیرترین کشورهای جهان تبدیل کرده است. نبود یک دولت مرکزی باثبات و مداخله قدرت های خارجی، یمن را به کشوری درگیر و پرمخاطره تبدیل کرده است. این وضعیت، سایر کشورها را وادار کرده تا تقریباً هیچ تسهیلات ویزایی برای شهروندان یمن قائل نشوند، که این امر به فاجعه انسانی در این کشور ابعاد جدیدی می بخشد و امکان فرار از شرایط ناگوار را از مردم سلب می کند.

کشورهای دیگری مانند سومالی و نپال نیز معمولاً در رتبه های انتهایی این فهرست قرار دارند. دلایل مشابهی چون بی ثباتی سیاسی، ضعف اقتصادی و چالش های امنیتی، این کشورها را در وضعیت مشابهی قرار می دهد.

کشور	رتبه حدودی در 2025	تعداد مقاصد بدون ویزا/ویزای فرودگاهی	دلایل عمده ضعف
افغانستان	آخرین رتبه (حدود 109)	~25	بی ثباتی سیاسی شدید، جنگ، عدم به رسمیت شناخته شدن دولت، بحران انسانی
سوریه	یکی از پایین ترین رتبه ها	~27	جنگ داخلی، بحران انسانی، انزوای بین المللی
عراق	یکی از پایین ترین رتبه ها	~30	ناآرامی های امنیتی، چالش های سیاسی، سابقه تروریسم
پاکستان	یکی از پایین ترین رتبه ها	~32	چالش های امنیتی، مسائل اقتصادی، نگرانی های مبارزه با تروریسم
یمن	یکی از پایین ترین رتبه ها	~32	جنگ داخلی فاجعه بار، بحران انسانی، نبود دولت باثبات

با ارزش ترین پاسپورت های جهان در سال 2025 (برای مقایسه و کنتراست)

در مقابل تصویر تیره و تار پاسپورت های ضعیف، کشورهایی نیز وجود دارند که پاسپورت هایشان به شهروندان خود آزادی بی نظیری در سفر می دهند. این گذرنامه ها نه تنها ابزاری برای سفر آسان هستند، بلکه نمادی از قدرت و نفوذ کشورشان در صحنه جهانی محسوب می شوند. در سال 2025 نیز، برخی از کشورهای پیشرو، صدرنشین این رتبه بندی ها باقی مانده اند.

صدرنشینان اصلی این رتبه بندی ها معمولاً کشورهای توسعه یافته با اقتصادهای قوی، روابط دیپلماتیک گسترده و ثبات سیاسی بالا هستند. این کشورها از اعتماد بین المللی بالایی برخوردارند و شهروندانشان کمتر با محدودیت های ویزایی مواجه می شوند. به عنوان مثال، کشورهایی نظیر سنگاپور و ژاپن برای سال ها در صدر لیست قدرت پاسپورت قرار داشته اند و در سال 2025 نیز انتظار می رود که این جایگاه را حفظ کنند. دارندگان پاسپورت سنگاپور می توانند به بیش از 195 مقصد بدون ویزا یا با ویزای فرودگاهی سفر کنند، در حالی که این رقم برای ژاپن حدود 193 مقصد است. این آمارها، نشان دهنده دسترسی بی نظیری است که این پاسپورت ها برای دارندگانشان فراهم می کنند.

پس از این کشورها، مجموعه ای از کشورهای اروپایی نظیر آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا نیز همواره در رتبه های بالای فهرست قرار دارند. این کشورها به دلیل عضویت در اتحادیه اروپا و توافقات شینگن، به شهروندان خود اجازه سفر آزادانه در بسیاری از کشورهای جهان را می دهند. قدرت این پاسپورت ها بازتابی از همکاری های بین المللی، اقتصادهای پویا و سیاست های خارجی باثبات است. داشتن چنین پاسپورتی به معنای سهولت در تجارت، تحصیل در بهترین دانشگاه ها، و تجربه های گردشگری بی نظیر است که تنها با یک بلیط هواپیما و بدون نیاز به بوروکراسی های پیچیده ویزا امکان پذیر می شود.

پاسپورت، تنها یک سند ساده نیست؛ این کلیدی است که دروازه های جهان را به روی دارندگانش می گشاید و قدرت آن، مستقیماً بر روی کیفیت زندگی و فرصت های افراد تأثیر می گذارد.

در اینجا لیستی از 10 پاسپورت برتر جهان در سال 2025 (بر اساس پیش بینی ها و داده های به روز) آورده شده است:

کشورها	تعداد مقاصد بدون ویزا/ویزای فرودگاهی (تقریبی 2025)
سنگاپور	195
ژاپن	193
فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا	194
فنلاند، کره جنوبی، سوئد	193
اتریش، دانمارک، ایرلند، هلند	192
بلژیک، لوکزامبورگ، نروژ، پرتغال، بریتانیا	191
یونان، مالت، سوئیس	190
استرالیا، جمهوری چک، نیوزلند، لهستان	189
کانادا، مجارستان، ایالات متحده آمریکا	188
استونی، لیتوانی	187

جایگاه پاسپورت ایران در رتبه بندی 2025

برای بسیاری از فارسی زبانان، اطلاع از جایگاه پاسپورت ایران در رتبه بندی های جهانی اهمیت ویژه ای دارد. در سال 2025، پاسپورت ایران در شاخص هنلی در جایگاه 95 جهانی قرار گرفته است و به دارندگان آن اجازه می دهد به حدود 42 مقصد در سراسر جهان بدون نیاز به ویزای از پیش تعیین شده یا با اخذ ویزای فرودگاهی سفر کنند. این رتبه، نشان دهنده قدرت متوسط به پایین گذرنامه ایرانی در مقیاس جهانی است و آن را در دسته پاسپورت های ضعیف تر قرار می دهد.

تحلیل دلایل این جایگاه نشان می دهد که عوامل متعددی بر آن تأثیرگذار بوده اند. تحریم های بین المللی و روابط دیپلماتیک محدود با برخی از کشورهای جهان، از جمله مهم ترین این عوامل هستند. این مسائل، مذاکرات برای تسهیل ویزا را دشوار می سازد و منجر به احتیاط بیشتر کشورهای میزبان در پذیرش شهروندان ایرانی می شود. همچنین، وضعیت منطقه ای و چالش های ژئوپلیتیکی نیز نقش بسزایی در این رتبه بندی ایفا می کند. این محدودیت ها به معنای آن است که یک شهروند ایرانی برای سفر به بسیاری از مقاصد محبوب جهانی، باید فرآیندهای پیچیده تری را برای اخذ ویزا طی کند که اغلب با هزینه های بالا، زمان بر بودن و حتی احتمال رد درخواست همراه است. این شرایط، فرصت های تحصیلی، شغلی و گردشگری را برای مردم ایران به شدت محدود می کند و باعث می شود تا برنامه ریزی برای سفرهای خارجی با دغدغه های بیشتری همراه باشد.

روند رتبه ایران در سال های اخیر نوسانات جزئی داشته، اما به طور کلی شیبی نزولی را تجربه کرده است. با این حال، در برخی مقاطع زمانی، تلاش برای بهبود روابط دیپلماتیک و توافقات جدید می تواند تغییرات کوچکی را در این رتبه ایجاد کند. برای مثال، باز شدن مسیرهای دیپلماتیک با کشورهای منطقه، می تواند کمی این جایگاه را ارتقا بخشد. اما برای تغییرات اساسی، نیاز به تحولات گسترده تری در روابط بین المللی و اقتصاد داخلی است. این چالش ها، انگیزه ای برای بسیاری از شهروندان می شود تا به فکر راه هایی برای افزایش آزادی سفر خود، از جمله از طریق کسب اقامت یا تابعیت دوم، باشند.

لیست کشورهایی که ایرانیان می توانند بدون ویزا یا با ویزای فرودگاهی به آن ها سفر کنند (بر اساس آخرین داده های 2025):

این لیست می تواند شامل مقاصدی باشد که به طور معمول برای دارندگان پاسپورت ایران قابل دسترسی هستند، اما لازم است پیش از سفر همیشه آخرین تغییرات و مقررات ویزایی را بررسی کرد:

• کشورهای بدون نیاز به ویزا: ارمنستان، گرجستان (تا 45 روز)، ترکیه (تا 90 روز)، عمان (برای گردشگری)، قطر (برای گردشگری)، مالزی (تا 14 روز)، ونزوئلا (برای گردشگری)، سنت وینسنت و گرنادین ها، جزایر کوک، میکرونزی، نیووی، هائیتی و… (این لیست بسته به توافقات جدید قابل تغییر است.)
• کشورهای با ویزای فرودگاهی (Visa on Arrival): آذربایجان، بولیوی، کامبوج، دماغه سبز، کومور، جیبوتی، اکوادور، گینه بیسائو، کنیا، لبنان، ماکائو، ماداگاسکار، مالدیو، موریتانی، موزامبیک، نپال، نیکاراگوئه، پالائو، رواندا، ساموآ، سیشل، سومالی، سریلانکا، تانزانیا، تیمور شرقی، توگو، تووالو، اوگاندا، زیمبابوه و…
• کشورهای با نیاز به اخذ مجوز الکترونیکی سفر (eTA): این دسته معمولاً برای کشورهایی است که ویزا لازم نیست اما پیش از سفر باید مجوز آنلاین گرفته شود (برای پاسپورت ایران کمتر رایج است، اما برای برخی مقاصد می تواند اعمال شود).

تاثیرات داشتن پاسپورت ضعیف بر زندگی روزمره افراد

داشتن یک پاسپورت ضعیف، تنها به معنای محدودیت در انتخاب مقاصد سفر نیست؛ بلکه تأثیرات عمیق و گسترده ای بر جنبه های مختلف زندگی روزمره افراد می گذارد که اغلب فراتر از تصور است. این محدودیت ها، بر روی فرصت ها، آسایش و حتی هویت فردی افراد سایه می افکند.

یکی از بارزترین تأثیرات، محدودیت های سفر برای مقاصد گردشگری، کاری یا تحصیلی است. تصور کنید فردی آرزوی تحصیل در یک دانشگاه معتبر بین المللی را دارد، اما به دلیل ضعف پاسپورتش، نمی تواند ویزای تحصیلی برای کشور مورد نظر را دریافت کند. یا تاجری که برای گسترش کسب وکار خود نیاز به سفرهای مکرر دارد، اما هر بار با چالش های طاقت فرسای اخذ ویزا مواجه می شود. این محدودیت ها نه تنها مانع از تحقق رؤیاها و اهداف می شوند، بلکه به روحیه و انگیزه افراد نیز لطمه می زنند.

چالش های اخذ ویزا خود به تنهایی یک معضل بزرگ است. هزینه های بالای درخواست ویزا، نیاز به ارائه مدارک بی شمار و اغلب دست نیافتنی، زمان طولانی انتظار برای پاسخ، و در نهایت احتمال بالای رد شدن درخواست (ریجکت ویزا)، تجربه ای تلخ و ناامیدکننده را برای افراد رقم می زند. بسیاری از مردم برای گرفتن یک ویزا، باید هزینه های زیادی را صرف ترجمه مدارک، رزرو هتل و بلیط (با وجود ریسک رد شدن ویزا)، و حتی سفر به پایتخت برای مصاحبه کنند، تنها برای اینکه در نهایت پاسخ منفی بگیرند و تمام تلاش ها و هزینه هایشان بی نتیجه بماند.

این شرایط بر فرصت های شغلی و آموزشی بین المللی نیز تأثیر مستقیم دارد. شرکت های بین المللی ممکن است از استخدام افرادی با پاسپورت های ضعیف خودداری کنند، زیرا فرآیند اخذ ویزای کاری برای آن ها پیچیده و زمان بر خواهد بود. همینطور، دانشجویان با استعداد ممکن است نتوانند به برنامه های تحصیلی برجسته در خارج از کشور دست یابند. این موضوع، به نوعی تبعیض نادیدنی منجر می شود که افراد را از پیشرفت در مسیرهای شغلی و تحصیلی دلخواهشان بازمی دارد.

حتی در مسائل مربوط به پناهندگی و مهاجرت، پاسپورت ضعیف می تواند شرایط را پیچیده تر کند. افرادی که به دلیل بحران های داخلی مجبور به ترک کشورشان هستند، با چالش های بیشتری برای ورود قانونی به کشورهای امن تر مواجه می شوند و اغلب مجبور به استفاده از مسیرهای پرخطر و غیرقانونی می گردند.

در نهایت، داشتن پاسپورت ضعیف می تواند بر اعتبار و وجهه افراد در سطح بین المللی نیز تأثیر بگذارد. در برخی موارد، حتی برداشت ناخودآگاهی در میان کارمندان مهاجرت یا حتی مردم عادی وجود دارد که افراد با پاسپورت های ضعیف، ممکن است نیت اقامت غیرقانونی داشته باشند، حتی اگر هدف آن ها صرفاً گردشگری یا بازدید از خانواده باشد. این احساس بی اعتمادی می تواند تجربه های ناخوشایندی را در سفر برای دارندگان این گذرنامه ها به همراه داشته باشد و بر حس عزت نفس و جایگاه اجتماعی آن ها نیز تأثیر بگذارد. در مجموع، محدودیت های ناشی از یک پاسپورت ضعیف، لایه های پیچیده ای از چالش ها را به زندگی افراد اضافه می کند که فراتر از سفر صرف است و بر تمام ابعاد آن اثر می گذارد.

آیا رتبه بندی پاسپورت ها در آینده تغییر خواهد کرد؟ پیش بینی و چشم انداز

رتبه بندی پاسپورت ها در جهان یک پدیده ایستا نیست، بلکه همواره در حال تغییر و تحول است. عوامل متعددی می توانند بر این رتبه بندی ها تأثیر بگذارند و جایگاه کشورها را در طول زمان دگرگون کنند. پیش بینی دقیق آینده دشوار است، اما می توان برخی روندهای کلی را متصور شد.

یکی از عوامل اصلی تغییر، توافقات دیپلماتیک جدید و بهبود روابط بین المللی است. اگر کشوری بتواند روابط خود را با سایر کشورها گسترش دهد و توافقات دوجانبه برای لغو روادید یا تسهیل صدور ویزا امضا کند، قدرت پاسپورت آن به سرعت افزایش خواهد یافت. همچنین، ثبات سیاسی و اقتصادی نیز نقش حیاتی دارد. کشوری که از بحران های داخلی عبور کرده و به سمت توسعه اقتصادی و دموکراسی گام برمی دارد، اعتماد بین المللی را جلب کرده و به تدریج شاهد افزایش قدرت پاسپورت خود خواهد بود.

در مقابل، بحران های جهانی نظیر همه گیری ها، درگیری های منطقه ای یا تغییر رژیم های سیاسی، می توانند به سرعت رتبه پاسپورت یک کشور را کاهش دهند. در گذشته نیز مشاهده شده است که چگونه شیوع بیماری ها یا وقوع جنگ ها، باعث شده تا کشورها محدودیت های سفر را برای اتباع یکدیگر افزایش دهند.

برای ضعیف ترین پاسپورت ها، چشم انداز بهبود معمولاً کندتر و پیچیده تر است، زیرا ریشه های ضعف آن ها عمیق و ساختاری است. با این حال، حتی برای این کشورها نیز، یک تغییر پایدار در سیاست، اقتصاد و امنیت داخلی می تواند به تدریج جایگاه آن ها را بهبود بخشد. از سوی دیگر، قوی ترین پاسپورت ها نیز باید برای حفظ جایگاه خود تلاش کنند، زیرا رقابت جهانی و تغییرات در اولویت های دیپلماتیک می توانند منجر به نوساناتی در رتبه بندی آن ها شود. به طور کلی، آینده قدرت پاسپورت ها در گرو پویایی های ژئوپلیتیک و تصمیمات سیاسی و اقتصادی هر کشور خواهد بود.

سوالات متداول

ضعیف ترین پاسپورت دنیا در سال 2025 به کدام کشور تعلق دارد؟

در سال 2025، ضعیف ترین پاسپورت جهان به کشور افغانستان تعلق دارد. دارندگان این پاسپورت تنها به حدود 25 مقصد بدون ویزا یا با ویزای فرودگاهی دسترسی دارند.

چرا پاسپورت افغانستان همواره در پایین ترین رده قرار دارد؟

ضعف پاسپورت افغانستان ناشی از بی ثباتی سیاسی شدید، جنگ های طولانی مدت، عدم به رسمیت شناخته شدن گسترده دولت کنونی، و بحران های انسانی و اقتصادی عمیق است که منجر به انزوای دیپلماتیک و عدم تمایل سایر کشورها برای اعطای تسهیلات ویزایی به شهروندان آن شده است.

آیا پاسپورت ایران جزو ضعیف ترین پاسپورت های جهان است؟

بله، پاسپورت ایران در سال 2025 با رتبه 95 جهانی و دسترسی به حدود 42 مقصد، در دسته پاسپورت های ضعیف تر جهان قرار می گیرد. این جایگاه به دلیل تأثیر تحریم ها و روابط دیپلماتیک خاص کشور است.

چگونه می توان قدرت پاسپورت یک کشور را افزایش داد؟

قدرت پاسپورت یک کشور با تقویت روابط دیپلماتیک، امضای توافقات لغو روادید با سایر کشورها، افزایش ثبات سیاسی و امنیت داخلی، و بهبود وضعیت اقتصادی و توسعه، قابل افزایش است.

علاوه بر شاخص هنلی، چه سازمان های دیگری پاسپورت ها را رتبه بندی می کنند؟

علاوه بر شاخص هنلی و شرکا (Henley Passport Index)، سازمان های دیگری مانند شاخص Nomad Capitalist و شاخص آرتاپاسپورت (Arton Capital’s Passport Index) نیز به رتبه بندی پاسپورت ها می پردازند که هر یک با معیارهای خاص خود عمل می کنند.

آیا جنگ و ناآرامی های داخلی بر قدرت پاسپورت تأثیر مستقیم دارد؟

بله، جنگ و ناآرامی های داخلی تأثیر مستقیمی بر قدرت پاسپورت دارد. این شرایط به بی ثباتی منجر شده، امنیت کشور را تضعیف می کند و نگرانی های امنیتی را در کشورهای دیگر ایجاد می کند، که نتیجه آن اعمال محدودیت های ویزایی سخت گیرانه تر است.

منظور از ویزای فرودگاهی چیست؟

ویزای فرودگاهی (Visa on Arrival – VOA) به این معناست که مسافر می تواند بدون نیاز به اخذ ویزا از قبل، به کشور مقصد سفر کند و پس از ورود به فرودگاه یا مرز ورودی، ویزای خود را دریافت کند. این فرآیند معمولاً ساده تر و سریع تر از اخذ ویزای سنتی است.

نتیجه گیری

رتبه بندی پاسپورت های جهانی در سال 2025، بار دیگر اهمیت آزادی سفر را به عنوان یک امتیاز حیاتی و تأثیرگذار بر زندگی افراد گوشزد می کند. در حالی که کشورهایی مانند سنگاپور و ژاپن در صدر لیست قوی ترین گذرنامه ها قرار دارند و به شهروندان خود دسترسی بی نظیری به جهان می دهند، کشورهایی نظیر افغانستان، سوریه، عراق، پاکستان و یمن همچنان در انتهای جدول جای گرفته اند. این تفاوت فاحش، تنها یک آمار نیست، بلکه نمایانگر واقعیت زندگی میلیون ها انسانی است که به دلیل شرایط سیاسی، اقتصادی و امنیتی کشورشان، با محدودیت های عمیق و ملموسی در سفر، تحصیل، کار و حتی دسترسی به خدمات بین المللی مواجه هستند. پاسپورت ایران نیز، با وجود نوسانات جزئی، در دسته پاسپورت های ضعیف تر قرار می گیرد که چالش های خاص خود را برای شهروندان به همراه دارد.

این رتبه بندی ها به ما یادآوری می کنند که قدرت یک گذرنامه، فراتر از یک سند ساده، نمادی از جایگاه بین المللی یک ملت و فرصت های پیش روی شهروندان آن است. این موضوع نشان دهنده آن است که چگونه روابط دیپلماتیک، ثبات داخلی و توسعه اقتصادی، مستقیماً بر روی کیفیت زندگی و آزادی های فردی تأثیر می گذارد. آگاهی از این شاخص ها و تلاش برای بهبود آن ها، چه در سطح ملی از طریق سیاست گذاری های هوشمندانه و چه در سطح فردی از طریق برنامه ریزی های مهاجرتی، می تواند گامی مهم در جهت گشودن درهای فرصت های بیشتر و تجربه جهانی گسترده تر باشد.