معجزه در کنترل جمعیت، ناتوانی در افزایش جمعیت!
ممنوعیت و جرم انگاری عقیم سازی قطعی زنان و مردان توقف ارائه کاندوم رایگان به معتادان و زنان آسیب دیده گران شدن تست های غربالگری و تلاش برای از بین بردن آنها و… از جمله تهدیدها و محدودیت هایی است که افراد را مجبور به بچه دار شدن می کند.
پیرمرد 78 ساله بجنوردی برای دوازدهمین بار صاحب فرزند شد. خبرنگار صدا و سیمای مرکز خراسان شمالی به بیمارستان رفت و با این پیرمرد و همسر 44 ساله اش گفت و گو کرد. این گزارش اولین نمونه از این دست نیست و آخرین هم نخواهد بود.
پدر 60 ساله مادر شدن زن 50 ساله تولد 5 قلو از مینودشتی تولد 4 قلو از شیرازی مادر 30 ساله 5 فرزند به دنیا آمد. مادری 35 ساله 4 فرزند به دنیا آورد. و نوسان زیاد و صدای بلندی از جانب خبرنگار شنیده می شود که سعی دارد موضوع را بسیار جالب جلوه دهد. در کنار این گزارش ها مصاحبه هایی با خانواده های پرمشغله و بچه های زیاد و گفته های به اصطلاح انگیزشی مجریان رادیو نیز وجود دارد. جملاتی مانند: بچه ها عصای پیری هستند تک فرزندها خواهر و برادری ندارند که به آنها کمک کند خوشا به حال پدر و مادرهایی که خانه هایشان از سروصدای بازی بچه ها گرم می شود…
هدف از انتشار چنین گزارش ها و مطالبی مشخص است: تشویق خانواده ها به بچه دار شدن! هدفی که با این روش و با چنین گزارش هایی دست یافتنی بعید و شاید غیرممکن است.
روند نزولی رشد جمعیت ایران و خطر کاهش
نرخ باروری که بر اساس سرشماری سال 1395 حدود دو فرزند به ازای هر زن بود در سال 1402 به یک فرزند رسید که تغییر و روند نزولی بی سابقه در کشور بود.
از سال 1380 تا 1394 تعداد موالید در کشور افزایش یافت اما پس از آن شیب نزولی تندتر شد و در سال 1402 نسبت به سال 1401 کاهش 1.6 درصدی داشت. در سال 1402 تعداد ولادت ها در کشور یک میلیون و 57 هزار و 958 مورد بوده است در حالی که در سال 1394 یک میلیون و 570 هزار و 219 ولادت ثبت شده است که 33 درصد بیشتر است.
اگر روند فعلی ادامه یابد طبق سناریوی حد پایین سازمان ملل متحد جمعیت ایران در سال 1430 به حدود 83 میلیون نفر در سال 1439 به حدود 77.6 میلیون نفر و در سال 1479 به حدود 42 میلیون نفر کاهش می یابد که اگر این روند بهبود و اصلاح شود. تا حدودی جمعیت ایران در سال 1430 به حدود 93 میلیون نفر می رسد اما در سال 1479 به حدود 72 میلیون نفر کاهش می یابد.
نگرانی هایی که دولت در این مورد مطرح کرده موجه است روند نزولی رشد جمعیت در کنار افزایش سالمندی و کاهش نیروهای جوان و فعال یکی از تهدیدهای جدی برای هر کشوری است و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. به این قاعده مانند برخی از کشورهای جهان به دلیل نبود نیروی کار فعال به جمعیت مهاجر و نیروی کار خارجی وابسته شده اند.
بر اساس آمار و پیش بینی ها در صورت عدم تغییر و اصلاح این روند نزولی کشور در دهه های آینده با مشکلات عدیده ای در تأمین نیروی کار و حتی امنیت کشور در نظام جهانی با چالش و معضل جدی مواجه خواهد شد. اما به نظر می رسد سیاست ها و برنامه های چند سال گذشته در معکوس کردن روند نزولی رشد جمعیت موفق نبوده است.
دلایل کاهش تمایل به بچه دار شدن
سید محمد طباطبایی – معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ایران – اردیبهشت 1402 و در آستانه هفته ملی جمعیت دو دلیل را برای بچه دار نشدن ایرانیان ذکر کرد: بر اساس آخرین نظرسنجی ملی در کشور نگرانی از دادن برای آینده کودکان و داشتن فرزندان کافی. دلیل اصلی نداشتن فرزند بیشتر بود. بخشی از این برداشت حاصل سیاست های کنترل جمعیت ما در سال های گذشته و ترویج فرهنگ «دختر یا پسر دو فرزند کافی است» و «فرزند کمتر زندگی بهتر» است.
تفکر غالب این است که مشکلات مالی و نگرانی های ناشی از آن یکی از دلایل اصلی کاهش زایمان است اما در همین شرایط می بینیم که خانواده هایی که درآمد کمتری دارند همچنان دارای فرزند یا بیشتر هستند. برعکس طبقه متوسط رو به بالا و خانواده های ثروتمند.
در این تحلیل و تفاسیر باید به این نکته توجه داشت که تعریف خانواده ها از تامین زندگی کودک نسبت به گذشته بسیار متفاوت است. اگر تا 2 دهه پیش مدرسه و تحصیل در کنار تامین نیازها و مایحتاج اولیه برای والدین مهم بود اکنون انواع امکانات رفاهی تفریحی و آموزشی غیررسمی نیز برای آنها مهم است و تعریف نیازهای کودک تغییر کرده است. از سوی دیگر همان طور که طباطبایی گفت سیاست های کنترل جمعیت در دهه های گذشته بر ذهنیت مردم و دیدگاه آن ها نسبت به خانواده و تربیت فرزند تأثیر داشته است.
نکته مهمی که در این گونه تحلیل ها مغفول مانده و مورد توجه قرار نگرفته است دلیل موفقیت ایران در کنترل جمعیت و شیوه موثر اجرای این سیاست هاست. در حالی که این بار دولت ها و کل حکومت با سیاست و هدف گذاری جدید هیچ موفقیتی به دست نیاورده است.
معجزه ایرانی: موفق ترین برنامه کنترل جمعیت در تاریخ!
این عنوان مقاله ای است که در وب سایت پروژه جمعیت در سال 2019 منتشر شده و به بررسی موفقیت ایران در کنترل جمعیت و شکست آن در برنامه افزایش جمعیت می پردازد.
سرشماری های قبل و بعد از انقلاب رشد چشمگیر 3 درصدی جمعیت ایران را نشان می دهد و برنامه های کنترل جمعیت که قبل از انقلاب آغاز شده بود در دو مرحله اول موفقیت آمیز نبود اما برنامه سوم که در سال 67 راه اندازی شد موفقیت غیرمنتظره ای داشت. کمیاب و شاید در دنیا بی نظیر باشد. این برنامه که تا اواخر دهه هشتاد ادامه داشت برنامه ای جامع بود و با آموزش های گسترده و سیاست های تشویقی توسعه یافت و به نتیجه رسید.
برخی از مهم ترین روش ها و راهکارها به شرح زیر بود:
– برنامه های آموزشی از طریق مدارس دانشگاه ها و رسانه های گروهی
– افزایش دسترسی به داروهای ضد بارداری رایگان
– آموزش انواع روش های تنظیم خانواده با کیفیت بالا
– مشاوره خانواده ها و زوج ها در مورد روش های کنترل باروری
– دسترسی آسان و رایگان به خدمات و آموزش مراکز بهداشتی
– جلب حمایت علما و بزرگان دینی برای تشویق مردم
برای کمک به سلامت مادر و کودک و بی احترامی کردن به گفتگو در مورد بارداری باروری مشکلات زناشویی وضعیت زنان باردار و غیره. یکی از راه هایی بود که باعث شد خانواده ها به این طرح بپیوندند. مشارکت و همراهی آقایان در این برنامه ها یکی از عوامل مهم موفقیت آن بود که از این طریق ایجاد شد.
بیش از 70 درصد زنان متاهل از روش های پیشگیری از بارداری استفاده می کردند و تفاوت چندانی بین زنان شهری و روستایی وجود نداشت تا جایی که خانواده های ایرانی جزو بالاترین مصرف کنندگان وسایل پیشگیری از بارداری در کشورهای در حال توسعه بودند.
موفقیت برنامه آنقدر سریع و غیرقابل پیش بینی بود که نتایج به دست آمده حتی از اهداف تعیین شده نیز فراتر رفت. در حالی که هدف برنامه های کنترل جمعیت قبل از انقلاب کاهش نرخ باروری از بیش از 6 تولد در هر بود زن تا 4 تولد در سال 1390 این میزان در سال 1379 با اجرای برنامه پس از انقلاب به 2 فرزند رسید که نصف مقدار تعیین شده است. هدف
اما این بار و در سال های گذشته برنامه افزایش جمعیت برنامه ریزی ها روش ها و راهکارها کاملا ناموفق بوده و دولت هنوز نتوانسته در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی ها برای خانواده ها و زنان و مردان ایرانی تاثیر بگذارد.
تهدید و تنبیه بی نتیجه زوج ها بچه دار نمی شوند
طرح جامع کیفیت جمعیت و خانواده با هدف افزایش باروری به حداقل 2.5 فرزند در سال در تاریخ 1392/03/28 توسط نمایندگان تهیه و ابلاغ شد. زن با 50 ماده اما با توجه به محدودیت های بودجه در سال 1393 و در فولکتینگ دهم تصویب شد.
بر اساس این لایحه عقیم سازی داوطلبانه غیرقانونی اعلام شد و دسترسی زنان به اطلاعات پیشگیری از بارداری محدود و مسدود شد. در حالی که سیاست های تشویقی برنامه های آموزشی و توجه ویژه به سلامت زنان و کودکان از مهم ترین و مهم ترین راهکارهای تحقق برنامه کنترل جمعیت بود اما هیچ یک از آنها در دستور کار برنامه افزایش جمعیت قرار نگرفت و سیاست های تنبیهی و تهدیدآمیز بود. و حتی نادیده گرفته می شود تا سلامت مادر و کودک به دنبال آن سلامت خانواده و جامعه و امنیت روانی به دست آید.
– ممنوعیت و جرم انگاری عقیم سازی قطعی زنان و مردان
– محرومیت زنان از دریافت روش های پیشگیری از بارداری در مراکز بهداشتی درمانی
– توقف عرضه کاندوم رایگان به معتادان و زنان آسیب دیده
– افزایش هزینه آزمایشات غربالگری و تلاش برای رفع آنها
– اطلاع رسانی و اطلاع رسانی به زنان در مورد پیشگیری از بارداری را متوقف کنید
– افزایش محدودیت ها برای سقط جنین قانونی و دارویی
سیاستمداران به درستی نگران کاهش جمعیت هستند و این بار حتی سلامت جمعیت آینده را نادیده می گیرند تا جایی که فرزندآوری در سنین بالا را تشویق و تشویق می کنند. روشی خطرناک برای مادر و کودک که احتمال تولد کودکان با انواع بیماری های مادرزادی را افزایش می دهد و هزینه های زیادی را برای خانواده و سیستم درمانی کشور به همراه دارد.
شعارهای «فرزند بیشتر زندگی شادتر» و «با یک گل بهار نمی شود» با «فرزند کمتر زندگی بهتر» و «دختر یا پسر دو بچه کافی است» در بیلبوردهای شهر جایگزین شد. رسانه ملی که روزگاری از روش های هوشمندانه و جذاب برای تاثیرگذاری بر مخاطبان استفاده می کرد حالا با برنامه ها و گزارش های محتوایی و غیر کارشناسی مانند خبر تولد دوازدهمین فرزند 78 ساله می خواهد جوانان را به بچه دار شدن تشویق کند. – پیر – پیرمرد.
از طرفی به جای برنامه های آموزشی منسجم توجه به سلامت جامعه و جمعیت آینده استفاده از مشوق های مؤثر و روش های مؤثر تشویقی به سراغ انواع روش های تنبیهی و تهدیدآمیز رفتند و البته این کار را هم کردند. به نتیجه نرسیدن در حالی که سایر کشورها با روش های موثر و صحیح به این نتیجه رسیده اند که ایران نیز می تواند از آنها استفاده کند و به نتیجه برسد.
حمایت مالی از مادر و فرزند به جای تهدید و ممنوعیت
سهام دولت برای نوزادان ثبت نام خودرو بدون انتظار مادران بالای 3 فرزند کمک هزینه مسکن مادران بالای 3 فرزند پرداخت یک میلیون تومان برای هر فرزند! این حامیان هستند که باید خانواده ها را به بچه دار شدن تشویق کنند!
رشد جمعیت در صورتی می تواند برای کشور مفید باشد که نوزادان سالم به دنیا بیایند و از تربیت و آموزش صحیح بهره مند شوند. در حالی که با روش فعلی و اصرار بر بچه دار شدن به هر قیمتی و در هر سنی خانواده های کم درآمد معمولا فرزندان بیشتری دارند. آموزش بچه ها نمی آید.
در حالی که بسیاری از خانواده ها به درستی مشکلات مالی را یکی از دغدغه های همیشگی خود اعلام می کنند. از سوی دیگر سلامت مادر و کودک و هزینه های بارداری زایمان و نگهداری از کودک در سه سال اول زندگی بار مالی و روانی غیرقابل انکاری بر دوش والدین دارد. در این شرایط برخی از زنان نگران فرصت های شغلی خود هستند که به دلیل مرخصی زایمان از دست می رود و مردان قادر به گرفتن مرخصی زایمان و حمایت از همسر خود نیستند.
پرداخت حقوقی معادل حقوق پایه وزارت کار به مادر می تواند یک روش تشویقی موثر و صحیح برای افزایش تعداد فرزندان باشد. تخصیص کارت الکترونیکی برای خریدهای مورد نیاز کودک پوشش بیمه ای مادر و کودک از دوران بارداری همراهی مشاوران و درمانگران برای افزایش دانش و آگاهی مادر مجموعه ای از حمایت هایی است که در کشورهای دیگر نیز مورد استفاده قرار گرفته است. پربار
با این روش خانواده ها دغدغه مالی نخواهند داشت و مادران می توانند با خیالی آسوده در کنار فرزندان خود بمانند و وقت خود را صرف تربیت کودک کنند. با این روش خانواده ها به ویژه مادران نگران سلامت خانواده نیستند و تامین سلامت جسمی و روحی فرزندان نیز به سلامت جامعه کمک می کند.
حمایت از خانواده رسیدگی به مخارج کودک قبل از تولد تا سن 7 سالگی پرداخت دستمزد مستقیم به مادر پرداخت کمک هزینه به خانواده تا سنین نوجوانی یا جوانی از دیگر روش هایی است که در برخی از کشورها اجرا شده است. موفق بوده است.
البته چنین برنامه هایی می تواند در هماهنگی با سایر سیاست ها که موجب افزایش سطح امید و امنیت روانی در جامعه می شود موثر باشد.
منبع: فراز