فرودگاه بین المللی پیام کرج | راهنمای جامع و کاربردی
فرودگاه بین المللی پیام کرج
فرودگاه بین المللی پیام کرج، بیش از یک نقطه برای فرود و برخاست هواپیماهاست؛ این مجموعه یک کانون چندوجهی است که استان البرز را به قلب اقتصاد و فناوری کشور پیوند می دهد. با موقعیتی استراتژیک در نزدیکی پایتخت و در میان منطقه ای صنعتی، فرودگاه پیام به عنوان یک مرکز هوایی، اقتصادی و فناوری اطلاعاتی، نقش محوری در توسعه کشور ایفا می کند.
تاریخچه و سیر تحول فرودگاه پیام
داستان فرودگاه بین المللی پیام در سال ۱۳۷۱، با تلاش های مهندس حسین شهاب الدین، معاون وقت وزارت پست و تلگراف و تلفن، آغاز شد. ایده ای که با هدف تسهیل خدمات پستی و مخابراتی شکل گرفت و پس از دریافت مجوز احداث فرودگاه از سازمان هواپیمایی کشوری در همان سال، گام های اجرایی آن برداشته شد. این مجموعه سرانجام در سال ۱۳۷۶ به صورت رسمی و تحت عنوان شرکت سهامی خاص خدمات هوایی پست و مخابرات (پیام) فعالیت خود را آغاز کرد.
با گذشت زمان و با درک پتانسیل های این منطقه، نقطه عطفی دیگر در تاریخ پیام رقم خورد. در سال ۱۳۸۰، به استناد مصوبه هیئت محترم وزیران، منطقه ویژه اقتصادی پیام در مساحتی بالغ بر ۳۶۰۰ هکتار از اراضی وسیع ۱۰ هزار هکتاری فرودگاه، تأسیس شد. هدف از راه اندازی این منطقه، فراتر از حمل و نقل هوایی کالا و پست بود و به سمت ارائه خدمات به بخش های متنوع اقتصادی، با اولویت واحدهای فناور، صنایع پیشرفته، شرکت های دانش بنیان، و حوزه های الکترونیک و فاوا، گام برداشت.
پیام، در مسیری رو به رشد و توسعه، فعالیت های خود را گسترش داد. در سال ۱۳۹۸، با تصویب هیئت دولت و تأیید سازمان هواپیمایی کشوری، بخش فرودگاهی پیام توانست علاوه بر حمل و نقل بار، به فعالیت های آموزشی و مسافری نیز ورود کند و افق های جدیدی را برای خود بگشاید. در حال حاضر، سکان هدایت این مجموعه گسترده، در دست مهندس اکبر قنبرپور، مدیرعامل محترم منطقه ویژه اقتصادی و فرودگاه بین المللی پیام، قرار دارد.
موقعیت جغرافیایی و راه های دسترسی
فرودگاه بین المللی پیام، با موقعیتی استراتژیک و بی نظیر، در جنوب غربی شهر کرج، در منطقه مهرشهر استان البرز واقع شده است. این مجموعه تنها ۳۵ کیلومتر با شهر تهران فاصله دارد که آن را به یکی از نزدیک ترین فرودگاه های بین المللی به پایتخت تبدیل می کند. این نزدیکی، مزیت بزرگی برای دسترسی آسان مسافران، شرکت های باری و سرمایه گذاران فراهم می آورد.
دسترسی به فرودگاه پیام از طریق چندین مسیر اصلی و مهم امکان پذیر است که ترافیک روان و سریع را تضمین می کند. این مسیرها عبارتند از:
- آزادراه شهید سلیمانی (آزادراه شمالی کرج)
- یادگار امام
- فتح (جاده قدیم کرج)
- لشکری (جاده مخصوص کرج)
موقعیت ممتاز فرودگاه پیام نه تنها به دلیل نزدیکی به تهران، بلکه به خاطر قرار گرفتن در قلب صنعتی استان البرز نیز برجسته است. این مزیت جغرافیایی، فرودگاه را به یک گره حیاتی در شبکه حمل و نقل کشور تبدیل کرده و پتانسیل های عظیمی برای توسعه اقتصادی و لجستیکی منطقه ایجاد نموده است. دسترسی آسان به شریان های اصلی ارتباطی، نقش این فرودگاه را به عنوان یک مرکز ترانزیت کالا و مسافر پررنگ تر می سازد.
ویژگی های فنی و امکانات فرودگاهی پیشرفته
فرودگاه بین المللی پیام کرج، فراتر از یک فضای وسیع، مجموعه ای از امکانات فنی و تجهیزات پیشرفته هوانوردی را در خود جای داده که آن را قادر می سازد تا خدمات متنوع و با کیفیتی را ارائه دهد. این فرودگاه به عنوان یک مرز هوایی فعال، به صورت ۲۴ ساعته در حال فعالیت است و ایمنی و کارایی عملیات پروازی را تضمین می کند.
اطلاعات پایه
فرودگاه پیام دارای کدهای بین المللی شناسایی یاتا (PYK) و ایکائو (OIIP) است که استاندارد بین المللی را برای آن به ارمغان می آورد. این فرودگاه در ارتفاع ۴۱۷۰ فوت (معادل ۱۲۷۱ متر) از سطح دریا قرار گرفته است. این ویژگی ها، به همراه فعالیت شبانه روزی، فرودگاه پیام را به یک نقطه کلیدی در شبکه هوایی کشور تبدیل کرده است.
باند پرواز و سطوح عملیاتی
قلب هر فرودگاه، باند پرواز آن است. باند فرودگاه پیام با طولی معادل ۴۰۰۰ متر و عرض ۶۰ متر، به گونه ای طراحی شده است که قابلیت پذیرش انواع هواپیماهای پهن پیکر نظیر بوئینگ ۷۴۷ را داراست. عدد PCN 75 نیز گواهی بر مقاومت و استحکام بالای این باند است. در سال ۱۳۹۶، عملیات بهسازی و روکش آسفالتی جدید بر روی باند انجام شد تا ایمنی و کارایی آن به بالاترین حد ممکن برسد. سیستم روشنایی باند (Lighting) نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و با توجه به توسعه پروازهای مسافری، برنامه های توسعه ای برای خرید و نصب سیستم جدید روشنایی باند و اپروچ در دستور کار قرار گرفته است. مساحت اپرون (پارکینگ هواپیما) ۱۲۸ هزار متر مربع با ۹ استند، فضای کافی برای عملیات زمینی هواپیماهای بزرگ را فراهم می آورد.
تجهیزات ناوبری و ارتباطی
تجهیزات ناوبری، چشم و گوش فرودگاه در هدایت پروازها هستند. فرودگاه پیام مجهز به دستگاه های کمک ناوبری عملیاتی نظیر VOR/DME و NDB است که اطلاعات حیاتی برای ناوبری دقیق هواپیماها را فراهم می آورند. علاوه بر این، سیستم ILS/DME که پس از نصب، غیرعملیاتی شده بود، بازسازی گردیده و پس از انجام وارسی پروازی (Flight Check) مجدداً به بهره برداری کامل می رسد. سیستم های ضبط مکالمات، سوییچینگ، رادیویی و سایر تجهیزات ارتباطی نیز به صورت پیشرفته و عملیاتی در این فرودگاه فعالیت دارند تا هماهنگی کامل بین برج مراقبت و پروازها برقرار باشد.
برج مراقبت پرواز
برج مراقبت پرواز فرودگاه پیام، یکی از پرترافیک ترین مراکز کنترل ترافیک هوایی در ایران به شمار می رود. این برج روزانه به حدود ۲۵۰ پرواز، خدمات مراقبت پرواز و سایر خدمات هوانوردی را ارائه می دهد. این حجم بالای ترافیک نشان دهنده اهمیت عملیاتی این فرودگاه است. علاوه بر پوشش دهی پروازهای فرودگاه پیام، این برج پروازهای فرودگاه هلیکوپتری کردان و فرودگاه نیروی انتظامی را نیز تحت پوشش خود دارد که وسعت و پیچیدگی عملیات آن را دوچندان می کند. خدمات Flight Plan نیز به همین نسبت توسط واحد شبکه پیام های هوانوردی ارائه می گردد.
ایمنی و آتش نشانی
ایمنی در هوانوردی از اهمیت حیاتی برخوردار است و فرودگاه پیام در این زمینه نیز از استانداردهای بالایی برخوردار است. این فرودگاه از نظر رده بندی ایمنی آتش نشانی (CAT)، در رده ۷ قرار دارد که نشان دهنده توانایی بالای آن در مقابله با حوادث احتمالی است. با داشتن ۶ دستگاه کفساز، آمبولانس، فالومی و سایر تجهیزات عملیاتی، واحد ایمنی و آتش نشانی فرودگاه آماده پاسخگویی سریع و مؤثر به هر موقعیتی است. یکی از مهم ترین مزیت های ایمنی فرودگاه پیام، عدم وجود موانع طبیعی و دست ساز در اطراف آن است که این فرودگاه را به یکی از امن ترین فرودگاه های کشور از نظر عملیاتی تبدیل کرده است.
فرودگاه بین المللی پیام، به دلیل موقعیت جغرافیایی و عدم وجود موانع طبیعی یا دست ساز در اطراف خود، به عنوان یکی از امن ترین فرودگاه های کشور در حوزه عملیات پروازی شناخته می شود.
خدمات متنوع و پتانسیل های فرودگاه بین المللی پیام
فرودگاه بین المللی پیام فراتر از یک زیرساخت صرف، به مرکزی برای ارائه طیف وسیعی از خدمات تبدیل شده است که پتانسیل های گسترده ای برای توسعه دارد. این خدمات، از جابجایی مسافر و بار گرفته تا آموزش های تخصصی هوانوردی و تعمیر و نگهداری هواپیما را در بر می گیرد.
خدمات مسافری
اگرچه تمرکز اولیه فرودگاه پیام بر حمل و نقل باری و پستی بود، اما با گذر زمان و تغییر نیازها، خدمات مسافری نیز به حوزه فعالیت های آن اضافه شد. در گذشته، این فرودگاه پروازهایی به مقاصد پرتقاضایی مانند مشهد، کرمانشاه، اهواز و یزد داشته است. در حال حاضر (سال ۱۴۰۳)، این پروازها به صورت موقت متوقف شده اند، اما برنامه های گسترده ای برای برقراری مجدد آن ها در آینده نزدیک وجود دارد. هدف، نه تنها از سرگیری پروازهای قبلی، بلکه افزودن مقاصد جدیدی همچون شیراز، تبریز، رشت، سنندج، ساری، کیش و قشم به برنامه پروازها است تا پوشش وسیع تری از نیازهای مسافران را برآورده سازد. ترمینال مسافری فرودگاه پیام با مساحتی حدود ۶۰۰۰ متر مربع، به صورت دو منظوره (داخلی/خارجی) طراحی شده است و ظرفیت پذیرش سالیانه ۱ تا ۱.۵ میلیون مسافر را دارا می باشد. این ترمینال با توجه به مطالعات طرح جامع، قابلیت توسعه آتی را نیز دارد.
خدمات حمل و نقل باری و پستی (کارگو)
نقش اصلی و تاریخی فرودگاه پیام، در حمل و نقل هوایی کالا و پست نهفته است. این فرودگاه به عنوان یکی از مهم ترین مراکز کارگو در کشور شناخته می شود. مساحت وسیع اپرون (پارکینگ هواپیما) که بالغ بر ۱۲۸ هزار متر مربع با ۹ استند است، فضای کافی برای عملیات تخلیه و بارگیری همزمان چندین هواپیمای باری را فراهم می کند. فرودگاه پیام مجهز به کلیه تجهیزات هندلینگ و کارگو است که به آن امکان می دهد تا به هواپیماهای بزرگ تا رده بوئینگ ۷۴۷ نیز سرویس دهی کند. این خدمات شامل تخلیه و بارگیری، Push Back، GPU (واحد توان زمینی)، Air Starter و سایر خدمات حیاتی زمینی برای هواپیماهای باری می شود که فرآیند حمل و نقل کالا را تسهیل می بخشد.
خدمات آموزش هوانوردی
فرودگاه پیام به یک قطب مهم در زمینه آموزش هوانوردی در کشور تبدیل شده است. در حال حاضر، ۸ شرکت آموزش خلبانی معتبر با ۴۷ فروند هواپیمای آموزشی (از نوع ultra light و light) در این فرودگاه مستقر هستند. این آکادمی ها، از جمله آکادمی های معراج، هما، آرتا کیش، پارسیس و بوتیا ماهان، دوره های متنوعی نظیر آموزش خلبانی شخصی (PPL)، خلبانی تجاری (CPL)، مهمانداری و دیسپچری را ارائه می دهند و گواهینامه های معتبر را به فارغ التحصیلان اعطا می کنند. علاوه بر این، دانشگاه صنعت هوانوردی ایرانیان، به عنوان تنها دانشکده جامع صنعت علم و هوانوردی ایران، در این منطقه مستقر است که به تربیت دانشجو و متخصصین مورد نیاز صنعت هوانوردی می پردازد و نیروی انسانی متخصص آینده این حوزه را تأمین می کند.
خدمات تعمیر و نگهداری هواپیما (MRO)
خدمات MRO (Maintenance, Repair, and Overhaul) یا تعمیر و نگهداری هواپیما، بخش حیاتی دیگری از فعالیت های فرودگاه پیام است. در حال حاضر، دو شرکت فعال در این زمینه در فرودگاه مستقر هستند. با توجه به چشم انداز توسعه فرودگاه پیام به سمت مسافربری و نزدیکی آن به فرودگاه های مهرآباد و امام خمینی (ره)، نیاز به فعالیت های MRO به شدت احساس می شود. این نزدیکی موقعیتی بی نظیر برای تبدیل شدن پیام به یک مرکز اصلی MRO در منطقه فراهم می آورد. در طرح جامع فرودگاه پیام، فضای اختصاصی برای MRO در ضلع جنوبی باند در نظر گرفته شده است تا شرکت های متقاضی بتوانند در آنجا استقرار یابند. همچنین، در کنار فضاهای MRO، پارکینگ هایی برای هواپیماهای نیازمند تعمیر نیز پیش بینی شده که از دیگر مولفه های مهم طرح جامع به شمار می رود.
سوختگیری هواپیمایی
فرودگاه بین المللی پیام یکی از معدود فرودگاه های کشور است که مرکز سوختگیری آن به صورت مستقیم تحت مدیریت خود فرودگاه اداره می شود. این ویژگی، امکان کنترل کامل بر فرآیند سوخت رسانی و تضمین کیفیت و سرعت آن را فراهم می آورد. مرکز سوختگیری فرودگاه پیام دارای مخازنی با ظرفیت ۵۴۰ هزار لیتر است. همچنین، با دو واحد سوخت رسان ۳۴۰۰۰ لیتری و دو دستگاه تانکر حمل سوخت ۱۹۰۰۰ لیتری، این مرکز آماده ارائه سوخت به هر نوع هواپیما است و خدمات سوخت رسانی را به صورت بهینه و بدون وقفه ارائه می دهد.
منطقه ویژه اقتصادی پیام: دروازه ورود به دنیای فناوری و ارتباطات
منطقه ویژه اقتصادی پیام، فراتر از یک قطب هوانوردی، به عنوان یک دروازه ورود به دنیای نوین فناوری و ارتباطات شناخته می شود. این منطقه با وسعتی بالغ بر ۳۶۰۰ هکتار از اراضی ۱۰ هزار هکتاری فرودگاه پیام، به طور خاص با هدف ارائه خدمات به بخش های مختلف اقتصادی، با اولویت واحدهای فناور، صنایع پیشرفته، شرکت های دانش بنیان، الکترونیک و فاوا (فناوری اطلاعات و ارتباطات) راه اندازی شده است. این رویکرد، پیام را به مرکزی برای جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی در حوزه های دانش محور تبدیل کرده است.
شهر بین المللی ارتباطات و فناوری اطلاعات (ICT City)
پیام در مسیر تبدیل شدن به یک منطقه آزاد تخصصی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) گام برمی دارد. این تحول، با هدف جذب شرکت های بزرگ داخلی و شرکت های فناورانه خارجی صورت می گیرد. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات حمایت های ویژه ای برای حضور این شرکت ها در منطقه پیام در نظر گرفته است که شامل تخصیص زمین، سوله و دفتر کار می شود. این حمایت ها، فرصتی بی نظیر برای شرکت ها فراهم می آورد تا در محیطی مساعد به تولید و مونتاژ محصولات IT، الکترونیکی و دانش بنیان بپردازند.
در قلب این منطقه، کریدور بزرگ ملی فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در حال شکل گیری است. این کریدور، یکی از بزرگترین پروژه های شهر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران به شمار می رود. وجود کریدورهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در جهان، یک ضرورت غیرقابل انکار است و سهم قابل توجهی از اقتصاد IT دنیا را به خود اختصاص می دهند.
شهرک های فناوری نظیر منطقه ویژه فرودگاهی پیام، که به عنوان شهر صنعتی ارتباطات و فناوری اطلاعات شناخته می شود، با هدف جذب سرمایه گذاران خارجی و داخلی دانش بنیان، در حال تبدیل شدن به یکی از بزرگترین شهرهای ارتباطات و فناوری اطلاعات و Media City منطقه است. هدف نهایی این پروژه، جذب مشارکت شرکت های بزرگ فناوری اطلاعات جهان، تولید و انتقال دانش فاوا در داخل کشور، و میزبانی از عمده سرویس های آینده نگر فناوری اطلاعات کشور است. این طرح، یکی از برنامه های بلندمدت و استراتژیک دولت ایران در منطقه ویژه پیام و در مساحتی حدود ۵۰۰ هکتار است که آینده ای درخشان را برای این منطقه نوید می دهد.
طرح جامع توسعه فرودگاه و منطقه ویژه اقتصادی پیام (چشم انداز ۲۰ ساله)
آینده فرودگاه بین المللی پیام، در یک طرح جامع و بلندمدت ۲۰ ساله ترسیم شده است. این طرح، حاصل مطالعات امکان سنجی دقیق است که بر اساس ظرفیت اعزام و پذیرش مسافر استان های البرز و قزوین و با توجه به میزان جمعیت این استان ها بر اساس آمار سال ۱۳۹۵ صورت گرفته است. هدف، پیش بینی نیازهای آتی فرودگاه به عنوان یک فرودگاه بین المللی فعال در حوزه بار هوایی، آموزشی و مسافری است.
از ویژگی های مهم این طرح جامع می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
تفکیک مسیرهای دسترسی و ترمینال ها: در این طرح، جدایی مسیرهای دسترسی و ترمینال های مسافری و خدمات حوزه مسافری در شمال باند فعلی و باند دوم طراحی شده، پیش بینی شده است. در مقابل، محل استقرار مدارس خلبانی و فعالیت های کارگو در جنوب باند فعلی، با دسترسی های مجزا طراحی گردیده تا از تداخل ترافیکی و عملیاتی جلوگیری شود.
-
فعالیت های جدید و متنوع: مطالعات طرح جامع، تنها به توسعه فرودگاه بسنده نکرده و فعالیت های جدیدی را نیز در نظر گرفته است. این فعالیت ها شامل توسعه بندر خشک، شهر لجستیک، شهر فرودگاهی با امکانات لازم در حوزه گردشگری هوایی، و شهر سلامت می شود. این گسترش فعالیت ها، پیام را به یک منطقه چندمنظوره با ظرفیت های عظیم برای توسعه اقتصادی و گردشگری تبدیل خواهد کرد.
در راستای برنامه ریزی برای برقراری پروازهای مسافری، یک ترمینال ۶ هزار متری دو منظوره (برای پوشش پروازهای داخلی و خارجی) در نظر گرفته شده است. این ترمینال سالیانه توانایی پذیرایی از یک تا یک و نیم میلیون مسافر را دارا می باشد و بر اساس مطالعات طرح جامع، در آینده قابلیت توسعه بیشتری نیز خواهد داشت.
طرح جامع فرودگاه پیام، با چشم اندازی ۲۰ ساله، نه تنها توسعه ظرفیت های پروازی را هدف قرار داده، بلکه به سمت ایجاد یک شهر فرودگاهی جامع با کاربری های متنوع اقتصادی، آموزشی و گردشگری گام برمی دارد.
نتیجه گیری
فرودگاه بین المللی پیام کرج، بی تردید یکی از سرمایه های ملی با نقشی حیاتی و چندوجهی در کشور محسوب می شود. از یک سو، به عنوان یک مرکز فعال در حوزه حمل و نقل هوایی کالا و پست، شریان حیاتی اقتصاد را پشتیبانی می کند. از سوی دیگر، با توسعه فعالیت های آموزشی و مسافری، به نیازهای رو به رشد جامعه پاسخ می دهد و به تسهیل سفرهای هوایی و تربیت متخصصان آینده صنعت هوانوردی کمک می کند.
اما اهمیت پیام، تنها به بخش فرودگاهی آن محدود نمی شود. منطقه ویژه اقتصادی پیام، با تمرکز بر حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و تبدیل شدن به یک قطب دانش بنیان، دروازه ای به سوی آینده اقتصاد دیجیتال کشور گشوده است. این منطقه با جذب شرکت های فناور و ایجاد کریدورهای بزرگ ملی، نه تنها به تولید و انتقال دانش کمک می کند، بلکه زمینه را برای توسعه نوآوری و ایجاد فرصت های شغلی فراهم می آورد.
با چشم اندازی روشن برای آینده و طرح جامع توسعه ۲۰ ساله، فرودگاه و منطقه ویژه اقتصادی پیام، در مسیر تبدیل شدن به یک قطب منطقه ای در حوزه های هوانوردی، اقتصادی و فناورانه گام برمی دارد. این مجموعه، با پتانسیل های بی شمار خود، سهم قابل توجهی در پیشرفت و توسعه پایدار کشور خواهد داشت و به عنوان نمادی از توانمندی ها و بلندپروازی های ایران در عرصه بین المللی خواهد درخشید.