سینمای ایران؛ کفگیری که به ته دیگ خورده است

به گزارش یومیر الف نوشت: سینمای ایران در سال های اخیر پوست انداخته است اما مشخص نیست این ریختن باعث پیشرفت سینمای ایران شده است. با نگاهی به فهرست نزدیک به 50 فیلمساز متقاضی حضور در چهل و سومین جشنواره فیلم فجر اولین چیزی که به ذهن خطور می کند جای خالی فیلمسازان پیشکسوتی است که حضور و آثارشان از نظر اعتبار جشنواره همیشه تضمین شده است. سال در میان کمدی های بیهوده ای که این روزها نبض بازار را در دست گرفته این تنها اثری است که کارگردانی کهنه کار جلوی دوربین رفته است. کارگردانی که متعلق به نسل موج نو سینمای ایران است. نسلی که پایه گذار اولین حرکت مترقی و انقلابی سینمای ایران بود. داریوش مهرجویی در میان چهره های شاخص این جریان سینمادوستان را با مرگ هولناک و غم انگیز خود در بهت فرو برد. ناصر تقوایی سال هاست که فرصت ایستادن پشت دوربین را ندارد. علی حاتمی که سال ها نقاب خاک بر سر داشت و بهرام بیضایی چند سالی است که به تبعید رفته اند. بنابراین تنها مسعود کیمیایی پرچم این نسل را بالا نگه داشته است.

در میان فیلمسازان متقاضی حضور در جشنواره در حال حاضر سه نام وجود دارد: ابراهیم حاتمی کیا فریدون جیرانی و رسول صدر عاملی که از چهره های نسبتا پیشکسوتی هستند که کار خود را از اواسط دهه شصت آغاز کردند. هر چند هستند کسانی که در دهه های بعد کار خود را به عنوان فیلمساز باتجربه آغاز کرده اند. مثل حمید نعمت الله یا کاظم راست گفتار و… اما آنچه در میان آنها به چشم می خورد حضور فیلمسازان جوانی است که در یکی دو دهه اخیر کار خود را آغاز کرده اند. فیلمسازانی که اکنون بدنه غالب سینمای ایران هستند آینده این سینما هستند.

سینمای ایران دوره های پرفراز و نشیب مختلفی داشته است اما هر کدام از این دوره ها به دلیل شرایط اجتماعی و فرهنگی نتایجی داشته است. سینمای خانواده دهه شصت سینمای دفاع مقدس اواخر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد سینمای اجتماعی دهه هشتاد و… از دستاوردهای فیلمسازان در این سال هاست. شاید تنها موجی از فیلم های جشنواره ای باشد که برای دوره ای نسبتاً قابل توجهی به عنوان یک روند محبوب ظاهر شد. حرکتی که هم تولید آسانی داشت و هم هزینه کم و خیلی ها آن را در جشنواره های کوچک و بزرگ آن سوی آب می خواستند. اما سوالی که در اینجا به ذهن خطور می کند این است که دستاورد فیلمسازان نسل امروز چیست؟ نسلی که اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم از امکانات نسبتاً بهتری نسبت به نسل های قبلی برخوردارند و به دلیل رشد ابزارهای ارتباط جمعی اکثر آنها به منابع مهم تاریخ سینما دسترسی دارند و با سینمای امروز آشنا هستند. . اما با توجه به چنین شرایطی که سطح توقعات از آنها را بالا برده آیا توانسته اند انتظارات را برآورده کنند و منشأ تحول و تحولی جدی در سینمای ایران باشند؟

متأسفانه پاسخ به این سوال چندان قانع کننده نیست. دستاوردهای این نسل به جای اینکه به سمت یک روند جدی سوق پیدا کند تنها بر روی ستارگانی متمرکز شده است که برای مدت کوتاهی درخشیده اند و سپس اگر ساکت نباشند ناپدید شده اند. در دو دهه گذشته فیلمسازان مطرح ایرانی کم نبوده اند. برخی از آنها مانند اصغر فرهادی که برنده بزرگترین جوایز جشنواره های بین المللی خارج از ایران شده اند. اما باز هم منشا یک حرکت جدی در سینما نبودند. فیلمسازانی مانند سعید رئوستی هومان سیدی و… هم بوده اند که قبل از بازتاب آثار فردی ساخته اند اما هیچکدام روند ساز نبوده اند. شاید سینمای ایران در شرایطی قرار دارد که داشتن چنین انتظاری غیرممکن به نظر می رسد. شاید ویژگی کثرت گرایی دوران پست مدرن باعث شده است که کنار هم قرار گرفتن این فیلمساز جوان و خوش ذوقی که در سینمای ایران ظاهر شده شکلی جامع پیدا نکند.

شاید به همین دلیل است که اگر چند دهه دیگر این سال های سینمای ایران را به یاد بیاوریم خواسته یا ناخواسته به یاد فیلم های کمدی کم کیفیتی که جریان غالب سینمای ایران به حساب می آیند با رویکرد گیشه می افتیم. و جذب مخاطب بدون خاستگاه فکری یا اجتماعی می توان برای آن در نظر گرفت. به همین دلیل حتی نمی توان آن را در حد حرکت های دهه های قبل به سمت خانواده جنگ و … ارزیابی کرد. سینما این اتفاق می افتد؟ امیدواریم بیشتر از این دوام نیاورد!

* بازنشر مطالب سایر رسانه ها در یومیر به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع مخاطبان است.

انتهای پیام