زندگی خصوصی احمدشاه قاجار؛ روایتی از یک شاه جوان در روزگار پرآشوب / درس هایی که معلم روس به آخرین شاه قاجار داد

به گفته یومیر فوری نیوز نوشت: دیدگاه های او اغلب متفاوت و حتی برعکس است. برخی او را نمادی از آزادی و قانون اساسی می دانند در حالی که برخی دیگر از او به عنوان یک ضعف متوسط ​​و حتی خائن یاد می کنند. با این حال حقیقت زندگی خصوصی و دولت احمد شاه بسیار پیچیده تر و انسانی تر از این ارزیابی های ساده است.

چشم انداز هواداران و مخالفان درباره احمد شاه

بر خلاف تبلیغات منفی و نانوایی که در زمان سلطنت احمد شاه گسترده بود بسیاری از نویسندگان و مورخان بی طرف ایرانی و اروپایی او را به عنوان بهترین پادشاهان مشروطه در جهان می دانند. حسین مکی نویسنده تاریخ معاصر ایران با انتقاد شدید از ادعاهای احمد شاه می نویسد که او مرد و مردی نیست که تا آخرین لحظه سلطنت خود سعی در حفظ پادشاهی و خانواده خود داشته و در چارچوب اصول قانون اساسی عمل کند.

در مقابل برخی از مورخان و تحلیلگران دیگر مانند دکتر شیخ آل اسلامی به نقاط ضعف شخصیت احمد شاه اشاره کردند. او به عنوان یک ناجوانمردانه مردد قادر به تصمیم گیری مهم بدبین بودن در اطرافشان دانشمند و علاقه به ثروت و رشوه دادن توصیف شده است. با این حال ادب فروتنی و مهربانی ذاتی یکی از ویژگی های برجسته وی بوده است. این ترکیب از ویژگیهای مثبت و منفی نشان می دهد که احمد شاه نه یک فرد کاملاً کامل و نه یک فرد ضعیف و ناقص بلکه یک انسان با ترکیبی از نقاط قوت و ضعف بود که در شرایط تاریخی بسیار دشوار به سلطنت می رسید.

یکی از بزرگترین چالش های احمد شاه این بود که در زمانی که مردم ایران به خانواده قاجر اعتماد نکردند و وضعیت سلطنت به شدت تضعیف شد قدرتمند بود. پدر وی محمد علی شاه به دلیل مقاومت در برابر قانون اساسی و ظلم و ستم آزادی به سفارت روسیه پناه برد. این امر منجر به بی اعتبار از خانواده سلطنتی و سقوط اعتماد به نفس عمومی در احمد شاه شد.

در نامه ای به همسرش فروه الدولا وضعیت پادشاه را در سفارت روسیه بسیار غم انگیز و دلهره آور توصیف می کند. پادشاهی مجبور شد برای یک قدرت خارجی تحت محاصره دشمنان و بی اعتمادی مردم به سفارتخانه پناه ببرد و از ترس از زندگی و افتخار خود سلطنت را رها کند. این امر باعث شد مردم با تردید و بی اعتمادی به پسرش احمد شاه نگاه کنند زیرا او وارث همان خانواده و همان مشکلات بود.

از بازی های کودکانه گرفته تا عرش ؛ کودکی ناتمام در تخت سلطنت

احمد شاه به طور ناگهانی و غیر منتظره ای به عنوان ولیعهد و سپس پادشاه ایران در سن هشت سالگی انتخاب شد در حالی که هنوز کودک بود. در گذشته بازی های کودکانه مانند گلوله و خنجر آل -خ انجام می شد او مجبور شد مسئولیت سنگین دولت را بر روی میلیون ها ایرانیان به عهده بگیرد. افرادی که در آن زمان به شدت تحت تأثیر قدرتهای خارجی بودند به ویژه روسیه و انگلیس.

جدایی ناگهانی احمد شاه از خانواده و به دنیای مجتمع و کامل دادگاه یک تجربه دشوار و پرتحرک بود. پس از محرومیت محمد علی شاه هئانی از مردان مشروطه برای تحویل پادشاه جدید به سفارت روسیه رفتند. وداع احمد شاه با والدینش بسیار ناراحت بود. کودکی که کاملاً محکم بوده و از جدا شدن امتناع کرده است. سرانجام با اصرار از اطرافیان وی به تهران و کاخ سلطنتی آباد منتقل شد.

دادگاه بی اعتنا

دادگاه پس از محمد علی شاه دیگر یکسان نبود. حضور مجاهد بی تجربه و مشروطه در پالاها و شکست به طرز چشمگیری سلطنت را تغییر داده بود. از نظر تاریخی الدالله سپهر می نویسد که مجاهد حتی در حضور پادشاه جوان بود و رفتارهای نامناسب ایجاد کرد و باعث نارضایتی از حکیم آل -اووولی معاون رئیس جمهور شد. وی پس از به دست گرفتن امور افراد فاسد و بی رحمانه را از دادگاه به نمایش گذاشت و از ورود افراد غیرمسئولانه به کاخ گلستان جلوگیری کرد.

آموزش دشوار و تلاش برای تصحیح

زندگی نامناسب و تغذیه ناکافی احمد شاه را در کمتر از سه سال کودکی انجام داد یک کودک لاغر و چرب اضافه وزن شد. آموزش وی تحت نظارت کاپیتان اسمیرنوف معلم روسی معروف به نماینده مخفی سفارت روسیه در دادگاه ایران انجام شد. معلم تلاش زیادی برای اصلاح رفتار خشونت آمیز احمد شاه از جمله کاهش شوخی های نامناسب وی و آموزش بشریت کرد.

با این حال احمد شاه دارای ویژگی های منفی مانند عشق به پول حسادت و اعتقاد به اقتدار مطلق وی در کودکی بود. یادآوری بازی با پول نقدی که افراد روسیه به او داده اند و خواسته های کودکانه ای برای مجازات دیگران نشان می دهند تصویری از یک پادشاه جوان را نشان می دهد که هنوز آموخته و رشد کرده است.

این داستان گذرا از زندگی احمد شاه تصویری واقع بینانه تر و انسانی از او می دهد و به او یادآوری می کند که داستان همیشه سیاه و سفید نیست بلکه پر از رنگ ها و سایه های مختلف است که باید با دقت و منصفانه گرفته شود. او پادشاهی بود که سعی کرد وظایف خود را در یک دوره آشفته و طوفان انجام دهد در عین حال با نقاط ضعف و محدودیت های انسانی.

منابع:

احمد شاه قاجار. دکتر محمد جاواد شیخ السلامی انتشارات سخنرانی 1

زندگی سیاسی سلطان احمد شاه. حسین مکی. امیر کبیر 1

شرح زندگی من عبدالله مستوفی تهران هرمس 1.

دولت تزار و محمد علی شاه مامانتوف ترجمه شده توسط شرف الدین غهرامانی هومایون شهدی تهران

پایان پیام