راهی برای نجات کتیبه اورارتویی و بازنگری حریم «ارگ علیشاه» تبریز

وحید نواداد در گفت وگو با یومیر. در مورد وضعیت اخیر کتیبه اورارتویی نشتهبان که در سالهای اخیر بارها مورد حمله و حفاری غیرقانونی قرار گرفته است. وی تصریح کرد: کتیبه نیشتبان اورارتویی در منطقه ای خالی از سکنه و غیر بومی و بومی قرار دارد و همین امر باعث آسیب به این اثر شده است. زیرا در مناطقی که آثار تاریخی وجود دارد و مردم زندگی می کنند به حفاظت از این آثار کمک می کند. واقعیت این است که در استان آذربایجان شرقی بیش از دو هزار اثر ثبت شده داریم که حدود 1200 اثر آن تپه گورستان و قطعه است و حفاظت فیزیکی و با حضور نیروی انسانی امکان پذیر نیست.

وی افزود: متأسفانه در سال های اخیر کاوش های غیرمجاز در نیشتبان انجام شده است به همین دلیل گزارش کاملی از آسیب های وارده به کتیبه اورارتو نیشتبان توسط معاونت میراث فرهنگی تهیه شد و این گزارش را به مدیریت شورای فنی شورای کل ارائه کردیم. استان آذربایجان شرقی. اکنون دو دیدگاه در مورد حفاظت از این کتیبه وجود دارد; یکی حفاظت از این کتیبه در خود سایت است که نیازمند اقدامات متعددی است و ما در حال بررسی هستیم تا ببینیم آیا این اقدامات می تواند به اندازه کافی از آسیب جلوگیری کند یا خیر. دیدگاه دوم این است که آیا می توان کتیبه را جدا کرد تا به یکی از موزه های استان منتقل شود؟ البته این عمل در تمام دنیا انجام می شود.

معاون میراث فرهنگی آذربایجان شرقی گفت: اگر کتیبه را به موزه منتقل کنیم کتیبه ای مشابه ساخته و در جای خود قرار می گیرد. حتی اطلاعات دقیقی نیز وجود دارد تا بازدیدکنندگان بتوانند کتیبه اورارتو را به دقت ببینند. این موضوع با هماهنگی پژوهشگاه میراث فرهنگی شورای فنی اداره کل استان مورد بررسی قرار گرفت و مقرر شد بررسی های لازم از این دو گزینه توسط میراث فرهنگی استان انجام شود. این مطالعات باید با مجوز و نظارت پژوهشگاه میراث فرهنگی انجام شود و در نهایت در مورد نوع حفاظت کتیبه ای تصمیم گیری شود. برای جابجایی کتیبه باید مطالعات زمین شناسی سنگ شناسی و زیست شناسی نیز انجام شود و این اقدام برای اجرا بررسی شود. زیرا کتیبه جزء سنگ است و باید فوراً جابجا شود تا آسیبی به اثر وارد نشود.

نواداد در مورد وضعیت سایر کتیبه های اورارتو در آذربایجان شرقیبیان کرد: به طور کلی در آذربایجان شرقی چهار کتیبه اورارتویی وجود دارد که سه کتیبه دیگر وضعیت بهتری دارند اما برنامه ما این است که مطالعاتی که برای نوع حفاظت کتیبه نشتبان انجام می دهیم روی سه کتیبه دیگر نیز انجام شود. سال گذشته البته مرحله اول بررسی حفظ و مرمت کتیبه ورزقان توسط دانشگاه هنر انجام شد و اکنون در حال برنامه ریزی فاز دوم این کتیبه هستیم. در بررسی اولیه وضعیت کامل کتیبه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و قوانین کلی برای ساماندهی این مجموعه در نظر گرفته شده است. در این تحقیق هیچ راه حلی تحت عنوان نگهداری کتیبه به صورت جداگانه و در جای دیگر پیشنهاد نشده است زیرا در خود محل حفاظ قابل انجام است. در سال گذشته اقداماتی در زمینه حفاظت اولیه و نصب علائم انجام شد.

نماینده میراث فرهنگی آذربایجان شرقی نیز با توجه به طرح «تعیین مساحت و حریم 50 درصدی آثار ثبت شده در هر استان در 11 سال آینده» که به پیشنهاد وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی ارائه شده است وی بیان کرد: این وظیفه برنامه هفتم توسعه است. پس از تعیین تکلیف مکانیسم آن باید پیش بینی شود. در سال اول برنامه هفتم توسعه هستیم و باید برای پیشبرد اهداف این برنامه در هر استان اعتبارات لازم در نظر گرفته شود. این وظیفه برنامه ششم توسعه ثبت آثار تاریخی بود و استان آذربایجان شرقی بر اساس شاخص های برنامه ششم توسعه همواره پیشتاز بود و بیش از تعداد شاخص در حوزه ثبت آثار داشت. برای امسال شاخص هایی را برای استان ها برای ثبت و تایید حرم ها مشخص کردند بر این اساس برنامه ریزی کردیم. اکنون از نظر فنی این امکان برای ما وجود دارد که در 10 سال آینده 50 درصد از آثار را به حریم خصوصی برسانیم البته این بستگی به میزان بودجه و اعتبار اختصاص داده شده توسط هر استان نیز دارد. باید بتوانیم با توجه به اعتباری که داده شده این کار را اجرا و پیش ببریم.

نواداد بلد است بگوید ما در موقعیت مطلوبی برای تعیین حریم خصوصی مکان های تاریخی نیستیم گفت: حدود 2200 اثر ثبت شده در استان وجود دارد که حدود پنج درصد از این آثار به عنوان متبرکه شناخته شده اند که بیشتر آنها در حوزه بناهای تاریخی بوده و در حوزه اماکن متبرکه تعیین شده بسیار کمتر اتفاق افتاده است. البته حفظ حریم خصوصی اماکن تاریخی اولویت ماست. بر این اساس در 8 آبان 1402 حدود آثار «الله قلی تپه سی لیلان» «آقچه ریش چاراویماق» «مسجد میر محمود آقا» «بقیع سید ابراهیم» «خانه امیر فاطمی» مشخص شد. در سال جاری چهار آیین نامه حفظ حریم خصوصی وضع شده است و منتظر پیشنهاد در جلسه کمیته حفظ حریم خصوصی شورای ولایتی هستند. همچنین بازنگری در حریم «ارگ علیشاه تبریز» در حال انجام است.

او در مورد دلیل بررسی حراست ارگ عالیشاه تبریز وی توضیح داد: تعدادی ترسیم مرز در گذشته انجام شده است به عنوان مثال. در زمان قبل از انقلاب که این مرزبندی انجام می شد نگاه حفاظتی متفاوتی نسبت به امروز وجود داشت مثلاً در قوانین مرزبندی. از مسجد کبود یا ارگ علیشاه در دهه 50 میزان ارتفاعی که حریم آثار بسیار بیشتر از ارتفاع ساخت و سازهایی که در مطالعات بافت تاریخی به آن رسیدیم دیده شده است. قوانین بافت تاریخی ما سختگیرانه تر از قوانین حریم خصوصی برای آثاری است که در دهه 50 به آنها حریم خصوصی داده شد. این موضوع باعث تناقض شده است و باید حریم خصوصی بررسی شود. موضوع بعدی که باعث تناقض می شود نقشه های هوایی است که وجود دارد. این موارد باعث بازنگری حریم خصوصی در بناهایی مانند «ارگ علیشاه» یا «مسجد کبود» شده است.

نواداد همچنین درباره کاوش های باستان شناسی در این استان در سال گذشته گفت: در سال 1402 در محوطه تاریخی «آقچه ریش» شهرستان چاراویماق برای طبقه بندی و تعیین حریم و محدوده بررسی های باستان شناسی انجام شد و در این سال بررسی «آق کند» در شهرستان میانه به ترتیب اجرا شد برای تعیین مرزها

به گفته معاون میراث فرهنگی آذربایجان شرقی اتمام مرمت و ساماندهی مسجد انبار «حاج غفار» تکمیل تجهیزات و مرمت موزه آذربایجان ساماندهی خانه پدری استاد شهریار. سازمان پایگاه ملی اوجان مرمت و ساماندهی مسجد جامع تسوج مرمت و ساماندهی پل سنگی تبریز مرمت و ساماندهی قلعه جوک. مسجد سراب مرمت و ساماندهی کلیسای سهارل مرمت و ساماندهی مسجد قانلی تبریز مرمت و ساماندهی بقعه پیر سلطان سردرود مرمت و ساماندهی مجموعه باغ کمال تبریز مرمت و ساماندهی ساماندهی آبی مسجد تبریز مرمت پل میانی 23 دهنه اتمام مرمت و مرمت مسجد جامع علیشاه پاکسازی محوطه پایگاه ربع رشیدی تبریز پروژه تعمیر و نورپردازی مسجد کریم خان مرمت و مرمت مسجد جامع هشترود مرمت و تعمیر خ. استپانوس جلفا مرمت و ساماندهی موزه عصر آهن تبریز پروژه و طرح مطالعاتی حفاظت و مرمت معماری صخره ای بافت تاریخی روستای کندوان مرمت و ساماندهی روستای تاریخی اشتبین پروژه بافت تاریخی شهری مراغه. تعمیر و نگهداری بناهای موجود در محوطه دفینه اوحدی سازمان بافت تاریخی کندوان بافت تاریخی اسکو (تعمیر و ساماندهی حمام میلان اسکو) ساماندهی و مرمت مسجد سید حمزه تبریز ادامه احداث انبار حراست موزه منطقه ای آذربایجان شرقی پروژه مرمت و حفاظت از بافت تاریخی ویناق (ساختمان تومانیانس) پروژه مرمت و ساماندهی محوطه های گورستان روستای ترپ و مجمبر صوفیان و منطقه آغه ورزقان. قلعه ایجاد زیرساخت سیستم حفاظت از آب انبارهای موزه مردم شناسی بخشایش مرمت و ساماندهی مسجد جامع شبستر و حمام دوقلوی شبستر مرمت و ساماندهی ساختار روستای ملک تالش ساماندهی و مرمت تپه یلدور مرند مرمت و مقاوم سازی دبیرستان فردوسی و ادامه عملیات اجرایی موزه فرش تبریز در سال گذشته.

انتهای پیام