خلاصه کتاب فرشتگان در دین عامیانه ( نویسنده کبری نوفر )

کتاب «فرشتگان در دین عامیانه» نوشته کبری نوفر، اثری جامع است که به بررسی عمیق جایگاه فرشتگان، نه تنها در ادیان رسمی و کهن، بلکه در لایه های گسترده باورهای عامیانه و خرافات می پردازد و تصویری روشن از تکامل و تأثیر این موجودات ماورایی بر اندیشه بشری ارائه می دهد. این کتاب از زرتشت تا اسلام، به ریشه ها و ابعاد مختلف این اعتقادات می نگرد. مطالعه این خلاصه، دروازه ای است به درک عمیق تر مفاهیم فرشته شناسی و ارتباط آن با فرهنگ روزمره.

اهمیت کاوش در مفهوم فرشتگان و موجودات ماورایی، ریشه در تمایل دیرینه انسان به درک پدیده های ناشناخته و تفسیر جهان پیرامون دارد. کبری نوفر در این اثر خود، با نگاهی تحلیلی و تطبیقی، پرده از پیچیدگی های این باورها برمی دارد و مسیر دگرگونی آن ها را در طول تاریخ و فرهنگ های گوناگون دنبال می کند. این کتاب، صرفاً یک معرفی خشک از فرشتگان نیست؛ بلکه تلاشی است برای کشف جایگاه آن ها در قلب باورهای مردمی که قرن ها سینه به سینه منتقل شده اند. خواننده با مطالعه این اثر، سفری عمیق را تجربه می کند که در آن از آموزه های رسمی دینی تا قصه ها و افسانه های عامیانه، همه و همه به هم گره می خورند تا یک تابلوی جامع از حضور فرشتگان در زندگی بشر ترسیم شود. برای دانشجویان رشته های الهیات و مردم شناسی، و همچنین برای هر علاقه مند به ریشه های فرهنگی و دینی، این خلاصه می تواند راهنمایی ارزشمند باشد تا پیش از ورود به عمق کتاب، نمایی کلی از آن به دست آورند و مسیر پر پیچ و خم باورهای مردمی را بهتر درک کنند.

بخش اول: فرشتگان در ادیان رسمی و کهن

کتاب «فرشتگان در دین عامیانه» سفر خود را با کاوشی ژرف در مفهوم فرشتگان در ادیان رسمی و کهن آغاز می کند. نویسنده به دقت، واژه شناسی، ماهیت و کارکرد فرشتگان را در بسترهای دینی مختلف بررسی می کند و نشان می دهد که چگونه این مفاهیم، هسته اصلی اعتقادات میلیاردها انسان را در طول تاریخ تشکیل داده اند. این بخش، پایه و اساس درک ما از چرایی شکل گیری و دوام باورهای عامیانه درباره فرشتگان را فراهم می آورد و به خواننده فرصت می دهد تا با ریشه های اصلی این موجودات الهی آشنا شود.

فرشتگان در دین زرتشت

در دین کهن زرتشت، فرشتگان جایگاه ویژه ای دارند و تحت عناوین مختلفی شناخته می شوند که هر یک، نمایانگر جنبه ای از قدرت و صفات اهورامزدا هستند. کبری نوفر در این کتاب، به واژه شناسی فرشته در اوستا و پهلوی می پردازد و ریشه های لغوی آن ها را دنبال می کند. این بررسی، به خواننده کمک می کند تا تفاوت های ظریف در مفاهیم را درک کند و با اصطلاحات خاص این دین آشنا شود.

امشاسپندان: فرشتگان مقرب زرتشتی

از مهم ترین موجودات فرشته گون در آیین زرتشت، «امشاسپندان» هستند که به معنای «جاودانان مقدس» یا «نامیرایان فزونی بخش» شناخته می شوند. این شش موجود الهی (به همراه اهورامزدا که هفتمین آن هاست)، مظهر صفات نیکوی اهورامزدا هستند و هر یک وظیفه خاصی بر عهده دارند:

• سپنته مینو (خرد مقدس): روح نیک اهورامزدا که سرچشمه نیکی و آفرینش است.
• وهومنه (منش نیک): نماد خرد و اندیشه نیک که انسان را به راه راست هدایت می کند.
• اشاوهیشته (بهترین راستی): تجلی نظم و قانون الهی و حقیقت مطلق.
• خشتره وئیریه (شهریاری خواستنی): نماد قدرت و حکومت مطلوب اهورامزدا.
• سپنته آرمئیتی (تواضع و فروتنی مقدس): نماد زمین، آرامش و بردباری.
• هئوروتات (کمال و تمامیت): نماد آب و سلامت.
• امرتات (جاودانگی): نماد گیاهان و بی مرگی.

این فرشتگان، نه تنها در جهان مادی، بلکه در جهان معنوی نیز تأثیرگذار هستند و آموزه هایشان اساس زندگی اخلاقی و عبادی زرتشتیان را شکل می دهد. آن ها به نوعی تجلی بخش صفات الهی اند و می توانند این صفات را به انسان ها نیز ببخشند.

ایزدان: فرشتگان درجه دوم

علاوه بر امشاسپندان، دین زرتشت شامل گروه دیگری از فرشتگان به نام «ایزدان» است که از آن ها به عنوان فرشتگان درجه دوم یاد می شود. ایزدان نیز هر یک وظایف خاصی بر عهده دارند و در گاه شماری زرتشتی و مراسم دینی نقش مهمی ایفا می کنند. کبری نوفر به معرفی تعدادی از این ایزدان می پردازد:

• اشی: ایزدبانوی برکت و دارایی.
• سروش: ایزد اطاعت و نظم، که وظیفه بیداری معنوی را بر عهده دارد.
• میترا (مهر): ایزد فروغ، پیمان، عدالت و جنگ. او ایزدی بسیار قدرتمند است که در متون زرتشتی بارها مورد ستایش قرار گرفته است.
• آناهیتا (اردویسور آناهیته): ایزدبانوی آب ها و باروری که در آبان یشت، به تفصیل درباره او سخن گفته شده است. آناهیتا نمادی از پاکی، زایش و حیات است و پرستش او در مناطق مختلف جهان باستان رواج داشته است.
• ورترغنه (بهرام): ایزد پیروزی.
• رامن (رام): ایزد رامش و شادی.
• و دیگر ایزدان مانند رشن، ارت، گئوش اورون، هورخشتیه (خورشید)، مانگهه (ماه) و غیره.

ایزدان نیز همانند امشاسپندان، نقش های مهمی در جهان بینی زرتشتی ایفا می کنند و باور به آن ها، بخش جدایی ناپذیری از این دین را تشکیل می دهد.

تفاوت و تقابل فرشتگان و دیوها

در دین زرتشت، تقابلی آشکار میان نیروهای خیر و شر وجود دارد که فرشتگان نماینده نیروهای خیر (سپنته مینو) و «دیوها» (دروغ و اهریمن) نماینده نیروهای شر هستند. این تقابل، در تمامی ابعاد زندگی زرتشتیان نمایان است و هر یک از فرشتگان، وظیفه مبارزه با جنبه ای از شر را بر عهده دارند. این دوگانگی بنیادین، به فهم عمیق تر نقش فرشتگان در این دین کمک می کند.

فرشتگان در تورات (دین یهود)

پس از بررسی فرشتگان در آیین زرتشت، کتاب به مفهوم ملائکه در تورات و دین یهود می پردازد. در این بخش، ماهیت و واژه شناسی فرشته در متون عبری تحلیل می شود. نویسنده به دقت نشان می دهد که چگونه مفهوم فرشته در یهودیت شکل گرفته و چه نقش هایی را بر عهده داشته اند. در تورات، فرشتگان به عنوان پیام رسانان و مجریان فرمان الهی ظاهر می شوند.

وظایف و عملکرد ملائکه در تورات

در یهودیت، فرشتگان موجوداتی روحانی هستند که توسط خداوند خلق شده اند تا اراده او را در جهان اجرا کنند. آن ها واسطه ای میان خدا و انسان هستند و وظایف متعددی از جمله رساندن پیام های الهی، محافظت از نیکوکاران، مجازات گناهکاران و هدایت انسان ها را بر عهده دارند. کبری نوفر به معرفی فرشتگان مشهوری مانند:

• میکائیل: که به معنای چه کسی مانند خداست شناخته می شود، در تورات و دیگر کتب یهودی به عنوان فرشته ای جنگجو و مدافع قوم بنی اسرائیل ظاهر می شود. او در نبردهای معنوی پیشتاز است و از عدالت الهی دفاع می کند.
• جبرئیل: به عنوان فرشته ای پیام آور شناخته می شود. در داستان های تورات، جبرئیل نقش مهمی در ابلاغ وحی و هدایت پیامبران ایفا می کند.

این بخش همچنین به تأثیر احتمالی کیش زرتشتی بر اعتقادات یهودیان درباره فرشتگان می پردازد که نشان دهنده تبادلات فرهنگی و دینی میان این دو تمدن کهن است. این تحلیل، به فهم خواننده از ریشه های مشترک برخی باورها در ادیان توحیدی کمک می کند.

فرشتگان در انجیل (دین مسیحیت)

بخش بعدی کتاب به جایگاه فرشتگان در انجیل و دین مسیحیت اختصاص دارد. در این بخش، دیدگاه مسیحیت نسبت به فرشتگان به وضوح تشریح می شود. بر خلاف تصور برخی، انجیل فرشتگان را مخلوقات و بندگان خداوند می داند، نه فرزندان او. این نکته، تمایز مهمی را میان مفهوم الوهیت و وجود فرشته گون ایجاد می کند.

در روایت های مسیحی، فرشتگان نقش های متعددی ایفا می کنند؛ از بشارت تولد عیسی مسیح گرفته تا حمایت از او در طول زندگی و اعلام رستاخیزش. آن ها همچنین در زندگی مومنان نقش محافظتی و هدایتی دارند و در زمان داوری نهایی، همراه با خداوند ظاهر خواهند شد. داستان هایی مانند مبارزه فرشته میکائیل با شیطان، و حضور فرشتگان در باغ جتسیمانی، از جمله نمونه هایی هستند که نقش محوری فرشتگان را در الهیات مسیحی نشان می دهند. این بخش، با تبیین دقیق این جایگاه، به خواننده درک کاملی از نقش فرشتگان در این دین بزرگ جهان می دهد.

فرشتگان در اسلام

کتاب «فرشتگان در دین عامیانه» در ادامه، به بررسی جامع فرشتگان از دیدگاه دین اسلام می پردازد. این بخش، که یکی از مفصل ترین قسمت ها به شمار می رود، حقیقت وجود فرشتگان، حکمت آفرینش آن ها، و صفات و وظایفشان را بر اساس آیات قرآن کریم و احادیث نبوی تشریح می کند. از دیدگاه اسلام، فرشتگان موجوداتی روحانی، پاک و مطیع امر الهی هستند که با نور آفریده شده اند و همواره در حال تسبیح و عبادت خداوند هستند.

حقیقت وجود و حکمت آفرینش فرشتگان

اسلام بر وجود فرشتگان تأکید فراوان دارد و ایمان به آن ها را از اصول ایمان می داند. کبری نوفر به این موضوع می پردازد که فرشتگان موجوداتی اراده مند، اما فاقد اختیار در نافرمانی از امر الهی هستند. حکمت آفرینش آن ها در انجام وظایف خاصی نهفته است که خداوند به آن ها محول کرده است، از جمله تدبیر امور جهان، رساندن وحی به پیامبران، و ثبت اعمال انسان ها.

یکی از بحث های جالب در این بخش، موضوع برتری انسان بر فرشته است. با وجود مقام رفیع فرشتگان، اسلام انسان را به دلیل برخورداری از اختیار و توانایی انتخاب میان خیر و شر، برتر از فرشتگان می داند. داستان سجده فرشتگان بر آدم، نمادی از این برتری ذاتی و جایگاه ویژه انسان در خلقت الهی است.

«فرشتگان، مخلوقاتی از نور هستند که نه می خورند و نه می آشامند، و وظیفه شان تنها اطاعت محض از فرمان های الهی است. این ویژگی ها، آن ها را از انسان ها متمایز می کند و جایگاه ویژه ای در نظام خلقت به آن ها می بخشد.»

صفات فرشتگان

کتاب به تفصیل به صفات فرشتگان می پردازد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حیات و مرگ فرشتگان: فرشتگان دارای حیات هستند، اما نوع حیات آن ها با حیات انسان ها متفاوت است. آن ها نیز مانند سایر مخلوقات خداوند مرگ را تجربه می کنند، اما این مرگ مربوط به پایان عمر دنیا و شروع قیامت است.
• جایگاه فرشتگان: آن ها در عوالم بالا و در نزدیکی خداوند قرار دارند و از قدرت و مقام ویژه ای برخوردارند.
• بال و پر فرشتگان: در قرآن کریم به وجود بال و پر برای فرشتگان اشاره شده است (مانند: «جاعل الملائکه رسلا اولی اجنحه مثنی و ثلاث و رباع…»). این بال ها نمادی از قدرت و سرعت آن ها در انجام مأموریت های الهی است، نه بال هایی از جنس مادی.
• آیا فرشتگان قابل دیدن هستند؟: اصالتاً فرشتگان با چشم سر قابل دیدن نیستند، مگر اینکه به اذن الهی تمثل پیدا کنند و به شکل انسان یا موجود دیگری ظاهر شوند، همانند ظهور جبرئیل بر حضرت مریم یا پیامبر اسلام.

وظایف و انواع فرشتگان

فرشتگان در اسلام وظایف بسیار متنوع و گسترده ای را بر عهده دارند که نشان دهنده نظم دقیق الهی در اداره جهان است. برخی از مهم ترین کارهای فرشتگان عبارتند از:

• فرشتگان، حاملان وحی: مهم ترین وظیفه جبرئیل، ابلاغ وحی الهی به پیامبران است.
• حمایت فرشتگان از مؤمنین: فرشتگان در جنگ ها، دعاها و در لحظات دشوار زندگی، مؤمنان را یاری می دهند.
• فرشته نگهبان (محافظ انسان): هر انسانی دارای فرشتگان نگهبانی است که او را از حوادث و بلایا حفظ می کنند و اعمال او را ثبت می نمایند.
• چهار ملک مقرب: جبرئیل (فرشته وحی)، میکائیل (فرشته رزق و روزی و بارش)، اسرافیل (فرشته دمنده صور در قیامت)، و عزرائیل (فرشته مرگ).

در این بخش همچنین به بحث درباره جایگاه شیطان و اینکه آیا او از فرشتگان بوده است یا خیر، پرداخته می شود. اسلام شیطان را از جن (آفریده از آتش) می داند، نه از فرشتگان (آفریده از نور)، که این تمایز اهمیت ویژه ای در مباحث کلامی دارد.

بخش دوم: فرشتگان در ادیان عامیانه و باورهای رایج

پس از بررسی دقیق فرشتگان در ادیان رسمی، کبری نوفر خواننده را به دنیای پر رمز و راز دین عامیانه و باورهای رایج می برد. این بخش، قلب اصلی کتاب را تشکیل می دهد و نشان می دهد که چگونه مفاهیم رسمی دینی، با خرافات، اسطوره ها و تجربیات روزمره مردم در هم تنیده شده و اشکالی جدید به خود گرفته اند. دین عامیانه، مجموعه ای از باورها، آداب و رسوم و اعمالی است که خارج از چهارچوب های رسمی دینی شکل گرفته اند، اما تأثیر عمیقی بر زندگی فردی و اجتماعی مردم دارند.

مقدمه ای بر دین عامیانه

نویسنده ابتدا به تعریف دین عامیانه می پردازد و اهمیت آن را در زندگی روزمره مردم تبیین می کند. دین عامیانه نه تنها مجموعه ای از خرافات نیست، بلکه بازتابی از تلاش انسان برای فهم جهان، مقابله با ناملایمات و برقراری ارتباط با نیروهای ماورایی است. این بخش نشان می دهد که چگونه دین رسمی و دین عامیانه، در یک تعامل پویا، یکدیگر را متأثر می کنند و باورهای مردمی را شکل می دهند.

فرشتگان در اندیشه های خاص عامیانه

در این قسمت، کتاب به بررسی نقش فرشتگان در مکاتب فکری و باورهای خاص می پردازد:

• فرشتگان در اندیشه کابالا: کابالا، که یک مکتب عرفانی در یهودیت است، به سلسله مراتب پیچیده ای از فرشتگان و موجودات معنوی باور دارد که هر یک نقش خاصی در جهان دارند و می توان از طریق آن ها به درک عمیق تری از خداوند و جهان هستی رسید.
• نقش فرشتگان در باورهای عامیانه اهل حق: اهل حق، به عنوان یکی از ادیان عرفانی ایرانی، نیز به موجودات فرشته گون و سلسله مراتب آن ها باور دارند که در متون و آیین های آن ها جایگاه خاصی دارند.
• مفهوم کمک ملائکه و جنیان به انسان ها در باورهای عامیانه: در بسیاری از فرهنگ ها، این باور وجود دارد که فرشتگان یا جنیان می توانند در حل مشکلات، دستیابی به آرزوها و حتی در شفای بیماری ها به انسان ها کمک کنند. این باورها، اغلب منجر به انجام اعمال خاص، دعاها و توسلاتی می شود.

موجودات ماورای طبیعی و باورهای مرتبط

یکی از جذاب ترین بخش های کتاب، تحلیل موجودات ماورای طبیعی و باورهای مرتبط با آن ها در دین عامیانه است. این موجودات، اغلب با فرشتگان در هم تنیده یا در تقابل با آن ها قرار می گیرند:

پری و دیو

کبری نوفر به جایگاه «پری» و «دیو» در قصه ها و باورهای عامیانه ایرانی می پردازد. پریان، موجوداتی زیبا، نیکوکار و گاهی بازیگوش تصویر می شوند که می توانند به انسان ها کمک کنند یا در زندگی آن ها تأثیر بگذارند. در مقابل، دیوها موجوداتی شرور و قدرتمند هستند که نماد تاریکی و پلیدی اند و در مقابل نیروهای خیر قرار می گیرند. تفاوت ها و شباهت های آن ها با فرشتگان و شیطان، نکته ای قابل تأمل است که نویسنده به آن اشاره می کند.

پیشگویی، فالگیری و طالع بینی

در باورهای عامیانه، موجودات ماوراءالطبیعه اغلب در اعمالی مانند پیشگویی، فالگیری و طالع بینی نقش مهمی ایفا می کنند. مردم تصور می کنند که از طریق ارتباط با این موجودات، می توان آینده را پیش بینی کرد یا به رازهای پنهان دست یافت. این اعمال، ریشه های عمیقی در فرهنگ های مختلف دارند و به دنبال پاسخ به نیازهای روانی و نگرانی های انسان هستند.

جادو و جادوگری

جادو و جادوگری، بخش جدایی ناپذیری از دین عامیانه را تشکیل می دهند. کتاب به اشکال مختلف جادو مانند پیکرگردانی (توانایی تبدیل شدن به حیوانات یا اشیاء)، طلسم (ایجاد اثرات ماورایی با استفاده از کلمات یا اشیاء خاص) و سحر (فریب دادن و اثرگذاری بر ذهن) می پردازد. این باورها، نشان دهنده تمایل انسان به کنترل نیروهای پنهان و تأثیرگذاری بر سرنوشت خود و دیگران است.

طلسم و تعویذ

طلسم ها و تعویذها (نوشته ها یا اشیائی که برای دفع بلا یا جذب خوشبختی به کار می روند) از جمله پرکاربردترین عناصر در دین عامیانه هستند. کبری نوفر به انواع طلسمات و ابزارهای طلسم گشایی می پردازد و نمونه هایی از قصه های عامیانه فارسی را ذکر می کند که در آن ها، طلسم و طلسم گشایی نقش محوری دارند. این بخش، عمق نفوذ این باورها را در زندگی روزمره و ادبیات شفاهی مردم نشان می دهد.

چشم زخم

باور به «چشم زخم» یا چشم بد، یکی از کهن ترین و گسترده ترین باورهای عامیانه در جهان است. نویسنده به تاریخچه این باور پیش از اسلام و روش های دفع آن در اسلام و دین عامیانه می پردازد. از جمله روش های عامیانه برای دفع چشم زخم می توان به استفاده از سنگ عقیق، نعل اسب، آویختن ادعیه و آیات قرآن و حتی دیو در شیشه کردن اشاره کرد. این باور، ریشه در ترس انسان از حسادت و بدخواهی دیگران دارد و راه حل های سنتی برای مقابله با آن ارائه می دهد.

این بخش از کتاب، به خواننده بینشی عمیق نسبت به پیچیدگی و پویایی دین عامیانه می دهد و نشان می دهد که چگونه فرشتگان و دیگر موجودات ماورایی، نه تنها در متون مقدس، بلکه در دل باورها و قصه های مردمی نیز زنده و تأثیرگذار هستند. این بخش با روایتی جذاب، خواننده را به سفری در اعماق فرهنگ عامه می برد و او را با ابعاد کمتر شناخته شده ای از اعتقادات بشری آشنا می کند. از اهمیت این بخش نمی توان غافل شد، چرا که نمایانگر تلاقی دین با زندگی روزمره و نیازهای انسانی است.

نتیجه گیری نهایی کتاب (جمع بندی نویسنده)

کبری نوفر در پایان کتاب خود، به جمع بندی مفاهیم و یافته های ارائه شده می پردازد و پیام اصلی اثر را برای خواننده روشن می سازد. او با تحلیل چگونگی تحول مفهوم فرشتگان، از مفاهیم دینی ناب و متعالی به تداخل با باورهای عامیانه و خرافات، تصویر کاملی از این دگرگونی را ارائه می دهد. این نتیجه گیری، تأکیدی است بر پویایی و انعطاف پذیری باورهای دینی در مواجهه با فرهنگ های مختلف و نیازهای روانی انسان.

نویسنده به این نکته مهم اشاره می کند که چگونه باورهای عامیانه، درک و تجربه مردم از مفاهیم دینی را شکل می دهند. این باورها، اغلب ریشه های عمیقی در تاریخ و روان جمعی دارند و نمی توان آن ها را صرفاً به عنوان خرافات بی ارزش کنار گذاشت. آن ها بخشی جدایی ناپذیر از هویت فرهنگی و دینی یک جامعه هستند و در زندگی روزمره افراد، نقش های مهمی ایفا می کنند، از امیدبخشی تا ایجاد هراس و راه حل برای مشکلات. این تداخل نشان می دهد که دین تنها در معابد و کتاب های مقدس خلاصه نمی شود، بلکه در دل زندگی روزمره و در تعاملات اجتماعی مردم نیز جاری است.

اهمیت شناخت این وجوه عامیانه برای درک کامل پدیده دین، از دیگر نکات کلیدی است که در جمع بندی نویسنده مطرح می شود. برای پژوهشگران، دانشجویان و حتی عموم مردم، شناخت دین عامیانه ضروری است تا بتوانند به تصویری واقعی تر و جامع تر از دین، فرهنگ و جامعه دست یابند. این شناخت، به ما کمک می کند تا نه تنها به درک بهتری از تاریخچه باورها برسیم، بلکه با نگاهی بازتر، به تنوع و پیچیدگی های جهان بینی انسان در طول اعصار بنگریم.

«کتاب با ظرافت نشان می دهد که چگونه مرز میان دین رسمی و باورهای عامیانه، گاهی آنقدر محو می شود که تفکیک آن ها دشوار می گردد، و این خود گواهی بر قدرت نفوذ فرهنگ در تفسیر پدیده های ماورایی است.»

نقد و نظر نهایی درباره کتاب

کتاب «فرشتگان در دین عامیانه» اثری ارزشمند و قابل توجه در حوزه مطالعات دینی و مردم شناسی است. یکی از نقاط قوت اصلی این کتاب، جامعیت آن در بررسی مفهوم فرشتگان در ادیان مختلف و همچنین در باورهای عامیانه است. نویسنده با نگاهی تطبیقی، خواننده را با ابعاد متنوع این موضوع آشنا می کند و به جنبه هایی می پردازد که کمتر مورد بررسی قرار گرفته اند، به ویژه در مورد تداخل دین رسمی و دین عامیانه. این رویکرد، به اثر عمق و اعتبار بیشتری می بخشد.

این کتاب برای طیف وسیعی از خوانندگان ضروری و مفید است. دانشجویان و پژوهشگران رشته های الهیات، ادیان و عرفان، مردم شناسی، و جامعه شناسی دین می توانند از این اثر به عنوان یک منبع مطالعاتی غنی و معتبر بهره ببرند. همچنین، هر فردی که به مباحث ادیان، باورهای تاریخی و عامیانه، اسطوره ها و موجودات ماوراءالطبیعه در فرهنگ های مختلف علاقه مند است، می تواند با مطالعه این کتاب، دیدگاه های جدیدی کسب کند و به درک عمیق تری از پیوند میان دین، فرهنگ و جامعه دست یابد. حتی برای کسانی که صرفاً به دنبال پیش نمایش یا مرور سریع کتاب هستند، این اثر می تواند راهنمایی جامع و مفیدی باشد.

«فرشتگان در دین عامیانه» به ادبیات حوزه دین شناسی و مردم شناسی، ارزش افزوده قابل توجهی بخشیده است. این کتاب با رویکردی نوآورانه و تحلیلی، شکاف های موجود در مطالعات پیشین را پر می کند و به بحث های علمی عمق بیشتری می بخشد. نگارش روان و ساختار منظم کتاب، فهم مطالب پیچیده را برای خواننده آسان می سازد و او را در مسیری جذاب از کشف و شهود همراهی می کند. این اثر نه تنها اطلاعات ارزشمندی را ارائه می دهد، بلکه خواننده را به تفکر و تأمل درباره ریشه ها و ابعاد باورهای بشری ترغیب می کند و به همین دلیل، مطالعه آن به شدت توصیه می شود.

مشخصات کتاب

عنوان	مشخصات
نام کتاب	فرشتگان در دین عامیانه
نویسنده	کبری نوفر
ناشر چاپی	انتشارات آتریسا
سال انتشار	۱۳۹۹
تعداد صفحات	۱۴۴ صفحه
شابک	978-600-8756-54-1