اعتماد از دست رفته – یومیر

به گزارش یومیر شهاب شهسواری در یادداشتی در همه میهن نوشت: چهار سال ریاست جمهوری جو بایدن رئیس جمهور آمریکا سه ماه دیگر به پایان می رسد. در طول این چهار سال دولت جو بایدن علیرغم تلاش های فراوان نتوانست سیاست واحد و منسجمی را در قبال خاورمیانه تدوین کند. عملکرد نامنسجم و تغییرات ناگهانی در سیاست ایالات متحده در قبال خاورمیانه باعث شد تا در چهار سال گذشته اعتماد متحدان سنتی ایالات متحده به واشنگتن از بین برود.

دولت هایی مانند اسرائیل عربستان سعودی اردن و ترکیه دیگر مانند گذشته به آمریکا اعتماد ندارند. سیاست حرکت به سمت شرق آمریکا که از ابتدای دهه دوم قرن بیست و یکم برای مقابله با تهدید چین آغاز شد به معنای کاهش اولویت خاورمیانه در سیاست خارجی آمریکا بود. . سه رئیس جمهور متوالی ایالات متحده از باراک اوباما تا جو بایدن هر کدام به دنبال کاهش حضور نظامی ایالات متحده در خاورمیانه و آماده سازی امکانات و منابع نظامی و امنیتی ایالات متحده برای انتقال به شرق آسیا و اقیانوس هند و اقیانوس آرام (منطقه هند و اقیانوس آرام) بودند. اما هر سه رئیس جمهور آمریکا برای خروج از خاورمیانه با موانع زیادی روبرو بودند. قیام های معروف به بهار عربی جنگ داخلی سوریه ظهور داعش و جنگ غزه در سال گذشته هر یک آمریکا را مانند گردابی به خاورمیانه پرتاب کرد.

دولت های متوالی آمریکا از زمان جورج بوش پسر با ایده ایجاد نظم جدید در خاورمیانه به دنبال تغییر نظم موجود به گونه ای بودند که نیاز به مداخله نظامی آمریکا در منطقه را کاهش دهند. نظام جدید مورد نظر آمریکا سه ویژگی متمایز داشت: اول اینکه اسرائیل به عنوان یک کشور قانونی در منطقه یکپارچه شود دوم اینکه ایران و متحدانش به عنوان تنها مخالفان اتحاد استراتژیک بین کشورهای منطقه باشند. با آمریکا قدرت تسلط بر منطقه را نخواهد داشت و سوم آمریکا به عنوان یک موازنه ساز برای مقابله با مشکلات منطقه اما تمام نقشه های آمریکا در دو دهه گذشته شکست خورده است.

در این دوره بی توجهی به یکی از مهم ترین بحران های ریشه ای خاورمیانه یعنی هدف تشکیل کشور فلسطین باعث شد تا تمامی مذاکراتی که در دهه های اخیر با هدف دستیابی به راه حل دو دولتی انجام شده بود به طور کامل متوقف شود. در دوره باراک اوباما هیچ مذاکره جدی بین اسرائیل و فلسطین با میانجیگری آمریکا صورت نگرفت و در دوره ترامپ ایده معامله بزرگ بدون مذاکره و مشارکت فلسطینی ها مطرح شد. که با مخالفت کامل همه گروه ها و رهبران فلسطینی مواجه شد. شکست آمریکا در حل مسئله فلسطین بدبینی ریشه دار کشورهای عربی را نسبت به واشنگتن در مورد مسائل خاورمیانه تقویت کرد.

پس از تلاش دولت دونالد ترامپ برای خروج از سوریه و زمینه سازی برای خروج از افغانستان علاوه بر خروج از برجام و اعمال فشار حداکثری بر ایران و اجرای ایده یک معامله بزرگ و توافقات ابراهیم ​​وجود دارد. قدم های بزرگ . برای نزدیک شدن به نظم جدیدی که ایالات متحده می خواست. خوب نوبت جو بایدن بود که با وجود تمام انتقاداتی که از دونالد ترامپ داشت تقریباً همان سیاست را ادامه دهد.

در جریان انتخابات ریاست جمهوری 2020 آمریکا جو بایدن شعارهای زیادی درباره خاورمیانه داد. وی از خروج دولت دونالد ترامپ از برجام انتقاد کرد و گفت که قصد دارد عربستان سعودی را به عنوان یک دولت مردود به جهانیان معرفی کند و پس از رسیدن به مقام ریاست جمهوری از پاسخگویی به تماس های بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل خودداری کرد. برای مدت طولانی اگرچه در ابتدا به نظر می رسد که بایدن و تیم سیاست خارجی و امنیت ملی او برنامه جدیدی برای خاورمیانه در سر دارند اما پس از مدتی مشخص شد که اصلاً برنامه ای وجود ندارد.

دولت بایدن برنامه خاصی در مورد عربستان سعودی و اسرائیل نداشت. اگرچه بایدن می خواست چهره انسان دوستانه و قانون مداری نشان دهد و با رفتار محمد بن سلمان و بنیامین نتانیاهو مخالفت کند اما در نهایت مجبور به همکاری با آنها شد. ناتوانی دولت بایدن در بازگشت فوری به برجام و کنار گذاشتن اختلافات با ایران عملاً به معنای ادامه سیاست فشار حداکثری بود. در عین حال دولت بایدن هیچ اقدامی برای وارد کردن فلسطینی ها به روند صلح خاورمیانه انجام نداد و عملاً سیاست ادغام اسرائیل در منطقه را بدون حل مسئله فلسطین بر اساس توافق ابراهیم ادامه داد.

بایدن به تدریج همه شعارهای تبلیغاتی خود را کنار گذاشت. سفر بایدن به عربستان سعودی در ژوئیه 1401 و انتشار عکس هایی از دست دادن او با محمد بن سلمان ولیعهد سعودی نشانه تمام عیار عقب نشینی بایدن بود. بایدن به طور خاص یک درخواست از عربستان سعودی داشت: افزایش تولید نفت و کمک به کاهش قیمت جهانی نفت خام. اما عقب نشینی بایدن به او کمکی نکرد. کینه محمد بن سلمان از دولت بایدن خیلی عمیق بود که با یک دیدار آشتی جویانه قابل حل نبود.

تنها چند هفته پس از سفر بایدن عربستان سعودی با همکاری روسیه در قالب اوپک پلاس تولید نفت خود را کاهش داد تا ثبات قیمت نفت به نفع تولیدکنندگان باقی بماند. آشتی تهران و ریاض با میانجیگری چین به عنوان قدرت اصلی رقیب آمریکا در صحنه جهانی عملا تیری به اعتماد باقی مانده بین ریاض و واشنگتن بود که نشان داد ریاض تا چه اندازه از سیاست آمریکا و متحدان جدید فاصله گرفته است. خارج از غرب برای پیشبرد اهداف خود را پیدا کرده است

دولت بایدن در دو سال گذشته تلاش زیادی کرد تا ریاض را مجبور به پذیرش توافق عادی سازی روابط دیپلماتیک با اسرائیل بدون در نظر گرفتن سرنوشت فلسطینی ها کند اما شرط اصلی ریاض برای این توافق داشتن برنامه هسته ای بومی معادل ایران است. و بازگرداندن امنیت و اعتماد نظامی آمریکا با امضای توافقنامه دفاعی متقابل باعث شکست این مذاکرات شد.

شعارهای بایدن درباره اسرائیل به جایی نرسید. بنیامین نتانیاهو از دست دادن قدرت از بهار 1400 تا زمستان 1401 را بیشتر ناشی از سیاست های دولت جو بایدن می دانست. رفتار غیردوستانه بایدن با نتانیاهو در ابتدای ریاست جمهوری خود و انتقاد دولت بایدن از دولت راستگرای نتانیاهو پس از بازگشت او به قدرت در زمستان 1401 باعث شد تا تنفر جو بایدن در نتانیاهو و اطرافیانش عمیق شود.

اما جو بایدن با وجود همه شعارها و مدعیان نتوانست از نتانیاهو فاصله بگیرد. پس از حمله حماس در 7 اکتبر به اراضی اشغالی اطراف غزه و شروع جنگ اسرائیل علیه غزه آمریکا عملاً هیچ کمکی به نتانیاهو را رد کرده و تقریباً به تمام خواسته های اسرائیل پاسخ مثبت داده است.

فقدان سیاست منسجم و یکپارچه دولت جو بایدن برای خاورمیانه به این معنا بود که هیچ یک از طرف های منطقه نمی توانند به آمریکا اعتماد کنند. در حالی که آمریکا پس از 7 اکتبر 2023 بیش از هر زمان دیگری در دهه گذشته درگیر مسائل خاورمیانه است هیچ یک از طرف های منطقه حتی متحدان سنتی آمریکا دیگر به آمریکا اعتماد ندارند. مشخص نیست که آیا دولت بعدی آمریکا چه در دوره ریاست جمهوری کامالا هریس و چه در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ بتواند این اعتماد از دست رفته را بازگرداند یا خیر.

مقاله ای که در ادامه می آید ترجمه مقاله ای از دانشمندان موسسه آمریکایی استیمسون است که در مجله نشنال اینترست منتشر شده است. نویسندگان این مقاله توضیح می دهند که چگونه وقایع سال گذشته باعث شد «صلح تحت سلطه آمریکا» در خاورمیانه معنای خود را از دست بدهد و متحدان سنتی آمریکا دیگر مانند گذشته به آمریکا اعتماد نداشته باشند.

انتهای پیام