آرتروز دست ( علائم، تشخیص و روش های درمانی )

3 روز پیش

خواندن این مطلب 13 دقیقه زمان میبرد

آرتروز دست چیست و چگونه می توان آن را مدیریت کرد؟

آرتروز دست یک بیماری شایع و تخریبی مفصلی است که مفاصل دست را تحت تاثیر قرار می دهد. مدیریت این بیماری اغلب شامل ترکیبی از روش های درمانی برای کاهش درد بهبود عملکرد و کند کردن پیشرفت بیماری است. این روش ها می تواند شامل تغییر سبک زندگی داروها فیزیوتراپی کاردرمانی و در موارد شدید جراحی باشد.

آرتروز دست چیست؟

آرتروز دست که به آن استئوآرتریت دست نیز گفته می شود یک بیماری مفصلی دژنراتیو است که غضروف مفصلی را تحت تاثیر قرار می دهد. غضروف بافت لغزنده ای است که انتهای استخوان ها را در مفصل می پوشاند و به حرکت روان و بدون اصطکاک مفاصل کمک می کند. در آرتروز غضروف به تدریج تخریب می شود استخوان زیرین نمایان شده و با هم ساییده می شوند. این سایش می تواند منجر به درد تورم خشکی و محدودیت حرکت در مفاصل دست شود.

آرتروز دست می تواند هر مفصلی در دست را تحت تاثیر قرار دهد اما بیشتر در مفاصل زیر شایع است :

مفاصل قاعده انگشت شست : مفصل کارپومتاکارپال (CMC) در قاعده انگشت شست.
مفاصل بند انگشتان : مفاصل اینترفالانژیال دیستال (DIP) نزدیک نوک انگشتان و مفاصل اینترفالانژیال پروگزیمال (PIP) در وسط انگشتان.
مفصل مچ دست : در موارد کمتر آرتروز می تواند مچ دست را نیز درگیر کند.

علائم آرتروز دست

علائم آرتروز دست چپ می تواند به تدریج و با گذشت زمان ظاهر شود و شدت آن در افراد مختلف متفاوت است. برخی از افراد ممکن است علائم خفیفی داشته باشند در حالی که برخی دیگر ممکن است درد و محدودیت عملکرد قابل توجهی را تجربه کنند. علائم شایع آرتروز دست عبارتند از :

درد : درد علامت اصلی آرتروز دست است. درد ممکن است به صورت مبهم سوزشی یا تیز باشد و معمولاً با فعالیت بدتر می شود و با استراحت بهبود می یابد. در مراحل اولیه درد ممکن است فقط پس از فعالیت زیاد یا در پایان روز رخ دهد. با پیشرفت بیماری درد ممکن است مداوم تر شود و حتی در هنگام استراحت نیز وجود داشته باشد.
خشکی : خشکی مفصل به ویژه در صبح یا پس از دوره های عدم فعالیت یکی دیگر از علائم رایج است. این خشکی معمولاً بعد از چند دقیقه حرکت دادن دست بهبود می یابد.
تورم : تورم در مفاصل آسیب دیده ممکن است رخ دهد. تورم می تواند خفیف یا قابل توجه باشد و اغلب با درد همراه است.
گرما : مفاصل آسیب دیده ممکن است گرم و حساس به لمس باشند. این گرما ناشی از التهاب در مفصل است.
محدودیت حرکت : با پیشرفت آرتروز ممکن است دامنه حرکتی مفاصل دست محدود شود. این محدودیت می تواند انجام فعالیت های روزمره مانند باز کردن درب قوطی نوشتن یا بستن دکمه ها را دشوار کند.
ضعف عضلانی : ضعف در عضلات دست و انگشتان می تواند ناشی از درد و عدم استفاده از دست باشد. این ضعف می تواند قدرت گرفتن اشیاء را کاهش دهد.
تغییر شکل مفاصل : در مراحل پیشرفته تر آرتروز ممکن است تغییر شکل مفاصل رخ دهد. این تغییر شکل می تواند ناشی از رشد استخوان های اضافی به نام استئوفیت یا خار استخوانی در اطراف مفاصل باشد. استئوفیت ها می توانند به صورت برجستگی های سخت در اطراف مفاصل ظاهر شوند.
ندول های هبردن و بوشار : این ندول ها برجستگی های استخوانی کوچکی هستند که در مفاصل DIP (ندول های هبردن) و PIP (ندول های بوشار) ایجاد می شوند. آن ها از علائم مشخصه آرتروز دست هستند و می توانند باعث درد و تغییر شکل انگشتان شوند.
صدای треск (کراکینگ) مفصل : برخی از افراد ممکن است هنگام حرکت دادن مفاصل دست صدای треск یا ساییدگی را احساس کنند. این صدا ناشی از ساییدگی سطوح ناهموار غضروف آسیب دیده است.

دلایل و عوامل خطر آرتروز دست

آرتروز دست یک بیماری چندعاملی است به این معنی که عوامل مختلفی می توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند. علت دقیق آرتروز دست به طور کامل شناخته نشده است اما عوامل زیر به عنوان عوامل خطر شناخته شده اند :

سن : افزایش سن مهمترین عامل خطر برای آرتروز است. با افزایش سن غضروف مفاصل به طور طبیعی فرسوده می شود و احتمال آسیب پذیری آن در برابر آرتروز افزایش می یابد.
جنسیت : زنان بیشتر از مردان به آرتروز دست مبتلا می شوند به خصوص پس از یائسگی. تغییرات هورمونی ممکن است در این تفاوت جنسیتی نقش داشته باشد.
ژنتیک : سابقه خانوادگی آرتروز دست خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد. ژن ها می توانند بر ساختار و استحکام غضروف تاثیر بگذارند.
آسیب مفصلی : آسیب های قبلی به مفاصل دست مانند شکستگی دررفتگی یا آسیب های ناشی از استفاده بیش از حد می تواند خطر ابتلا به آرتروز را در آینده افزایش دهد. آسیب مفصلی می تواند روند تخریب غضروف را تسریع کند.
استفاده بیش از حد از دست : مشاغلی که نیاز به حرکات تکراری دست دارند یا فعالیت هایی که فشار زیادی به مفاصل دست وارد می کنند می توانند خطر آرتروز دست را افزایش دهند.
چاقی : اضافه وزن یا چاقی فشار بیشتری را به مفاصل بدن از جمله مفاصل دست وارد می کند. علاوه بر این چاقی با التهاب مزمن در بدن مرتبط است که می تواند به تخریب غضروف کمک کند.
بیماری های مفصلی دیگر : برخی بیماری های مفصلی دیگر مانند آرتریت روماتوئید نقرس و لوپوس می توانند خطر ابتلا به آرتروز دست را افزایش دهند.
ناهنجاری های مفصلی مادرزادی : ناهنجاری های مادرزادی در مفاصل دست می تواند توزیع بار در مفصل را تغییر داده و خطر آرتروز را افزایش دهد.

تشخیص آرتروز دست

تشخیص آرتروز دست معمولاً بر اساس ترکیبی از معاینه فیزیکی شرح حال بیمار و بررسی های تصویربرداری انجام می شود. پزشک متخصص معمولاً می تواند آرتروز دست را با معاینه بالینی تشخیص دهد.

شرح حال و معاینه فیزیکی : پزشک در مورد علائم بیمار سابقه پزشکی و سابقه خانوادگی سوال می پرسد. سپس معاینه فیزیکی انجام می دهد تا مفاصل دست را از نظر تورم گرما درد خشکی محدودیت حرکت و تغییر شکل بررسی کند. پزشک همچنین ممکن است قدرت عضلانی دست و انگشتان را ارزیابی کند.
تصویربرداری :

رادیوگرافی (اشعه ایکس) : رادیوگرافی روش اصلی تصویربرداری برای تشخیص آرتروز دست است. رادیوگرافی می تواند تغییرات مشخصه آرتروز مانند باریک شدن فضای مفصلی (ناشی از تخریب غضروف) استئوفیت ها (خارهای استخوانی) و ضخیم شدن استخوان زیر غضروف را نشان دهد. رادیوگرافی به تعیین شدت آرتروز و رد سایر بیماری های مفصلی کمک می کند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) : MRI معمولاً برای تشخیص آرتروز دست ضروری نیست اما ممکن است در موارد خاص مانند زمانی که تشخیص قطعی نیست یا برای ارزیابی آسیب های بافت نرم اطراف مفصل استفاده شود. MRI می تواند تصویر دقیق تری از غضروف رباط ها و تاندون های اطراف مفصل ارائه دهد.
سونوگرافی : سونوگرافی می تواند برای ارزیابی بافت های نرم اطراف مفصل و تشخیص التهاب استفاده شود. همچنین می تواند برای هدایت تزریق دارو به مفصل استفاده شود.

آزمایش خون : آزمایش خون معمولاً برای تشخیص آرتروز دست ضروری نیست اما ممکن است برای رد سایر بیماری های مفصلی التهابی مانند آرتریت روماتوئید یا نقرس درخواست شود.

درمان آرتروز دست

درمان آرتروز دست بر کاهش درد بهبود عملکرد و کند کردن پیشرفت بیماری متمرکز است. درمان معمولاً ترکیبی از روش های غیر جراحی و جراحی است. انتخاب روش درمانی به شدت علائم مفاصل درگیر سبک زندگی بیمار و ترجیحات شخصی بستگی دارد.

درمان های غیر جراحی :

تغییر سبک زندگی :

استراحت و اصلاح فعالیت : اجتناب از فعالیت هایی که درد را تشدید می کنند و استراحت دادن به مفاصل آسیب دیده می تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. تغییر نحوه انجام فعالیت ها برای کاهش فشار بر مفاصل دست نیز مهم است. به عنوان مثال استفاده از ابزارهای کمکی برای باز کردن درب قوطی یا استفاده از دستگیره های بزرگتر برای قلم و مداد.
کاهش وزن : در صورت اضافه وزن یا چاقی کاهش وزن می تواند فشار بر مفاصل دست را کاهش دهد و درد را تسکین بخشد.
ورزش های منظم : ورزش های سبک و کم ضرب می توانند به حفظ دامنه حرکتی مفاصل تقویت عضلات اطراف مفاصل و بهبود عملکرد دست کمک کنند. ورزش های توصیه شده شامل پیاده روی شنا دوچرخه سواری و تمرینات خاص برای دست و انگشتان است.
گرما و سرما درمانی : استفاده از گرما (مانند حمام آب گرم پدهای گرمایی یا پارافین تراپی) می تواند به کاهش خشکی و درد مفاصل کمک کند. استفاده از سرما (مانند کمپرس یخ) می تواند تورم و التهاب را کاهش دهد.

داروها :

مسکن های موضعی : کرم ها و ژل های مسکن موضعی حاوی داروهایی مانند کپسایسین یا داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) می توانند برای تسکین درد موضعی در مفاصل دست استفاده شوند.
مسکن های خوراکی : مسکن های خوراکی مانند استامینوفن (پاراستامول) یا NSAIDs (مانند ایبوپروفن ناپروکسن) می توانند برای کاهش درد آرتروز دست استفاده شوند. NSAIDs علاوه بر تسکین درد اثرات ضد التهابی نیز دارند. مصرف طولانی مدت NSAIDs خوراکی می تواند عوارض جانبی داشته باشد بنابراین باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.
داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی انتخابی COX-۲ (کوکسیب ها) : این داروها نوعی NSAID هستند که عوارض گوارشی کمتری نسبت به NSAIDs سنتی دارند. سلکوکسیب یکی از داروهای رایج این دسته است.
کورتیکواستروئیدها : کورتیکواستروئیدها داروهای ضد التهابی قوی هستند که می توانند به صورت خوراکی یا تزریقی برای کاهش درد و التهاب شدید آرتروز دست استفاده شوند. تزریق کورتیکواستروئید به مفصل می تواند تسکین موقت درد را فراهم کند اما استفاده مکرر از تزریق کورتیکواستروئید توصیه نمی شود.
داروهای تعدیل کننده بیماری (DMARDs) : DMARDs معمولاً برای آرتروز دست استفاده نمی شوند زیرا آرتروز یک بیماری غیر التهابی در نظر گرفته می شود. با این حال در برخی موارد که آرتروز با التهاب قابل توجه همراه است پزشک ممکن است DMARDs را تجویز کند.
تزریق اسید هیالورونیک : اسید هیالورونیک ماده ای طبیعی است که در مایع مفصلی وجود دارد و به روان سازی و ضربه گیری مفاصل کمک می کند. تزریق اسید هیالورونیک به مفصل آسیب دیده ممکن است به کاهش درد و بهبود عملکرد در برخی از افراد مبتلا به آرتروز دست کمک کند.

فیزیوتراپی و کاردرمانی :

فیزیوتراپی : فیزیوتراپیست می تواند برنامه های تمرینی خاصی را برای تقویت عضلات دست و انگشتان بهبود دامنه حرکتی مفاصل و کاهش درد طراحی کند. فیزیوتراپی ممکن است شامل تکنیک های دستی تمرینات تقویتی تمرینات کششی و استفاده از روش های درمانی مانند اولتراسوند یا تحریک الکتریکی باشد.
کاردرمانی : کاردرمانگر می تواند به بیماران آموزش دهد که چگونه فعالیت های روزمره را به گونه ای انجام دهند که فشار کمتری به مفاصل دست وارد شود. آن ها همچنین می توانند وسایل کمکی و ارتز (اسپلینت) را توصیه کنند.
ارتز (اسپلینت) : استفاده از ارتز یا اسپلینت می تواند به حمایت از مفاصل آسیب دیده کاهش درد و التهاب و بهبود عملکرد دست کمک کند. ارتزها می توانند در طول شب یا در طول روز هنگام انجام فعالیت هایی که درد را تشدید می کنند استفاده شوند. انواع مختلفی از ارتزها برای آرتروز دست وجود دارد که بسته به مفصل درگیر و نیازهای بیمار تجویز می شوند.

طب سوزنی : برخی از مطالعات نشان داده اند که طب سوزنی می تواند به کاهش درد آرتروز دست کمک کند. اگرچه مکانیسم دقیق اثر طب سوزنی در آرتروز هنوز به طور کامل مشخص نیست اما تصور می شود که طب سوزنی با تحریک آزادسازی مواد شیمیایی تسکین دهنده درد در بدن عمل می کند.
مکمل های غذایی : برخی از مکمل های غذایی مانند گلوکزامین و کندرویتین سولفات به عنوان درمان های مکمل برای آرتروز مورد استفاده قرار می گیرند. شواهد علمی در مورد اثربخشی این مکمل ها در آرتروز دست محدود است و نتایج مطالعات متفاوت بوده است. قبل از مصرف هرگونه مکمل غذایی مشورت با پزشک ضروری است.

درمان های جراحی :

در صورتی که درمان های غیر جراحی نتوانند درد را تسکین دهند و عملکرد دست را بهبود بخشند ممکن است جراحی توصیه شود. انواع مختلفی از جراحی برای آرتروز دست وجود دارد از جمله :

آرتروپلاستی (تعویض مفصل) : آرتروپلاستی شامل جایگزینی مفصل آسیب دیده با مفصل مصنوعی (پروتز) است. این روش معمولاً برای مفاصل بزرگتر دست مانند مفصل قاعده انگشت شست یا مچ دست انجام می شود. تعویض مفصل می تواند درد را به طور قابل توجهی کاهش دهد و عملکرد مفصل را بهبود بخشد.
آرترودز (خشک کردن مفصل) : آرترودز شامل جوش دادن استخوان های مفصل به یکدیگر است تا مفصل بی حرکت شود. این روش معمولاً برای مفاصل کوچکتر انگشتان دست استفاده می شود. آرترودز می تواند درد را از بین ببرد اما حرکت مفصل را نیز محدود می کند. با این حال در مفاصل انگشتان دست بی حرکتی یک مفصل ممکن است تاثیر کمی بر عملکرد کلی دست داشته باشد.
استئوتومی : استئوتومی شامل برش و تغییر شکل استخوان های اطراف مفصل است. این روش ممکن است برای اصلاح ناهنجاری های مفصلی و کاهش فشار بر مفصل آسیب دیده استفاده شود.
آرتروسکوپی : آرتروسکوپی یک روش جراحی کم تهاجمی است که در آن جراح از طریق برش های کوچک و با استفاده از یک دوربین کوچک و ابزارهای جراحی داخل مفصل را مشاهده و درمان می کند. آرتروسکوپی ممکن است برای برداشتن غضروف آسیب دیده یا استئوفیت ها در مراحل اولیه آرتروز دست استفاده شود.

راهکارهای خانگی برای آرتروز دست

علاوه بر درمان های پزشکی برخی راهکارهای خانگی می توانند به تسکین علائم آرتروز دست کمک کنند :

کمپرس گرم و سرد : استفاده متناوب از کمپرس گرم و سرد می تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. کمپرس گرم را به مدت ۲۰ دقیقه برای کاهش خشکی و درد استفاده کنید سپس کمپرس سرد را به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه برای کاهش تورم و التهاب استفاده کنید.
حمام پارافین : حمام پارافین می تواند به تسکین درد و خشکی مفاصل دست کمک کند. پارافین گرم شده دست ها را می پوشاند و گرما را به عمق مفاصل منتقل می کند.
ماساژ : ماساژ ملایم دست ها و انگشتان می تواند به بهبود جریان خون کاهش درد و خشکی و افزایش انعطاف پذیری مفاصل کمک کند.
تمرینات خانگی : انجام منظم تمرینات کششی و تقویتی ساده برای دست ها و انگشتان می تواند به حفظ دامنه حرکتی مفاصل و تقویت عضلات اطراف مفاصل کمک کند. تمرینات پیشنهادی شامل :

باز و بسته کردن مشت : به آرامی دست خود را مشت کنید و سپس انگشتان خود را کاملاً باز کنید. این حرکت را ۱۰-۱۵ بار تکرار کنید.
خم کردن انگشتان : هر انگشت را به طور جداگانه به سمت کف دست خم کنید و چند ثانیه نگه دارید. این حرکت را برای هر انگشت ۵-۱۰ بار تکرار کنید.
کشش انگشت شست : انگشت شست خود را به آرامی از کف دست دور کنید و چند ثانیه نگه دارید. این حرکت را ۵-۱۰ بار تکرار کنید.
چرخش مچ دست : مچ دست خود را به آرامی در جهت عقربه های ساعت و خلاف جهت عقربه های ساعت بچرخانید. هر جهت را ۱۰ بار تکرار کنید.

استفاده از وسایل کمکی : استفاده از وسایل کمکی مانند درب بازکن ها دستگیره های بزرگتر برای وسایل آشپزی و ابزار نوشتن و لباس های دکمه دار بزرگتر می تواند انجام فعالیت های روزمره را آسان تر کند و فشار بر مفاصل دست را کاهش دهد.
تغذیه سالم : رژیم غذایی سالم و متعادل غنی از میوه ها سبزیجات غلات کامل و پروتئین های بدون چربی می تواند به حفظ سلامت کلی بدن و کاهش التهاب کمک کند. برخی مطالعات نشان داده اند که رژیم غذایی ضد التهابی ممکن است به کاهش علائم آرتروز کمک کند.
هیدراتاسیون کافی : نوشیدن آب کافی در طول روز برای حفظ سلامت غضروف و روان سازی مفاصل مهم است.

پیشگیری از آرتروز دست

اگرچه نمی توان به طور کامل از آرتروز دست پیشگیری کرد اما اقداماتی وجود دارد که می توان برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری یا کند کردن پیشرفت آن انجام داد :

حفظ وزن مناسب : حفظ وزن سالم می تواند فشار بر مفاصل دست و سایر مفاصل بدن را کاهش دهد.
جلوگیری از آسیب مفصلی : اجتناب از آسیب های مکرر به مفاصل دست مانند آسیب های ناشی از استفاده بیش از حد یا ضربه می تواند خطر آرتروز را کاهش دهد. هنگام انجام فعالیت های ورزشی یا کارهایی که فشار زیادی به دست وارد می کنند از تکنیک های صحیح و تجهیزات محافظتی استفاده کنید.
ورزش منظم : ورزش منظم به ویژه ورزش های کم ضرب می تواند به حفظ سلامت مفاصل و تقویت عضلات اطراف مفاصل کمک کند.
رژیم غذایی سالم : پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل می تواند به حفظ سلامت کلی بدن و کاهش التهاب کمک کند.
ترک سیگار : سیگار کشیدن با افزایش التهاب در بدن مرتبط است و می تواند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهد. ترک سیگار می تواند به بهبود سلامت مفاصل کمک کند.
مدیریت بیماری های زمینه ای : مدیریت بیماری های مفصلی دیگر مانند آرتریت روماتوئید یا نقرس می تواند خطر ابتلا به آرتروز دست را کاهش دهد.

نتیجه گیری

آرتروز دست یک بیماری شایع و مزمن است که می تواند باعث درد خشکی و محدودیت عملکرد در مفاصل دست شود. اگرچه آرتروز دست قابل درمان قطعی نیست اما روش های درمانی مختلفی برای کاهش علائم بهبود عملکرد و کند کردن پیشرفت بیماری وجود دارد. درمان معمولاً شامل ترکیبی از تغییر سبک زندگی داروها فیزیوتراپی کاردرمانی و در موارد شدید جراحی است. راهکارهای خانگی و اقدامات پیشگیرانه نیز می توانند نقش مهمی در مدیریت آرتروز دست ایفا کنند.

پرسش و پاسخ متداول

۱. آیا آرتروز دست قابل درمان است؟

آرتروز دست یک بیماری مزمن است و در حال حاضر درمان قطعی برای آن وجود ندارد. با این حال درمان های موجود می توانند به طور موثری علائم را کاهش دهند عملکرد دست را بهبود بخشند و کیفیت زندگی بیماران را ارتقا دهند. هدف از درمان آرتروز دست مدیریت درد کاهش التهاب حفظ دامنه حرکتی مفاصل و جلوگیری از پیشرفت بیماری است.

۲. چه ورزش هایی برای آرتروز دست مفید است؟

ورزش های سبک و کم ضرب که باعث حرکت مفاصل دست می شوند برای آرتروز دست مفید هستند. ورزش هایی مانند پیاده روی شنا دوچرخه سواری و تمرینات خاص برای دست و انگشتان توصیه می شوند. تمرینات کششی و تقویتی ملایم می توانند به حفظ دامنه حرکتی مفاصل تقویت عضلات اطراف مفاصل و بهبود عملکرد دست کمک کنند. اجتناب از ورزش هایی که فشار زیادی به مفاصل دست وارد می کنند مهم است.

۳. آیا آرتروز دست ارثی است؟

عوامل ژنتیکی می توانند در ابتلا به آرتروز دست نقش داشته باشند. افرادی که سابقه خانوادگی آرتروز دست دارند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. ژن ها می توانند بر ساختار و استحکام غضروف تاثیر بگذارند و فرد را مستعدتر به تخریب غضروف و آرتروز کنند. با این حال آرتروز دست یک بیماری چندعاملی است و عوامل دیگری مانند سن جنسیت آسیب مفصلی و استفاده بیش از حد از دست نیز در ایجاد آن نقش دارند.

برای تشخیص دقیق و دریافت برنامه درمانی مناسب برای آرتروز دست توصیه می شود به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک با بررسی وضعیت شما و در نظر گرفتن عوامل مختلف بهترین روش های درمانی را برای شما تعیین خواهد کرد.

گروه مطلب :