درخشش ایران در سپهر علمی دنیا

پس از انقلاب اسلامی ایران مسیر جدیدی را در علم و فناوری آغاز کرد تا نه تنها وضعیت ایران را در منطقه و جهان و تا حدی شکاف تاریخی ایجاد شده با غرب بدست آورد. علیرغم تحریم های جدی فشار بین المللی و محدودیت های مالی ایران توانسته است پیشرفت چشمگیری در علم و فناوری داشته باشد. براساس بانک اطلاعاتی استناد Scopus ایران از نظر تولید علمی و در بین پنج کشور برتر جهان در جهان اسلام قرار دارد.
به گفته یومیر جامز در گزارشی در مورد سقوط شکاف علمی در ایران و غرب در دوره پس از انقلاب نوشت: توسعه علمی و تکنولوژیکی همیشه به عنوان یکی از مهمترین عوامل قدرت و توسعه در کشورها شناخته شده است در حالی که غرب پس از رنسانس و انقلاب صنعتی انقلاب صنعتی انقلاب صنعتی. پیشرفت علمی کشورها نه تنها یک گروه دانشگاهی و دانشگاهی است بلکه یک رابطه مستقیم با امنیت ملی اقتصاد رفاه و وضعیت بین المللی کشورهای سیستم جهانی است.
بنابراین دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی در اروپا و ایالات متحده با حمایت دولت ها و سرمایه گذاری در نوآوری توانستند تولید علمی را به میزان قابل توجهی افزایش دهند. نتیجه این روند تسلط غربی بر فناوری های پیشرفته صنایع مدرن و نهادهای علمی بین المللی بود به طوری که با تأثیر سیاسی و اقتصادی این کشورها قدرت علمی در جهان گسترش می یابد و کشورهای عقب مانده را برای بهره برداری و استعمار صاحبان علوم گسترش می دهد.
بازگشت علمی در دوره قاجار و پهلوی
ایران که یکی از مهمترین مراکز علمی در دوره های تاریخی باستان بود اما با کاهش تدریجی تمدن اسلامی و انزوا سیاسی توسعه علمی و صنعتی غرب. در دوران قاجار ایران علی رغم تلاش های خود به عنوان ایجاد دارالفونون هنوز یک سیستم علمی مؤثر و توسعه فناوری اصلی در نظر گرفته نشده است. فقدان مراکز تحقیقاتی مدرن و مدرن نادیده گرفتن علوم جدید و تأثیر سیاست های استعماری و حاکمان بی کفایت باعث شد تا کشور از موج پیشرفت جهانی عقب نشینی کند. در دوره پهلوی اگرچه برخی از دانشگاه ها مانند دانشگاه تهران تأسیس شدند اما توسعه علمی ایران بسته به غرب و اساساً ابتکار بیگانگان باقی مانده است. بسیاری از پروژه های صنعتی و علمی تحت نظارت کارشناسان خارجی انجام شد و تولید علم داخلی در دست نبود و اساساً مورد توجه حاکمان داخلی نبود. وابستگی شدید به غرب و عدم تمرکز بر آموزش و تحقیقات بومی باعث شد ایران در رقابت های علمی جهانی و تنها طیف وسیعی از بیگانگان باقی بماند. ضعف داخلی این کشور حتی اگر پادشاه کشور در اولین دوره پهلوی تمایل به نزدیک شدن به یکی از قدرتهای جهان آلمان با پیام انگلیسی برای تسلیم تاج و تخت خود و ترک اموال و حاکمیت به آن منجر شود. بیگانگان
انقلاب علمی ایران پس از انقلاب اسلامی
پس از انقلاب اسلامی ایران مسیر جدیدی را در علم و فناوری آغاز کرد تا نه تنها وضعیت ایران را در منطقه و جهان و تا حدی شکاف تاریخی ایجاد شده با غرب بدست آورد. علیرغم تحریم های جدی فشار بین المللی و محدودیت های مالی ایران توانسته است پیشرفت چشمگیری در علم و فناوری داشته باشد. براساس بانک اطلاعاتی استناد Scopus ایران از نظر تولید علمی و در بین پنج کشور برتر جهان در جهان اسلام قرار دارد. براساس داده های شاخص طبیعت ایران نیز در فناوری نانو پزشکی فیزیک و تکنیک به میزان قابل توجهی عمل کرده است. میانگین رشد ایران در تولید علمی در سالهای اخیر بین 2 تا 5 درصد بوده است در حالی که میانگین جهانی کمتر از 2 درصد است.
نتایج علمی ایران در حال حاضر
جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفته است با سرمایه گذاری در علوم در حاشیه علم فاصله بالا بین خود و کشورهای توسعه یافته را برابر کند. چرخه سوخت هسته ای. علاوه بر این یک ایرانی که تا سالها قبل از انقلاب آزمایشگاه پزشکان سایر کشورها بود از جمله پیشرفته ترین مناطق پزشکی مانند تولید نوترکیب روشهای ژنتیکی و پیشرفت پیوند عضو است. ساخت ماهواره های بومی راه اندازی فضایی و توسعه هواپیماهای بدون سرنشین پیشرفته نیز ایران را به یکی از قدرت های اتاق تبدیل کرده است. در فناوری نانو ایران یکی از پنج کشور برتر جهان است و فناوری نانو در ایران به طور گسترده در صنایع پزشکی کشاورزی و دفاعی مورد استفاده قرار گرفته است. در موارد اخیر ایران با گسترش مراکز تحقیقاتی و استارتاپ ها الگوریتم های هوش مصنوعی و فناوری های دیجیتال را توسعه می دهد. همه این پیشرفت ها در شرایطی اتفاق افتاده است که چالش هایی مانند تحریم های علمی محدودیت در تبادل فناوری برخی از مشکلات بوروکراتیک و مهاجرت نخبه و عدم بودجه تحقیق در مورد توسعه علمی ایران وجود داشته باشد. با این حال با توجه به روند فزاینده ایران در فن آوری های مدرن و افزایش همکاری های علمی بین المللی می توان امیدوار بود که ایران در دهه های آینده بتواند موقعیت بالاتری را در اقتصاد جهانی مبتنی بر دانش کسب کند.
راه جبران یک عقب تاریخی
انقلاب علمی ایران ثمره انقلاب اسلامی نمونه ای از جهش فناوری در شرایط دشوار است. این پیشرفت نشان می دهد که با تکیه بر منابع انسانی تخصصی برنامه ریزی استراتژیک و تحقیق و توسعه مرزهای جدید دانش و فناوری می توان به دست آورد. با وجود همه موانع ایران در راه تحکیم موقعیت خود به عنوان یک قدرت علمی مترقی است و فاصله تا قله های بالاتر با ادامه این مسیر هر روز کاهش می یابد اما این پایان کار نیست اما همانطور که رهبر ارشد قبلاً در اعلامیه دولت گفته بود. ما هنوز از صدر جدول دانش جهان هستیم. ما باید به قله ها برسیم. ما باید در مهمترین رشته ها از محدودیت های فعلی دانش عبور کنیم. ما هنوز از این مرحله بسیار عقب مانده ایم. ما از ابتدا شروع کرده ایم. یک علمی شرم آور در پشت در پهلوی و دوران قاجار هنگامی که رقابت علمی جهان به تازگی آغاز شده بود ضربه سختی به ما زد و ما را از این کاروان عجله عقب نگه داشت. “ما اکنون در حال حرکت هستیم و در حال حرکت شتاب هستیم اما این شتاب باید سالها ادامه یابد تا عقب ماندگی را جبران کند.”
*بازتولید سایر محتوای رسانه ای در ISNA تأیید محتوای آن نیست و فقط برای توجه مخاطب است.
پایان پیام