تاکید بر ضرورت به روز کردن قوانین برای حمایت از زنان بزه دیده

به گزارش یومیر هاله شعاری وکیل دادگستری و مدیر گروه حقوق زنان دانشگاه شهید بهشتی و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد در نشست «حقوق سینما» به همت انجمن علمی حقوق دانشگاه شهید بهشتی ضمن گرامیداشت روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان برگزار شد. گفت: از سال 1360 4 آبان هر سال مصادف با “5 آذر” به عنوان روز رفع خشونت علیه زنان نامگذاری شده است. این تاریخ به دلیل قتل وحشیانه «سه خواهر میرابال» فعالان سیاسی جمهوری دومینیکن انتخاب شد. در 17 اکتبر 1999 مجمع عمومی سازمان ملل متحد نامگذاری این روز را به عنوان روز جهانی تصویب کرد. در این جلسه باید از تمام زنان قربانی خشونت یاد کنیم.

شعاری با بیان اینکه مبارزات زنان در طول تاریخ اشکال مختلفی را تجربه کرده است افزود: آزار جنسی ازدواج های اجباری اسیدپاشی محرومیت بد رفتاری ممنوعیت ها و محرومیت های عاطفی ممنوعیت های نابرابر قوانین نابرابر نگاه های ابزاری انواع حملات بدنی و ضرب و شتم. احساس تملک و مالکیت نسبت به زنان سلب حق انتخاب تبعیض در اشتغال و عدم پرداخت حقوق برابر رفتار و پیشنهادات. بی ادبی در محیط کار و جامعه و همچنین فقدان اصل برابری به عنوان معیار حاکمیتی یا در جامعه برای قوانین و افکار عمومی از جمله انواع خشونت علیه زنان.

این حامی حقوق زنان گفت: به این دلیل است که آداب و رسوم غلطی در جامعه جا افتاده و دختران از کودکی به دلیل جنسیت مجبور به سکوت می شوند و به آنها می گویند اعتراض نکنید صدای خود را بلند نکنید دختران اجازه مخالفت دارند. مایه تاسف است. بارها تجربه شده که نه در کشور ما و نه در کشورهای دیگر به زنان حق انتخاب داده نشده است.

شاعری فیلم «دخترها فریادش» به نمایش درآمده در این نشست را اثری شجاع و قابل تحسین دانست و اظهار داشت: حدود یک دهه از اکران این فیلم می گذرد. علیرغم تغییر برخی دیدگاه ها همچنان مشکلات زنان در جامعه وجود دارد. سینما یک رسانه تاثیرگذار است. این عرصه صدای اساتید نظریه پردازان دکترین های حقوقی را می گیرد که مکرراً نکاتی را در مورد موضوعات مختلف به افکار عمومی مطرح کرده اند. یک سری اشتباهات قانونی در فیلم وجود داشت. چند سوال در ذهن داشتم که از خانم درخشنده (کارگردان فیلم) که به دلیل کسالت نتوانستند در جلسه شرکت کنند بپرسم.

وی با بررسی جنبه های حقوقی فیلم افزود: به عنوان نمونه به برخی از نکات حقوقی فیلم اشاره می کنم. در بخشی از فیلم صحبت از از سرگیری دادگاه می شود که در صورت پیدا شدن والد یا نزدیکان مقتول منجر به اعاده دادرسی می شود. دلیلی برای بازگشایی مجدد پرونده وجود ندارد. در رابطه با جرایم تجاوز به عنف و عفت جلسات غیرعلنی دادگاه برگزار می شود. البته از دید مردم عادی به تصویر کشیدن موضوع برای پر رنگتر شدن آن ارزشمند است. ماده 356 قانون مجازات اسلامی قتلی را مجاز می داند که قیم نداشته باشد. در این ماده آمده است: «اگر مقتول یا مقتول یا ولی صغیر یا مجنون قیم نداشته باشد یا ولی او معلوم نباشد یا به او دسترسی نداشته باشد ولی رهبر و رئیس است. قوه قضائیه با درخواست رهبری و در صورت موافقت اختیارات خود را به دادستان های مربوطه تفویض می کند.» بنابراین در پایان تراژدی فیلم مخاطب تعجب می کند که چرا این اتفاق افتاده و آیا می توانسته در قانون متفاوت باشد؟

این وکیل دادگستری ضمن نقل قولی از استاد خود گفت: عدالت یعنی رعایت قوانین و مقرراتی که وضع شده است و فراتر از عدالت باید به دنبال عدالت باشیم. گاهی ما آن چیزی را که عدالت است انجام می دهیم. اما ما با خودمان درگیری داریم که عادلانه نیست. در فیلم (Hey Girls Don’t Scream) که امروز دیدیم یک قتل کشتار داوطلبانه یک فرد زنده علیه یک زنده دیگر رخ داد. قانون اجرا شد عدالت محقق شد و قاتل انتقام گرفت. همه چیز طبق قانون انجام شد. آنچه در پایان تماشای این فیلم همه ما را غمگین کرد عدم رعایت عدالت بود. امیدوارم دانشکده های حقوق هم انصاف و هم عدالت را با هم به دانش آموزان بیاموزند.

شعاری در پایان سخنان خود با بیان اینکه باید شنونده باشیم گفت: این موضوع ربطی به حقوق جزا و جرم شناسی ندارد. ما باید به این بعد فرهنگی بپردازیم و آن را مهم بدانیم. ما باید باور داشته باشیم که اجازه دهیم دیگران صحبت کنند. ما اغلب به مردم اجازه حرف زدن نمی دهیم. چیز دیگر این است که دست از حدس زدن بردارید. وقتی طرف مقابل صحبت می کند ما حدس می زنیم که او چه می گوید و بین حرف هایش پاسخ می دهیم. خیلی بد است. بگذارید دیگران صحبت کنند. این باور باید در خودشان ایجاد شود که شنیده می شوند و دیده می شوند. این یک موضوع فرهنگی است که همه ما باید مسئولیت آن را بپذیریم.

در ادامه این جلسه لمیا رستمی تبریزی استاد حقوق جزا و جرم شناسی و عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه نزدیک به یک دهه از خلق این اثر ارزشمند می گذرد بیان می کند که این اثر از نظر جرم شناسی روانشناسی و جامعه شناسی دارای نکات بسیار ارزشمندی است. گفت: وقتی فیلم را تماشا کرد و “شیرین” را دید که حالش بسیار بد بود و عوامل و شرایطی که او را احاطه کرده بود از جمله خانواده اش و سایر افرادی که با او رفتاری نداشتند. به او اجازه داد تا از آشفتگی روانی خود خارج شود. و داشتن یک زندگی عادی برای برانز واقعا شرم آور بود. در این شرایط انسان نمی داند این درد و رنج را کجا باید بردارد. اگرچه یک دهه از ساخت فیلم «دخترانش جیغ نمی زنند» و فیلم هایی از این دست می گذرد اما همچنان در حوزه حقوقی مشکلات و موانع زیادی داریم. پس از سال 1392 که قانون مجازات اسلامی جدید تدوین و تصویب شد بسیاری از این موانع و مشکلات برطرف نشده و راهکارهای آنها به روز نشده است.

رستمی تبریزی در خصوص گزارش تجاوز جنسی یا آزار و اذیت کودکان و آزارهای رفتاری و جنسی افزود: خانم درخشنده در فیلم در یک بعد نسبت به موارد دیگر از شهرت خود می ترسید. او مراقب بود و آن را برجسته تر نشان داد. در بخشی از فیلم خانم شیرین «طناز طباطبایی» متجاوز به شدت گفت: اگر حرف بزنی آبرو را از تو و خانواده ات می گیرم. این مشکل ترس و اثرات منفی عاطفی در کودک ایجاد می کند. کودکی که ضعیف است و هنوز از نظر ذهنی و روانی آنقدر قوی نیست که بتواند صدای خود را به دیگران بیان کند.

این استاد دانشگاه گفت: در قسمت دیگری از فیلم می بینیم که وقتی نامزدی «شیرین» و «امیرعلی» به هم می خورد و بحث قتل شیرین پیش می آید بازپرس با امیرعلی تماس می گیرد. از او درباره شناختش از شیرین می پرسد. امیرعلی می گوید چیزی بین آنها پنهان نیست و از شنیدن مشکلات پنهان مربوط به شیرین از زبان بازپرس شوکه می شود و بعد از چند سال متوجه می شود که از ابعاد پنهان شخصیت شیرین چیزی نمی داند. این موضوع پیام هشداری برای نسل جدید دارد. زود به مردم اعتماد نکن زوایای پنهان روح و شخصیت انسان را نمی توان به راحتی بیان و آشکار کرد. دردهای پنهانی که در روح ما ایجاد شده زخم های عمیقی که بر شخصیت و روح ما وارد شده است را نمی توان به راحتی بیان کرد. سال ها طول می کشد تا بتوانیم به مردم اعتماد کنیم و احساس کنیم که درد ما را درک می کنند و می توانند به ما کمک کنند.

وی با بیان اینکه در پایان فیلم فریادهای بی پایان شیرین از درونش فریاد می زد اما دیگر دیر شده بود و تلاش اطرافیانش برای نجات او بی نتیجه بود افزود: در فیلم نشان می دهد همین است. که شیرین قصد دارد واقعیت را وارونه کند و تمام دردی را که این سال ها کشیده است را در درون خود پنهان کند. او نمی خواهد با دنیای بیرون با افرادی که می خواهند به او کمک کنند روبرو شود. چرا چون شیرین سالها سعی کرد با اطرافیانش از جمله خانواده و معلمش ارتباط برقرار کند و صحبت کند. هیچ کدام به حرف او گوش نکردند. همه به همین ترتیب از او می خواستند که سکوت کند و حرف و مطالبش را در دل خود نگه دارد و با کسی بحث نکند. احساس می کرد تنها جایی که می تواند این حرف ها و دردها را در آن ذخیره کند گنجینه دلش است و باید همه این مشکلات را سرکوب کند.

وی بیان کرد: از اینکه شیرین مشکلات گذشته را در درون خود نگه می دارد همیشه عصبانی بود. یک عصبانیت عمیق درونی یک نفرت یک نفرت از مردان و اینطور فکر می کند که امیرعلی با دیگران فرق دارد. اما وقتی سرایداری را می بیند که کودک را مورد آزار قرار داده است نمی تواند خود را کنترل کند. در نتیجه مرد را می کشد و دختر کوچک را نجات می دهد. آن لحظه لحظه ای است که تمام خشم و نفرت و کینه درونش زنده می شود. زیرا در کودکی قادر به مقابله با متجاوز نبود. اما اکنون او می تواند به مقابله بپردازد. او با نجات آن کودک از دست آزارگرش انتقام کودکی خود را می گیرد. در روانشناسی به آن خشم نابجا گفته می شود و باعث قتل می شود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه دو دختر کوچولوی این فیلم به دلیل کم توجهی و تلاش برای حفظ آبروی خانواده اینگونه به پایان رسیدند گفت: همه بچه های ما نه تنها دختر بچه ها بلکه پسران و نوجوانان ما هم هستند. علل مختلف اجتماعی در معرض خطر هستند. اگر والدین نسبت به فرزندان خود بی اعتنا باشند و از آنها مراقبت و حمایت نکنند و شغل و سایر امور کاری آنها بر آنها اولویت داشته باشد فرزندان آنها تاوان این رفتار را خواهند پرداخت.

لامیا رستمی تبریزی در پایان به موضوع تجاوز جنسی پرداخت و اظهار داشت: زمانی که ضارب در دادگاه منکر تجاوز به عنف شود در صورت نبود شواهد و مدارک کافی امکان اثبات تجاوز به عنف وجود دارد به ویژه در صورت وجود تجاوز. شکاف بین جرم و شکایت بله می توان گفت غیر ممکن است. تمام آثار اعم از آثار فیزیکی و آزمایشات مربوطه و آزمایش DNA که باقی می ماند و توسط پزشک معاینه می شود به دلیل فاصله زمانی از بین می رود. تنها ضربه روحی و روانی باقی مانده است که گزارش پزشکی قانونی در این موارد کمکی نمی کند. زنی که مورد تجاوز قرار می گیرد یک بار تجاوز را تجربه می کند و قربانی شدن ناشی از مشکلاتی که بعد از قربانی اتفاق می افتد. از جمله حضور در دادگاه و حضور در برابر قاضی و بیان تمام حوادثی که رخ داده است. همه این مشکلات به قربانی شدن یک زن کمک می کند. این همان چیزی است که ما آن را قربانی مجدد می نامیم.

انتهای پیام