زمان تصمیم‌گیری برای تهران  – یومیر

این برخلاف تمام امیدهایی است که با بازگشت تهران به مذاکرات وین برای دستیابی به توافق بر سر احیای برجام ایجاد شد. انتخاب دولت ابراهیم رئیسی برای بازگشت به میز مذاکره به جای بحث برجام، حس واقع گرایی عقلانی را در پرتو اندیشه های انتزاعی مخالفان بازگشت فعال به جامعه بین المللی به وجود آورد. خوب یا بد، توافقی حاصل شد که در صورت تحقق، فرصتی دوباره به ایران می داد تا شرایطی متفاوت از آنچه که هست ایجاد کند. این امید به حدی بود که حتی مخالفان برجام نیز با نگاه به واقعیت های کنونی کشور مجبور به سکوت شدند و به نظر می رسید تن به ترجیحات نظام داده اند.

پیش از اقدام نظامی روسیه در اوکراین، می‌توان فرض کرد که اگر اعضای تیم مذاکره‌کننده با تهران در وین، نمایندگان بلوک‌های رقیب شرق و غرب در جامعه بین‌المللی باشند، بر سر محتوای توافق به توافق می‌رسند. متن توافقنامه پیشنهادی به تهران همان است که میخائیل اولیانوف، فرستاده ویژه دولت روسیه با نگاه مثبت به آن اشاره کرده است. او حتی گفت؛ پنج دقیقه به توافق باقی مانده است. وی از یک سو از عدم تمایل تهران به پذیرش توافق در هفته های اخیر انتقاد کرده بود و بر ضرورت انجام این کار برای بقیه زمان تاکید کرده بود.

شروع جنگ در اوکراین به یکباره معادلات را بر هم زد. مسکو دیگر در پی برجام به دنبال تامین منافع خود نبود، نه به عنوان یکی از اعضای مذاکره کننده در وین که به دنبال نزدیک کردن تهران و واشنگتن به یکدیگر در احیای برجام است. اعتماد مسکو به اثربخشی خواسته هایش همان چیزی است که اکنون بر نتیجه نهایی مذاکرات وین تحمیل کرده است.

علاقه مسکو به مذاکرات وین با آغاز دور جدیدی از انتقادات و مخالفت ها با توافق جاری همراه شد. برخی از مخالفان این توافق از تهران به دلیل تسلیم شدن در برابر خواسته های غرب به ویژه دولت آمریکا انتقاد کرده اند. آن‌ها تا آنجا پیش رفتند که تیم مذاکره‌کننده ایرانی را که تحت رهبری دولت سیزدهم فعالیت می‌کنند، مورد انتقاد و اتهام قرار دادند و آنها را مرتبط با تیم «محمدجواد ظریف» و دولت دوازدهم خواندند. در نگاه مخالفان و منتقدان، دولت اصلی و تیم دیپلماسی او همان راهی را می‌پیوندند که معتقدند دولت حسن روحانی با مواضع غربی‌ها دنبال می‌کرد. یکی از منتقدان می‌گوید امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه در واکنش به انتقاداتش از برجام خاطرنشان کرد: «اگر زمانی خواسته‌های تهران در قعر برجام بود، اکنون در حد خواسته‌های برجام است.

مخالفان برجام که اکنون تعلیق مذاکرات وین از سوی مسکو را با مخالفت خود با متن توافق توجیه و توجیه می کنند، عمداً یا سهواً اشاره نمی کنند که همین متن با مشورت مستقیم نماینده روسیه مورد انتقاد قرار گرفته است. در وین تهیه و تنظیم شده است. از آغاز مذاکرات وین، تهران مسئولیت مذاکرات مستقیم با واشنگتن را به نماینده روسیه در آن مذاکرات تفویض کرد. این امر از ابتدا با انتقاد و هشدار برخی ناظران نسبت به تبعات آن همراه بود.

دیر یا زود تأثیر سیاست های راهبردی روسیه بر روند مذاکرات وین و احیای برجام قابل مشاهده بود، اما جنگ اوکراین عینیت و ذهنیت لازم را برای درک این موضوع ایجاد کرده است. این جنگ یک رویداد ناگهانی نیست که قدمت چند روز گذشته داشته باشد، بلکه روسیه از نیمه دوم دهه جاری زمینه را برای وقوع آن آماده کرده است. جهت گیری توسعه طلبانه ناتو امنیت روسیه را به خطر انداخته است. روس‌ها نمی‌خواهند دوباره توسط همان سوراخی که قبلاً بارها تجربه کرده‌اند گزیده شوند. هم تحت حاکمیت تزارها و هم کمونیست ها. با این حال، جنگ کنونی معنای متفاوتی با پیامدهای جنگ سرد بین دو بلوک سرمایه داری غرب و کمونیسم شرقی پس از جنگ جهانی دوم دارد. در واقع، جنگ کنونی شبیه بازگشت به دوران توسعه‌طلبی سرزمینی تزارها و پادشاهی‌های اروپایی در قرن‌های 17 و 18 است. هیچ یک از طرفین حامل ارزش های ایدئولوژیک به معنای جنگ سرد نیستند. به هر حال این جنگ بین منافع ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک بین امپریالیست هاست که از طریق رقابت به کشورها و دولت های دیگر ضربه و زیان وارد می کند.

بنابراین، تهران با نگاهی به منافع ملی و امنیتی خود نباید و نمی تواند در بحبوحه درگیری باشد که به نفع این یا آن قدرت امپریالیستی باشد و به مردمی که چهار دهه تحریم را تحمل کرده و از جامعه بین المللی تا تابلوی غذا فاصله گرفته اند، لطمه وارد کند. ، خود را لمس کرده اند. تهران باید از ابتکارات خود آگاه باشد و به این طرف و آن طرف خطوط تقابل متمایل شود و از احتمالات این شرایط شرایطی را ایجاد کند که فقط منافع کشور و ملت را تامین کند. آنها هم مانند همه بازیگران صحنه آشفته کنونی جامعه بین المللی، کلاه خود را به دست می گیرند و برای منافع خود پشت شیشه عمل می کنند.

تهران باید با نگاه به منافع کشور و کنترل اوضاع بدون توجه به این یا آن، به ناامنی در روابط خارجی خود پایان دهد. آیا در روزهای پایانی سال خبرهای خوبی از وین می آید؟ آیا برجام دوباره به کما می رسد؟ همه چیز به انتخاب تهران بستگی دارد.