موازنه جدید – یومیر

موازنه جدید - ایسنا

توافق جدید ایران و روسیه ممکن است فصل جدیدی در روابط دو کشور باشد و تأثیرات قابل توجهی بر همکاری های منطقه ای و بین المللی آنها بگذارد. این توافق علاوه بر ایجاد فرصت های جدید اقتصادی و امنیتی می تواند به تقویت جایگاه ایران در منطقه و نظام بین الملل کمک کند.

به گزارش یومیر به نقل از «صبح نو»؛ امضای قراردادهای همکاری بلندمدت بین کشورها نشان دهنده تمایل آنها برای تقویت روابط دوجانبه و ایجاد ساختاری پایدار برای همکاری های سیاسی اقتصادی و نظامی است. ایران و روسیه به عنوان دو کشور تاثیرگذار در منطقه طی دو دهه گذشته شاهد همکاری های زیادی در زمینه های مختلف بوده اند. این روابط از امضای قرارداد همکاری پنج ساله در سال 2001 تا تصمیم به تدوین یک توافقنامه 20 ساله در سال 2022 فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته است.

توافق جدید ایران و روسیه ممکن است فصل جدیدی در روابط دو کشور باشد و تأثیرات قابل توجهی بر همکاری های منطقه ای و بین المللی آنها بگذارد. این توافق علاوه بر ایجاد فرصت های جدید اقتصادی و امنیتی می تواند به تقویت جایگاه ایران در منطقه و نظام بین الملل کمک کند.

در همین رابطه گفت وگویی با حسن بهشتی پور کارشناس روابط بین الملل انجام داده ایم که در ادامه می خوانید.

اکنون انگیزه ایران و روسیه از امضای قرارداد 20 ساله بین دو کشور چیست؟

ایران و روسیه از مارس 2001 در جریان سفر خاتمی رئیس جمهور وقت ایران به مسکو قرارداد همکاری پنج ساله امضا کرده بودند. در این قرارداد آمده بود که اعتبار آن با توافق طرفین هر پنج سال یکبار تمدید می شود. بر این اساس این قرارداد در سال های 2006 2011 2016 و 2021 تمدید شد تا اینکه در سفر شهید رئیسی رئیس جمهور وقت ایران به مسکو در ژانویه 2022 قرار شد طرفین امضا کنند. یک توافقنامه جدید به مدت 20 سال با توجه به تحولات کنونی که این توافق اهداف همکاری دو کشور را برای 20 سال آینده مشخص خواهد کرد. روند توسعه این قرارداد سه سال به طول انجامید تا سرانجام در سفر مسعود بزیکیان رئیس جمهور ایران به مسکو در ژانویه 2025 آماده امضا شد.

این توافق چه تاثیری بر روابط منطقه ای و بین المللی خواهد داشت؟

انتظار می رود این توافقنامه زمینه همکاری های دوجانبه ایران و روسیه را در زمینه های نظامی امنیتی و اقتصادی به میزان قابل توجهی افزایش دهد و این همکاری ها می تواند در سطح خاورمیانه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی مؤثر واقع شود. البته باید منتظر ماند و دید که بر اساس این توافق مشترک در آینده چه قراردادهایی امضا خواهد شد و تا چه زمانی اجرایی خواهد شد. زیرا در سال های گذشته چندین قرارداد بین ایران و روسیه منعقد شد. اما در اجرا با چالش های جدی مواجه شد.

روابط پیش بینی شده در منطقه پس از امضای این توافق چگونه است و این توافق چه تاثیری بر نفوذ ایران در منطقه خواهد داشت؟

نفوذ ایران در منطقه به دلیل سرمایه گذاری های معنوی و مادی از دهه 1980 بوده و ربطی به روسیه ندارد. در برهه ای مهم بین سال های 2015 تا 2022 همکاری ایران و روسیه البته در مبارزه با تروریست های داعش و جبهه النصره در سوریه بسیار حائز اهمیت بود و منجر به ارتقای همکاری های نظامی و دفاعی دو کشور شد. امضای این قرارداد نقش چندانی در افزایش نفوذ ایران ندارد مسکو بیشتر به دنبال ایجاد تعادل در روابط با ایران و اسرائیل است. در همین حال روسیه از نفوذ اسرائیل در آمریکا برای عادی سازی روابط خود با آمریکا در دوره ترامپ استفاده می کند.

همکاری های اقتصادی ایران و روسیه پس از امضای این قرارداد چگونه خواهد بود؟

همکاری های اقتصادی ایران و روسیه که در حال حاضر در مقایسه با ظرفیت اقتصادی دو کشور بسیار پایین است و به چهار میلیارد دلار در سال می رسد پیش بینی می شود در صورت امضای قراردادهای بیست ساله در 20 سال آینده به 40 میلیارد دلار برسد. قرارداد سال اجرا می شود. دلار ارتقاء خواهد یافت. شامل حوزه های مختلف اقتصادی از جمله حمل و نقل ریلی دریایی زمینی انرژی از جمله نفت و گاز بیمه و بانک ساخت نیروگاه حرارتی و هسته ای است. زمینه عضویت کامل ایران در اتحادیه اوراسیا نیز فراهم خواهد شد.

ارزیابی شما از توافق راهبردی ایران و روسیه که مربوط به دو دهه اخیر بود چیست؟ چه فرآیندی توانست ایجاد کند؟

روابط ایران و روسیه در سال های اخیر هم فرصت و هم تهدید برای ایران بوده است ما فرصت های مختلفی داشتیم مثلاً در بخش دفاعی هیچ کشوری به ایران کمک نکرد و به کشور ما سلاح نداد. اما روسیه تور M1 (سلاح دفاعی) را به ایران داد اس 300 میگ 29 و سوخو 23 را به ایران داد. در بحث هسته ای هم پروژه ای بود که ایران می خواست با آلمان انجام دهد. اما آلمانی ها در زمان جنگ نپذیرفتند پس از اینکه روسیه در سال 1995 سرانجام قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را با ایران امضا کرد قرار بود در سال 2000 تحویل داده شود که تا سال 2013 ادامه داشت در واقع ایران فناوری هسته ای را از روسیه وارد کرد.

ایران و روسیه در بخش های سیاسی نیز با یکدیگر همکاری کردند به عنوان مثال در تاجیکستان قرارداد مهمی منعقد کردند و صلح را به تاجیکستان بازگرداندند. در سال 1997 توافقنامه صلح با مشارکت ایران و روسیه در تاجیکستان منعقد شد. سپس دو کشور در سوریه در سال 2016 همکاری بسیار نزدیکی برای حفظ دولت بشار اسد داشتند. زیرا دولت اسد نزدیک ترین رابطه را با روسیه داشت و مهم ترین متحد روسیه در خاورمیانه بود. از سوی دیگر ایران سوریه را پلی برای حمایت از جبهه مقاومت در برابر اسرائیل می دانست.

اما در جنبه های منفی در مورد تاجیکستان و صلح در تاجیکستان روسیه در آسیای مرکزی باید عملا تضمین می کرد که نهضت اسلامی در تاجیکستان پس از توافق می تواند به همکاری خود با دولت تاجیکستان ادامه دهد اما فراموش کردند و متأسفانه نهضت اسلامی توسط دولت وقت تاجیکستان تروریستی اعلام شد و عملاً باعث شد که نیروهای زیادی در کل یک حزب سیاسی جذب گروه های تکفیری تندر مانند داعش شوند و … متاسفانه این مسیر را تغییر داد. داد یا در قفقاز جنوبی روسیه یکجانبه بود و قفقاز جنوبی بدون توجه به نقش ایران و ترکیه با آذربایجان و ارمنستان قرارداد سه جانبه امضا کرد و اکنون بند 9 توافقنامه کلی مشکل ایجاد کرده است.

اما زمانی که ایران برجام را امضا کرد به شدت در حمایت از ایران ایستاد و سه قطعنامه ای را که آمریکا همراه با چین علیه ایران پیشنهاد کرده بود وتو کرد. بنابراین کشورها بر اساس منافع خود عمل می کنند همانطور که ایران بر اساس منافع خود عمل می کند. به عنوان مثال روسیه بسیار مایل بود که ما رسما از تهاجم نظامی روسیه به اوکراین حمایت کنیم در حالی که ایران موضع بی طرفی گرفت. یا روسیه می خواست ایران ظلم چچنی ها را تایید کند اما کشور ما این کار را نکرد چرا ایران این کارها را کرد؟

چون منافعش ایجاب می کرد. روسیه از ایران خواست جدایی آبخازیا و اوستیای جنوبی از گرجستان را به رسمیت بشناسد. اما ایران به تمامیت ارضی گرجستان احترام می گذاشت و این جدایی را به رسمیت نمی شناخت.

برخلاف این رویکرد طرفداران این توافق هستند که معتقدند برای مقابله با آمریکا باید با روسیه متحد شویم. به نظر شما این جمله درست است؟

این گفته اصلا درست نیست ما باید در روابط خود با قدرت های تاثیرگذار سیاست متعادلی داشته باشیم ژئوپلیتیک ایران ایجاب می کند که بتواند روابط خود را با قدرت های تاثیرگذار متعادل کند یعنی تمام تخم هایش در سبد چین در سبد روسیه باشد. یا در سبد نباید اتحادیه اروپا و آمریکا را ترک کند بلکه برعکس باید سعی کند در روابط خود با این کشورها تعادل ایجاد کند. کاری که ترکیه انجام می دهد و عربستان سعودی انجام می دهد. این رقبای منطقه ای ایران هستند که هم با روسیه و هم با آمریکا روابط نزدیک دارند چین هم همین کار را کرده است با روسیه رابطه دارد و در حال برقراری ارتباط با آمریکاست. همچنین هند.

به خصوص با توجه به شرایط ژئوپلیتیکی که در آن قرار داریم جایی که قدرت های بزرگ همیشه نسبت به ایران طمع داشته اند سیاست صحیح این است که روابط خود را با قدرت های جهانی متعادل کنیم. این تعادل است که می تواند دست ما را هم با روسیه و چین و هم با اروپا و آمریکا باز کند.

* بازنشر مطالب سایر رسانه ها در یومیر به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع مخاطبان است.

انتهای پیام

دکمه بازگشت به بالا